Выняла зь кішэні хустку, выцерла вочы. У «пахавальнай» было сказана толькі: «... Ваш муж, Павел Исидорович Боровик, пал смертью храбрых в бою с врагом. Родина будет помнить его имя...» Яшчэ раз выцерла вочы. «Помніць! От і помняць! За каго й за што ты аддаў сваё жыцьцё? Што благога зрабіла тая Фінляндыя нам -- менавіта мне, нашаму ўласнаму краю, нашай Беларусі?..»
І ў гэты час пачула ззаду чыесь пасьпешныя крокі. Чамусьці здрыганулася. Хацела аглянуцца, але не хапіла волі.
-- Сьпяшаецеся? Баіцёся, каб ня прышылі месяцаў пяць за спазьненьне?
Зірнула назад -- Базыль! Спынілася, і пайшлі разам. Глядзела яму ў твар, але на ягоныя пытаньні нічога не адказвала -- баялася, што голас выдасьць ейнае хваляваньне.
-- Ага, разумею! Гэта вы пасьля ўчарайшага балю із такім «энтузіязмам» імкнецеся на работу.
-- А чаму вы ня прыйшлі? -- запытала Маўра не без некаторай хітрасьці, бо ведала, што ўчора былі запрошаны толькі «перадавікі-ўдарнікі», а Базыль у іх ня лічыўся.
Нічога не адказаў, толькі весела зарагатаў, імкнучыся заглянуць у вочы Маўры.
-- Ну, а як: крытыкі й самакрытыкі было дастаткова? Гэны даўгавязы ў сініх акулярах, за якімі ён хавае свае вочы (Базыль меў на ўвазе фабрычнага прапагандыстага. Сапраўднае прозьвішча ягонае -- Пакоўнік, але працаўнікі, у зьвязку з прапагандай, далі яму мянушку -- Падкоўнік), гэты ў сініх акулярах, мабыць, перамываў костачкі шмат каму, падводзячы «базу ворага», у тым ліку й мне?
-- Не, учора якраз гэтага ня было. Ды што гэта вы, зь левай нагі сёньня ўсталі, ці што?
-- Жартую проста! Плакаць ці што з усякае няпрыемнасьці? Сьлёз ня хопіць! А пакармілі чым-небудзь смачным на балю, значыць? Прэміяў, мяркую, шмат раздалі. Мабыць, прыйшоўся й вам талён на пашыўку паліто або гарнітура ў атэлье?..
-- Не, мне далі вялізны кавалак мыла -- аж кілёграм цэлы!
Базыль зноў зарагатаў.
-- Мыла? Ды яшчэ вялізны кавалак? І гэта нядрэнна «на данным этапе»! Мыла не заўсёды купіш! У гаспадарцы спатрэбіцца, як сказала адна бабуля, становячыся ў чаргу, дзе, ёй сказалі, выдаюць цыпэліны.
-- Запасьлівая бабка! -- заўважыла Маўра. -- Гэта, мабыць, наша Пёрка.
-- Якая такая Пёрка?
-- Суседка наша.
-- Ну, і задаволены вы падарункам?
-- А што-ж? Месяцы на два мылам забясьпечана.
Ішлі некаторы час моўчкі.
-- Ух, я ўжо стамілася -- ногі забалелі. І калі гэта сюды трамвай правядуць?
-- Трамвай? Якая цяпер у нас будзе гадавіна кастрычнікавай рэвалюцыі? Дваццаць другая, ці што? Ну, дык ён ужо праведзены роўна дваццаць два разы, бо ў кожную гадавіну даецца цьвёрдае абяцаньне пракласьці яго да наступнай гадавіны...
Маўра краем вока зірнула на спадарожніка. Насьміхаецца! Але-ж, праўда, кожны раз у дзень кастрычнікавых урачыстасьцяў абяцаюць і трамвай правесьці, і вуліцы выбрукаваць, і шмат-шмат іншага, але ўсё гэта застаецца толькі абяцаньнем. Апрача таго, калі гаспадары ўсяго цяпер мы самі, працоўныя, дык чаму кожны із нас ня можа шчыра выказацца пра недахопы й навет пасьмяяцца?! Ад гэтага магла-б быць толькі карысьць. Зноў зірнула на Базыля. «А ўсё-ткі добры ён. Шчыры. Гатоў дапамагчы, як тады, з дрывамі. Прывёз, і пасек, і склаў. А я гатова была ўжо "падводзіць базу ворага" і пад яго...»
-- Так, цяжкасьці, зразумела, яны ў нас ёсьць, -- сказала. -- Усё наша жыцьцё -- адны толькі цяжкасьці! Будуем дом -- цяжкасьці з цэглай, зь цьвікамі, з дошкамі. Хочам падбіць падноскі на боты -- цяжкасьці із скурай. «Так, падноскі, -- успомніла. -- Начыньня няма, цьвік або ломіцца, або гнецца, ня йдзе. А аддаць у майстроўню, трэба чакаць тыдзень, а то й болей, пакуль падаб’юць. А Ўладзю няма ў чым у школу йсьці». Стала зноў цяжка ёй, і яна папрасіла:
-- Базыль, досыць пра гэта! Галава разрываецца...
У гэты мамэнт яны перасеклі сквэрчык, цераз які дарога да фабрыкі значна скарачаецца. Пад нагамі было мокра й склізка. Базыль узяў Маўру подруку.