На галінах у садзе ляжаў снег, і ад таго яны здаваліся тоўстымі, ватна-пушыстымі, як рукі-ногі мядзведзіка, якога я нёс у сумцы на падарунак Зіне. І на вуллях ляжалі шчытныя высокія падушкі снегу: мабыць, яго даўно ніхто не счышчаў. Каля ганка сустрэў мяне і завіляў хвастом Босы. Няўжо пазнаў? Я пагладзіў яго па маленькай касцістай, як у чарапахі, галаве, і ён удзячна лізнуў мае пальцы цёплым языком.
Вокны былі замураваны, і мяне з хаты ніхто не бачыў. Я падзугаў на ганку нагамі — абіваў снег, — потым яшчэ ў сенцах. Калі адчыніў хатнія дзверы, то ўбачыў, што сюды, да парога, спяшаецца Зіна, хаця... у нейкае імгненне мільгнула ў галаве думка: «Ці Зіна гэта?» Так, без сумнення — Зіна, толькі яна вельмі змянілася — пахудзела: вочы, і раней вялікія, сталі, як у народзе кажуць, па яблыку, вакол іх скразіла натуральная густая сінь, з нейкім нездаровым салатавым адценнем; усё гэта было чужое, і я ледзь не заплакаў.
Зіна ўскрыкнула і спынілася; мусіць, аслабелі ногі, і яна не падышла да мяне, а села на табурэтку да стала, глядзела адтуль дзікімі вачыма. Я, роблена, а таму фальшыва, надаючы сабе весялосці, пацалаваў яе, здранцвелую, у шчаку і дастаў з сумкі залацістага плюшавага мядзведзіка і пучок прывялых за дарогу ружовых гваздзікоў: не помню, як Зіне, а мне з маленства падабаюцца кветкі бледна-ружовага колеру, як і дзяўчаты ў сукенках такога ж колеру... Дарэчы, можа б, і не сышоўся я з Марыяй, сваёй цяперашняй жонкаю, калі б не была яна на тых памятных імянінах братавай жонкі ў даўгой атласнай ружовай сукенцы, якая ў мігценні святламузыкі пералівалася, як рыбіна.
— Ну ты і даў! — сказала Зіна, і, калі б не ведаў яе, мог бы падумаць, што яна незадаволена маім нечаканым візітам; яна, канечне, ведала, што я ўжо маю сям’ю, — такія навіны знаходзяць людзей самі. Я спытаў у яе пра бацьку, Сцяпана Кузьміча, паспачуваў: харошы быў чалавек. І зрабіў гэта не па адвечнай завядзёнцы ўспамінаць нябожчыкаў толькі добрым: Сцяпан Кузьміч Драздовік напраўду мне падабаўся, можа, я і не растлумачу да канца — чым, але яго немітуслівыя думкі, простая манера паводзіцца з людзьмі, незалежны, прамы погляд на рэчы — з’ява не такая ўжо частая ў наш век дыпламатыі — знаходзілі ў маёй душы тую струну, трымценне якой дае адчуванні прыемныя і ўзвышаныя.
Зіна — яна не ўмела ўтойваць — расказала мне пра бацьку.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ноч была светлая, бо месік у небе стаяў ясны, аж сіні, — вакол ніводнага воблачка, толькі зоркі, і снег на зямлі чысты, блакітны і лёгкі, як шлюбны вэлюм. Светлы смутак наваколля змрочным адбіткам клаўся на душу Драздовіка, можа, чарнейшым, чымся цень ад яго самога, чалавека, і сабакі, — усё здавалася мёртвым.
Ён ішоў згорблены, разбіты, ледзь перастаўляў ногі. Тут, сярод пустога поля, ён мог бы завыць воўкам, калі б не Босы — адзіная істота, якая магла цяпер яго зразумець.
«Ну што, Босы-Басяк, затрашчалі мы па ўсіх швах. Матка наша... ета мая жонка, наставіла рогі, выходзіць... Ты не разумееш, як у людзей ета бывае. Кажуць, з дырэктарам школы знеслася. Во і давярай бабе. Давярай, ды правярай. Ну, позна, позна прыходзіць — клопат, хадзі, работы, канечне, усім хватае. А з дзяцьмі? Папроб навучы кожнага, уталкуй... Ета не зайцоў ганяць. Але як бы ні скрываў сябе, усё наверх рана ці позна вылазіць. І не падумаеш, адкуль і калі вылезе. Рахвяёнкаў дзіцёнак шалік там нейкі гер... р... махеравы... чорт! — шчэ во мацерным словам ні за што ні пра што краянеш. Ну, карацей, нейкі вельмі дарагі, забыўся. Лупіў-лупіў Рахвяёнак сына — не ідзе той па шалік, кажа, баюся. Пайшоў сам... жонка яго з ангінаю ўсю зіму качаецца. Ён блізка ля школы жыве. Не запёрта яшчэ. Ён у адзін клас ныкнуў, у другі... Голыя ногі з-за грубкі тырчаць, дзве пары якраз. У цябе, Басяк, дзве пары дык ты адзін, а калі ў чалавека, дык іх ужо двое... Месік, во як сянні, у акно свеціць, яму і відна. Дзверы рыпнулі — тыя ногі зняцяйкі і падхваціліся... Во такое дзела, брат Басяк. Скажу табе, ніколі і не падумаў бы на сваю жонку... Яна-та не прызнаецца, а я сам не бачыў. Людзі, яны што хочаш выдумаюць, плётку пусцяць, а ты папроб дакажы, так ці не так. Цяпер во сварымся кажнадзень. А толку? Адно нервы свае апошнія смурыжым. Дзеці за яе, за матку... Унук — радасць, але ён далёка. Во як...» — Драздовік уздыхнуў, і сабака глянуў на яго — добрымі, спагадлівымі, але няцямлівымі вачыма, вільнуў хвастом — як знак увагі да гаспадара.
«А на рабоце што ў нас здзеелася, брат Басяк?.. Цэлую дзялянку ў маім абходзе спляжылі, каб іх... Сянні абнаружыў. Пні высокія — нехта спяшыў. Злодзей ён і ёсць злодзей. Па скатах мы з табою кінуліся — на шашу прывялі. Ішчы-свішчы ветру ў полі. Аб’ездчыку заявіў... Ён камісію сабраў, і дырэктар наш, лясгасаўскі... Добры ён чалавек, скажу табе, ты бачыў яго — на лася разам хадзілі залетась. Кажа: «Штрафаваць, Кузьміч, не будзем, але, брат, не спі ў шапку». А ці я штрапу баюся? Штрапам лягчэй за ўсё аддзелацца. А ў совісці ж дзірку ім не залапіш. І будзе ў ёй свістаць вецер, зудзець... Дырэктар наш — чалавек золата, такіх на маім вяку нямнога пападалася. Страм цяпер у вочы яму паглядзець. Ты вот, Басяк, і ёсць Басяк, не знаеш, што калі вінаваты, дык глядзець у вочы чэснаму чалавеку — пакуту большую не прыдумаеш. А нам жа сустракацца з ім. І сянні во чарку з ім узялі. Ён — чалавек харошы, кажа: «Табе, Кузьміч, цяжка на душы, давай вып’ем... »