11 Post eam pugnam multae Italiae ciuitates, quae Romanis paruerunt, se ad Annibalem transtulerunt. Annibal Romanis optulit ut captiuos redimerent, responsumque est a senatu eos ciues non necessarios, qui, cum armati essent, capi potuissent. Ille omnes postea uariis suppliciis interfecit et tres modios anulorum aureorum Carthaginem misit, quos ex manibus equitum Romanorum, senatorum et militum detraxerat. Deinde Sempronio Graccho Quinto Fauio Maximo consulibus Claudius Marcellus ex praetore pro consule designatus Annibalis exercitum proelio fudit primusque post tantas rei publicae ruinas spem fecit Annibalem posse superari. Interea in Hispania, ubi frater Annibalis Hasdrubal remanserat cum magno exercitu, ut eam totam Afris subigeret, a duobus Scipionibus Romanis ducibus uincitur. Perdit in pugna xxxv milia hominum: ex his capiuntur x milia, occiduntur xxv milia. Mittuntur ei a Carthaginiensibus ad reparandas uires xii milia peditum, iiii milia equitum, xx elefanti. Centenius Paenula centurio decerni sibi ultro bellum aduersus Annibalem petiit, a quo cum octo milibus militum, quos in acie eduxerat, caesus est. Post hunc Gneus Fuluius praetor ab Annibale uictus amisso exercitu uix euasit.
12 Anno quarto postquam ad Italiam Annibal uenit, Gneum Fuluium proconsulem, undecim praeterea tribunos et xvii milia militum interfecit. Marcellus consul cum Annibale apud Nolam triduum continuum dimicauit; primo die pari pugna discessum est, sequenti uictus consul, tertio uictor viii milia hostium interfecit, ipsum Annibalem cum reliquis fugere in castra compulit. Annibal multas ciuitates Romanorum per Apuliam, Calabriam, Brittios occupauit. Quo tempore etiam rex Macedoniae Philippus ad eum legatos misit promittens auxilia contra Romanos sub hac conditione, ut deletis Romanis ipse quoque contra Grecos ab Annibale auxilia acciperet. Captis igitur legatis Philippi et re cognita Romani in Macedoniam Marcum Valerium Leuinum ire iusserunt, in Sardiniam Titum Mallium Torquatum proconsulem. Nam etiam ea sollicitata ab Annibale Romanos deseruerat.
13 Ita uno tempore quattuor locis pugnabatur: in Italia contra Annibalem, in Hispaniis contra fratrem eius Hasdrubalem, in Macedonia contra Philippum, in Sardinia contra Sardos et alterum Hasdrubalem Carthaginiensem. Is a Tito Manlio proconsule, qui ad Sardiniam missus fuerat, uiuus est captus, occisa cum eo duodecim milia, capti mille quingenti, et a Romanis Sardinia subacta. Mallius uictor captiuos et Hasdrubalem Romam reportauit. Interea etiam Philippus a Leuino in Macedoniam uincitur et in Hispania a Scipionibus Hasdrubal et Mago tertius frater Annibalis.
14 Decimo anno postquam Annibal in Italiam uenerat, Puluio Sulpicio Gneo Fuluio consulibus, Annibal de Campania mouit exercitum et cum ingenti clade omnium per Sedecinum Suessanumque agrum uia Latina usque ad quartum miliarium Vrbis accessit, equites eius usque ad portam. Mox consulum cum exercitu uenientium metu Annibal ad Campaniam se recepit. In Hispania a fratre Hasdrubalis ambo Scipiones, qui per multos annos uictores fuerant, interficiuntur, exercitus tamen integer mansit; casu enim magis erant quam uirtute decepti. Quo tempore etiam a consule Marcello Siciliae magna pars capta est, quam tenere Afri coeperant, et nobilissima urbs Syracusana, praeda ingens Romam perlata est. Leuinus in Macedonia cum Philippo et multis Greciae populis et rege Asiae Attalo amicitiam fecit et ad Siciliam profectus est; Annonem quendam Afrorum ducem apud Agrigentum ciuitatem cum ipso oppido coepit, eum Romam cum captiuis nobilissimis misit. xl ciuitates in deditionem accepit, xxvi expugnauit. Ita omnis Sicilia recepta est, Macedonia fracta. Ingenti gloria Romam regressus est. Annibal in Italia Gneum Fuluium consulem subito adgressus cum viiii milibus hominum interfecit.
