Старэчая рука з пісталетам узнялася. Стрэл ірванў у неба, і мы, ну ясна, пабегллі. Даўганогія дзесяцікласнікі несліся, ледзь не сказаў — як на крылах, у сваіх шаўковых трусах з лампасамі, у сваіх красоўках фірмовых і майках яркіх. Пэўна ж прыемна назіраць, як уздоўж чыгуначнага, засыпанага гранітам, адхону бягуць страката апранутыя падлеткі. Некаму відовішча, некаму, толькі не мне.
Праз першыя сто—дзьвесце метраў адчуў, як запякло ў грудзях, нібыта глынуў гарачае гарбаты. І самест страўніка яна заляцела ў лёгкія.
Адразу скажу, што ніколі не ведаў “другога дыхання”. Вядома, што калі столькі пра яго гавораць, яно здараецца. Але не са мной. Ніводнага разу не рабілася лягчэй пад час бегу. А бегаў шмат. Нават цяпер, дзеля ўласнага задавальнення, магу раніцай прабегчы кіламетр. Толькі “другога дыхання” так і не зведаў.
Рабілася ўсё цяжэй і цяжэй, і адзінае, што можна зрабіць, дык уввайсці ў рытм — дв аўдыхі, два выдыхі. Гэта мог, гэта я сам для сябе прыдумаў, гэта і зрабіў.
Мы беглі па бетоннай шырокай дарожцы. Што прылегла паміж чыгункаю і заводскім парканам. На тым заводзе выраблялі жалезабетонныя палі ды панелі, ён так і называўся — завод жалезабетонных канструкцый, таму вакол і праклалі гладкую дарожку, па якой у кедах бегчы ўсё ж лягчэ, чым ш шыпоўках. Ну хоць у чымсьці павінна пашанцаваць!
А чшчэ на гэтым праклятым заводзе ляжала сера. Яе прывозілі ў адкрытых вагонах і ссыпалі на пляцы пад самы парканам. Брудна-жоўтагарчычныя гурбы з важкіх камлыг узнімаліся вышэй за агароджу. І як толкі ўсчынаўся самы кволенькі ветрык — атрутны пякучы пыл ляцеў на горад, не кажу пра станцыю Радыятарны. А той раніцай якраз і лётаў ветрык, лёгенькі вясновы, знаходка для сентыментальных дзяўчатак, што пішуць вершы пра бэз. І гэты кволенькі ветрык нёс на несентыментальных спартовых хлопчыкаў серны пыл. А я ўдыхаў яго і не проста, а ў два прыёмы — раз-два, раз-два…
Мы прабеглі пад мостам, такі высокім металёвым, на якім і ўдзень, і ўночы свяціліся ліхтары. Іх, напэўна, забываліся адключаць. Ці можа так і трэба, каб на моце праз чыгунку ўвесь час гарэлі лямпачкі? Хто іх там ведае, законы чыгункі. Толкі вось пад мостам мае ногі пачалі налівацца, ледзь не сказаў волавам, а трэба, ну ясна, свінцом.
Бег перадапошні, за мной ляпаў кедамі па бетоне Барыс. Але мы яшчэ не адсталі, трымаліся разам з астатнімі. Адставаць пачалі крыху пазней, калі адзін з ласёў спатыкнуўся і рынуў на бетонную дарожку, адразу і не згледзеў, што там з ім. Прабез паўз яго, бо нейкі мужчына махаў рукамі і крычаў: “Не спыняцца! Не спыняцца!”.
Гэта пасля спаборніцтваў (Якое тупое слоўца “спаборніцтва”) падыду да хлопца, што ўпаў. Ён ляжацьме на траве за дашчаным станцыйным буданчыкам. Ягоныя калені і локці будуць заматаным бінтамі, праз якія праступацьме кроў — ярка-яркая на стэрыльным бінце. Не пашкадую, зумім не ставацьме сілы на перажыванні. Так будзе.
А спачатку пачну адставваць ад купы — ласі пойдуць у адрыў. Чатыры дзесяцікласнікі набяруць хусткасць, а пяты пастараецца не адстаць і раптам сыдзе ў лысіаецыі і скупчыцца пад адхонам.
Прабягу і паўз яго, і тады ў маіх вачах заскача палоса транспаранта з шыпячым словам “Фініш”, пад якім таб бадзёра крычалі настаўнікі і вучні. Чорт мяне панясе, і пачну рабіць фінішны рывок. Бег як мог — гэта ясна. А ногі рабіліся цяжкія і тоўстыя-тоўстыя, нібыта ў гіпапатама. Барыс дагнаў мяне і, калі да фінішу заставалася метраў з пяць, абагнаў. Я — апошні. Крыўдна, але не настолькі, каб засмучацца.
Твар гарэў, рукі целяпаліся як дзве тоненьнія вяровачкі, а ногі былі таўсценныя, як у слана. І не мог стаяць на месцы, а хадзіў, задзіў, не здатны ніяк спыніцца. Барыс ляжаў, а я задзіў вакол кругамі, аж пакуль ён не крыкнуў: “Сядзь!” І я сеў.
Назаўтра наведаліся ў спартовую залу і настаўніца сказала, што пераблытала, павінны былі бегчы дзесяцікласнікі, але нічога страшнага не адбылося, і яна радая за нас, бо галоўнае не сыходзіць з дыстанцыі. А я падумаў: галоўнае — не трэба ісці ў школу. Ясна?
13.02.1991
Лагерны танец
Здараецца — не магу заснуць, ляжу і згадваю дзённае, а яно звычайна малапрыемнае: сустрэчы, размовы, клопаты, побыт. Ад гэтакіх успамінаў робіцца няўтульна, зімна, крыўдна. Адзінае выйсце — пачаць успамінаць дзяцінства, дзе ўсе фарбы ярчэйшыя, гукі сакавітыя, водары хмельныя, дзе яшчэ засталіся людзі, якія мяне любілі, дзе я сам быў шчаслівы і сам таго не ведаў. Успаміны топяць будзённасць і супакойваюць свядомасць. Знаходзіцца і ўсталёўваецца раўнавага паміж вонкавым светам і светам уласным. І я нават пачаў знаходзіць асалоду ў бяссонні, вандраваў па дзяцінстве, і был лёгк, ажно пакуль не ўспомніўся танцор. Зрабілася прыкра за сябе самога, за свет, у якім жыў. Сорамна. І таму вырашыў паспавядацца, бо не ўбачыў іншага выйсця, каб пазбыцца гэтага цяжкага пачуцця.