— Прыцягнецца, — суцяшаў яго дзядзька Іван, але і сам падкручваў канцы вусоў: перажываў.
Я тупаў моўчкі за імі і адчуваў у нагах і плячах салодкую, нейкую мяккую стомленасць; уяўленне паслужліва малявала, як прыйдзем мы да дзядзькі Івана (запрасіў), ён паставіць на стол самавар, нарэжа мёрзленькага, тугога сала з пахам кмену і часнаку. Будзем мы сядзець, гаманіць, смяяцца і не думаць, што нам хораша, лёгка, прыемна, а некаму ў свеце гэтым часам бязрадасна і горка; такі ўжо закон: чалавек не можа быць адначасова ў радасці і горы, хоць на жыцці яму ўсяго хапае: і першага, і другога.
Запырхалі ў паветры лёгкія рэдкія сняжынкі, а потым снег паваліў густа, празрыста-блакітнаватымі хлапякамі, быццам на небе нехта распатрушыў вялізную падушку і трос ёю. Цераз поле ўсё па той жа саннай каляіне выбіліся мы акурат на Вербіж. Вокны ў хатах яшчэ не свяціліся, хоць пачынала ўжо вачавідкі цямнець. Наперадзе ў пройме вуліцы варушыўся натоўп людзей, і дзядзька Іван сказаў, што сабраўся ён не проста так. Мы падышлі.
Мужчыны, падпяразаныя патранташамі, лупілі дзіка: звязаўшы заднія ногі вяроўкаю, яго падвесілі за дошку, якую прыбілі на развілку электрычнага слупа; шкуру сцягвалі мяшком — верхняя палова тушы была ўжо абеленая і фіялетавая на колер; з гарбатага клыкастага лыча капала кроў — расплылася па снезе чорнаю плямаю.
Пры частаколе стаяў запрэжаны конь — на санях, на сене, ляжаў белы, як авечка, сабака і лізаў на баку рану.
Каля дзіка камандаваў лёгкі, сухі стары, якога ўсе называлі Конанам; гэта яго сабаку секануў ікламі дзік, ужо, аказваецца, чацвёрты раз. «О-о, Конан! — сказаў дзядзька Іван мне. — За ім не ўгонішся. Хоць восем дзесяткаў мае».
З яго, старога, жартавалі маладзейшыя мужчыны, кампаньёны ў паляванні.
— Дзік прэ міма Конана, — расказваў шыракатвары, як мангол, але з вялікімі вачыма малады дзяцюк, надразаючы фінкаю шкуру дзіка каля спіны, — а ён цісне на курок, цісне — глядзі, зламае...
Усе рагочуць, але самае смешнае наперадзе.
— Ды дзе ружжо стрэліць, калі куркі не ўзведзены...
«Ледзь не мая гісторыя», — падумаў я і таксама не стрымаў усмешкі.
— Ды не слухайце вы Калупайку, балаболку ету!.. — даволі крамяным, а можа, і зусім дужым голасам звярнуўся да натоўпу стары. — Спярша гаварыў, што як на хату біў, а як выпіў — што на сто метраў. Цалок!
Рогат зноў страсянуў вуліцу і снег на дрэвах.
Пакуль мы стаялі, глядзелі, як мужчыны лупілі дзіка, а заадно слухалі «перастрэлку» дзецюка са старым Конанам, ужо дабравата ссутонела і ў хатах загарэлася святло, толькі ў дзядзькі Івана (калі падышлі) вокны былі цёмныя, і душу мне міжволі зварухнула нейкае магільнае, журботнае пачуццё — адзінае ў сваім родзе, але блізкае, мабыць, тузе, што крамсае чалавека, які апынуўся на чужой зямлі.
Хата была прасторная, нейкая ўся дзябёлая, гулкая, бы звон; у гэту хату, падумалася мне, яшчэ б звон дзіцячых галасоў, тады б не звісала аж да падлогі ядранае лісце з вазонаў, якімі застаўлены падаконнікі, і не было б гэтай мёртвай непарушанасці і правільнасці ў сталах, табурэтках, дарожках-ходніках і падушках-дзяружках... Ды што зробіш, так бывае: той, хто можа мець дзяцей, іх не хоча, цацкаецца з адным ці, як подзвіг, з двума, а таму, каму хацелася б іх, дзяцей, мець, не дае, як кажуць, бог.
Стол дзядзька Іван сабраў багаты, але я лепей за ўсё ўпадабаў марынаваныя барвічкі ў смятане і пахваліў іх гаспадару, а ён аджартаваўся: «Калі добры кусман сала, дык і грыб навара». Дзядзьку Івану, бачыў я, было ў ахвотку з намі зюкаць, бо, як ні круці, чалавеку аднаму цяжка, могуць, кажучы нашым вясковым выслоўем, і курапкі ў галаве завесціся. І дзядзька Іван, расчуліўшыся, зноў навёў размову на тое сваё «бальное» пытанне...
— Што я во пражыў свой век?.. Пустацвет, па совісці сказаць, а не чалавек. Памру — і ўсё. — Ён доўга маўчаў, ківаў сівой калматай галавою, мусіць, каб мы лепш уталкавалі, што ў гэтым «усё». Але тым, што стаў гаварыць далей, ён і сам растлумачыў. — Маёй крыві на свеце болей не будзе. У другіх... у каго дзеці, кроў і пасля смерці будзе рабіць сваю работу, можа, якога і віднага чалавека, па совісці сказаць, дасць... Усяк жа бывае. У Хроліка вунь Казіцкага сын, казалі, пісацель...
Сцяпан Кузьміч, махнуўшы рукою і крэкнуўшы, выйшаў на двор перакурыць, і я зразумеў, што дзядзька Іван ужо знадаеў яму сваёй «гарадою» — адной і тою ж размоваю. А я, прызнацца, слухаў яе з цікавасцю.
— Ды што — дзеці, дзеці... — Дзядзька Іван сцяў зубы і на пашчэнках пад скураю суха выступілі жаўлакі — сведчанне злосці. — Ты кусай, кусай... — Голас у яго нечакана аслаб, памякчэў, і мне стала чамусьці непамысна, што іменна цяпер дзядзька Іван звярнуўся да мяне. — Я, па совісці сказаць, ніводнай жэншчыны не пазнаў. Да вайны малы, у парцізанах не да любошчаў было, а пасля... Скажу, маменты выпадалі. Я ж не крычаў усім, што ў мяне... значыць... А бачаць, малады, здаровы.