– Ты, браце, цудоўна цяміш, што і тэўтоны, і саветы, і пагатоў ляхі за сённяшніх часоў не могуць быць нам праўдзівымі прыяцелямі. Дык жа прыходзіцца спадзявацца толькі на самых сябе, а почасту – нават адно на сябе самога, бо элементарнага даверу да людзей мець не можаш. Цябе ж ведаю даўна. Нешта рабілі разам.
– Ну, так, вядома ж. Але чаго ты кажаш такія ясныя рэчы?
– Проста на гэтай сранай вайне мы мусім сабе тое паўтараць якга часцей, накш загібнем, што быдла. Ты знаеш, ё канкрэтная задача.
– Ад часоў вывучэння арыфметыкі ў школе не люблю задачаў.
– Твой гумар – проста з моста, ды не ў рэчку, а ў парэчку. Задача, вядома, у іншым рэчышчы…
– Зразумела.
Кудзенік колькімі словамі абмаляваў кшталт замеркаванай аперацыі. Лапіцкі то слухаў, то ня слухаў, нырцуючы ў хвалях упэўненай інтанацыі і пераканаўчых аргументаў.
– Я згодны, – вымавіў Міхась.
– Але ж гутарка мусіць астацца між намі. Інакш абодвум гамон капітальны сасніцца.
– Крыўдзіш, Яўмене!
– То і ладна… А, чытаў жа кагадзе твой опус у “Беларускай газэце”. Нічога так.
– Ды скуль вы ўсе берацё, што гэта я пісаў? Тамака ж псеўданім.
– Твой стыль, Міхасю, знаеш. А яна хаця ведае?
– Хто? – пуставойтаўскім тонам выдыхнуў жаўнер.
– Я дурэю, як той Халімон на каранацыі! Двох дарослыя людзі, а такім блазноццем маецеся!
– Ну, Яўмене, хто ж вінен, што ўсё так атрымліваецца? Ізноў жа – вайна.
– Так, вайна – поўны мех гаўна. Але ж, як кахаеш, то бяры свае каханне ў рукі, не зважаючы ні на што. I не трэба тут расійскую раманістыку ўдаваць.
– Ды якая там к кадукам сабачым раманістыка?
За пару кварталаў побач загрукаталі аўтаматы, перарваўшы гутарку. Хлопцы хуценька-хуценька развіталіся і разбегліся на розныя бакі.
Падобная, ды не зусім падобная размова адбылася пазней між Кудзенікам і Лагуцёнкам. Лютніста ўвесь час блазнаваў, пра што б змагар ні казаў. Справа вымагала сур’ёзнасці, і Яўмен адно таму вырашыў пагаварыць з Анатолем, бо знаў яго ўжо ў справе, калі бясшумна прыбралі бурмістра аднаго з няблізкіх местаў. Інакш бы з музыкам ні пра што ісціся не магло б. I гэтым разам ён пагадзіўся браць удзел у аперацыі, але ані мізэрнае капулькі не суцішваў свайго смехання.
– Яўмене, як памру, то забяры ты сабе маю жонку. Яна без добрага мужыка засохне, як тая чараціначка. А я ж няверны муж у яе. Помню, быў я ў адным месцейку у вайсковай зоне… О, тамака ў мяне была жанчынка!
– Анатоль, што ты ўсё мянціш як мянташка? Няма моцы куды западзеці? Га? Сотку а пятсотку разоў я наслухаўся аб тваіх прыгодах. Наконт “памру” ты не рохкай. Як шанцуе, то й карова танцуе: і танго, і факстрот. Жонка ў цябе, што праўда, баба ладная, але не майго густу, далібог. Кантралюй, калі ласка, свае эмоцыі. Згода?
– Лады, пане Яўмене. Ты растлумач мне толькі, пры чым тут Лапіцкі? Я разумею – ён салдат, жаўнер нават, аднак жа нейкі ён млявы. Дый Ганульку, відна, кахае. I чуе мае сэрцайка, што пераканае ён яе ўрэшце.
– Анатоль! Кантралюй эмоцыі. Наш гэта чалавек. Даўно на справе сябе паказаў. Што да Ганулькі, дык я не разумею тут твайго інтарэсу. Дый плану нашага гэта не датыкаецца.
– Як жа? Я ж яе з 37-га пераконваю, ды ўсё безвынікова. А ён…
– Ён, дарэчы, яшчэ ніякіх канкрэтных захадаў не рабіў.
– Не рабіў?! А ў газетках вершы хіба для Гітлера з Гёбэльсам друкуе?
– Ха-ха. Ну ладна, мо’ і для Ганны. Але сучасную жанку вершыкамі пераканаць цяжка.
– Думаеш? Але ж як прыгожа гучыць, халера красная: “Хочу краскі збіраць у тваім светлым садзе…”
– Добра балбатаць, але справа больш талераў каштуе. Пабачымся.
– Давай.
Змагар і лютніста парукаліся на адвітанне. Кудзенік пайшоў, агулам задаволены шматпланавай размовай. Музыку было мулкавата з прычыны свомасцяў собскага характару, наяўнай у галаве інфармацыі ды вельмі потных рук.
На вуліцы Івана Луцкевіча Міхась заўважыў і азваў Ганну. Тая сцепанулася, убачыўшы за сабою чалавека ў форме. Але зразумеўшы, што гэта знаёмец, прашаптала:
– А, гэта ты. Дабрыдзень.
– Дабрыдзень, Гануля.
– Слухай, Міхаську, я нешта не цямлю, што за выродства ты надрукаваў у “Беларускай Газэце”?
– Ты што, ясачка? Гэта ж паэзія чыстае красы!
– Ага, усе гэтыя “краскі” ў маім “садзе”, усе гэтыя “чарэсьні” на маіх “дрэвах”? Міхаську, ты не цар Саламон, а я не Суламіф. Гэта не паэзія, а парнаграфія. Нашто ты прыплёў мяне ў гэты верш?
– Чаму цябе? Тутака ж няма нічога пэўнага, адно лірычны герой зварачаецца да Mädchen von seiner Träumen…