15 Interea ad Hispanias, ubi occisis duobus Scipionibus nullus Romanus dux erat, Publius Cornelius Scipio mittitur, filius Publii Scipionis qui ibidem bellum gesserat, annos natus quattuor et uiginti, uir Romanorum omnium et sua aetate et posteriore tempore fere primus. Iste etenim, dum senatores ob metum Annibalis Italiam relinquere deliberarent, cum tribunus militum esset, districto gladio id fieri uetuit primusque iurans ut patriae defensor existeret, uniuersos similiter iurare coegit Romanosque ad spem uitae quasi ab inferis reduxit. Is Carthaginem Hispaniae capit, in qua omne aurum, argentum et belli apparatum Afri habebant, nobilissimos quoque obsides quos ab Hispanis acceperant. Magonem etiam fratrem Annibalis ibidem capit, quem Romam cum aliis mittit. Romae ingens laetitia post hunc nuntium fuit. Scipio Hispanorum obsides parentibus reddidit. Denique dum quaedam adulto flore uirgo pulcherrima ab eo comprehensa fuisset, eam paterna pietate seruauit, concedens parentibus ut eam redimerent; ad se etiam puellae sponsum nobilissimi generis uirum uenire persuadens, ei ipsam quasi pius in matrimonium genitor tradidit dotisque nomine puellae pretium, quod a parentibus eius acceperat, condonauit; pro quibus factis maxime adnitente puellae sponso eiusque parentibus omnes fere Hispaniae ad eum transierunt. Post quae Hasdrubalem Annibalis fratrem uictum fugat et praedam maximam capit.
16 Interea in Italia consul Publius Fauius Maximus Tarentum recepit, in qua ingentes copiae Annibalis erant. Et ibi etiam ducem Annibalis Carthalonem occidit, xxv milia hominum captiuorum uendidit, predam militibus dispertiuit, pecuniam hominum uenditorum ad fiscum retulit. Tum multae ciuitates Romanorum quae ad Annibalem transierant, rursus se Fauio Maximo dediderunt. Insequenti anno Scipio in Hispania egregias res egit et per se et per fratrem suum Lucium Scipionem; septuaginta ciuitates receperunt. In Italia tamen male pugnarunt. Nam Claudius Marcus consul ab Annibale occisus est.
17 Tertio anno postquam Scipio ad Hispaniam profectus fuerat, rursus res inclitas gerit. Regem Hispaniarum magno proelio uictum in amicitiam accepit et primus omnium a uicto obsides non poposcit.
18 Desperans Annibal Hispanias contra Scipionem diutius posse retineri, fratrem suum Hasdrubalem ad Italiam cum omnibus copiis euocauit. Is ueniens a consulibus Appio Claudio Nerone et Marco Liuio Salinatore apud Metaurum fluuium in insidias conpositas incidit. Strenue tamen pugnans occisus est, lviii milia de eius exercitu perempta, v milia capta sunt. cccciiii milia ciuium Romanorum inter eos reperta et reuocata sunt. Magnum pondus auri atque argenti Romam relatum est. Annibali caput fratris sui Hasdrubalis ante castra proiectum est, quo uiso et simul clade Poenorum cognita, anno tertio decimo quam in Italiam uenerat, refugit in Brittiam. Post haec Annibal diffidere iam de belli coepit euentu. Romanis ingens animus accessit; itaque et ipsi euocauerunt ex Hispania Publium Cornelium Scipionem. Is Romam cum ingenti gloria uenit. Per idem tempus Hierosolymis pontifex maximus Onias filius Simonis fuit.