— Шприцпа йӗпсем пирки Макар тракториста тапӑртаттармалла. Ҫав шприцпа вӑл хӗрсене шывпа сирпӗтетчӗ. Ҫав шприца тата унта тӑхӑнтартмалли йӗпсене Шуршӑл больницинчен илсе килнӗ вӑл. Медсестрапа паллашнӑ та кашни каҫ Шуршӑла йӑрккать халь Макар. «Нива» машина туянасшӑн ӑшталанать. Анчах укҫа ҫитмест унӑн. Янтта хапсӑнса, Макар та ҫак ӗҫе тума пултарнӑ.
— Медсестрана епле чӗнеҫҫӗ? — ыйтрӗ Аброськин, пӑртак шухӑшласа ларнӑ хыҫҫӑн.
— Вӑт ӑна пӗлместӗп вара. Мӗншӗн тесен ман участок мар. Ҫапах сӑнран паллатӑп: яштака та ҫинҫе пилӗклӗ хӗр. Куҫӗсем пиҫсе ҫитнӗ ҫӗмӗрт пек хуп-хура. Кирлех-тӗк, туххӑмрах ыйтса пӗлетӗп: мӗн ятлӑ вӑл? Ӑҫтан килнӗ? Хӑҫантанпа Макарпа пӑшӑл пӑтти пӗҫерет. Ӑна пӗлесси пӗртте кӑткӑс мар. Уйкас Макарӗ хӑш медсестрана илӗртет тесе, главнӑй врач патне шӑнкӑравламалла — ӗҫӗ те пӗтрӗ.
Паллах, медсестрапа та юмахламалла пирӗн. Анчах вӑл тӗп ыйту мар. Пирвай ҫенӗкре тупнӑ япаласене тӗреслемелле.
14
Эксперт пирӗн шухӑша ҫирӗплетрӗ: Алтатти аппана пуҫран шӗвӗр те виҫ кӗтеслӗ япалапа, троакарпа, тӗнклеттернӗ. Унашкал хатӗр Уйкасра, чӑнах та, Пракухӑн кӑна. Ку самай шухӑша ячӗ, Пракухпа курнӑҫма васкатрӗ. Мӗншӗн кантура чӗнтернине хӑй те сисрӗ пулмалла, алӑкран кӗнӗ-кӗмен мӑкӑртатма пуҫларӗ:
— Пӗрре ҫылӑха кӗнӗ пулсан, пӗтӗм усал-тӗселе ун ҫине йӑвантармалла-и?
Чӑнах та, ҫылӑха кӗме ӗлкӗрнӗ-мӗн Пракух. Ултӑ ҫул каялла, ветеринари техникумӗнчен вӗренсе тухсан, ҫара кайма хут панӑ ӑна. Пракуха чысласа, Культура .керменӗнче ӑсату каҫӗ ирттернӗ. Чиперех янӑранӑ кӗвӗ-юрӑ. Сасартӑк хумханмалли тупӑнать — ҫамрӑксем хавасланнӑ ҫӗре пӗр пуҫтах этем вирхӗнсе кӗрет, Пракух ташланӑ хӗре ярса тытать те вӑртти-вартти ҫавӑрттарма тытӑнать. Пракуха килӗшмест ку. Пуҫтаха ярса тытать те пӗррех янахран тӑхӑнтартать. Эх, пуҫланать вара тӗркӗшӗ-ҫапӑҫу… Тепӗр кунне Пракуха ҫара мар, милицие илсе каяҫҫе. Вара унӑн виҫӗ ҫул хушши Ҫурҫӗрте йывӑҫ касма тивет…
— Ма салхуллӑ эс, Пракух. Ма пӑлхануллӑ? Ларӑр.
Лӑпланӑр кӑштах, ― сӗтел умӗнчи пукан еннелле тӗллесе кӑтартрӗ Аброськин.
— Мӗн савӑнмалли пур? Следователь вӑл артист мар, чун-чӗрене ҫӗклентерме чӗнмест, ― пӗр уяса тӑмасӑр персе ячӗ Пракух. ― Ҫитменнине тата, инкек-синкекӗ еплерех. Кам хавасланать ун пек чух.
— Каласа пар: ӗҫ-пуҫ мӗнле пулса иртрӗ? — шӑтарасла пӑхрӗ Пракух ҫине Кулагин.
— Мӗн ҫинчен?.. Выльӑх-чӗрлӗхе чир-чӗртен епле сыватни ҫинчен-и?.. Е Лидия Гурьевна патӗнчен участок инспекторӗ еплерех кӗрӗк хӗстерсе тухни ҫинчен? — йӗкӗлтесе илчӗ Пракух.
— Эс мӗн… ӑҫта ларнине те туймастӑн-и? Сана допроса чӗнтернӗ. Кала, ӗҫ-пуҫ епле пулса иртрӗ? — сасса самаях хӑпартрӗ Кулагин.
― Еҫ-пуҫ тӗрлӗрен пулать. Уҫӑмлӑрах калӑр: мӗн ҫинчен сӑмах ҫаптармалла ман, ― кӑмӑлсарланса урамалла тинкерчӗ Пракух.
— Ха, пӗлмӗш пулать тата, ― кӑнн пӑхрӗ Пракух ҫине Кулагин. ― Сӑмах кунта Алтатти аппа ҫинчен пырать. Куҫ хӗсмен-и ӑна эс, э? Ун патӗнче пулман-и?
— Ҫылӑха ан кӗрӗр, лейтенант юлташ, ― вӑшт тепӗр еннелле ҫаврӑнса ларчӗ Пракух. ― Ҫӑмӑлттай хӗрарӑм пулман Алтатти аппа. Вӑл — пурнӑҫ ҫынни. Пӗчӗклех сӗм-тӑлӑха тӑрса юлнӑскер, ӗҫе еплерех юрататчӗ, епле-рех ӗҫлетчӗ…
Тата темскер ыйтасшӑнччӗ Кулагин — ирӗк памарӑм, чартӑм. Ара, сӑмахпа перкелешсе лармалла-и? Тӗпчемелле пирӗн. Следствие кирлӗ материалсем пухмалла. Ҫав йӗксӗкӗн йӗрӗ ҫине ӗксе, ӑна тӑрӑ шыв ҫине кӑлармалла.
Кулагина урӑх ӗҫ патӑм та Пракуха хам пата чӗнсе илтӗм.
— Аш-пӑш ваклакан тесе, «мясник» тесе, ку «ӗҫе» те ман ҫине йӑвантарасшӑн-и? Йӑнӑшатӑр. Пӗрре алхасса курнӑ, «мясник» ятне илтнӗ — ҫитет. Тек ашкӑнмастӑп, ҫултан пӑрӑнмастӑп. Ҫынна суранлатма-и? Ҫук, нимле «перо» та, ял ҫыннисем пек каласан, ҫӗҫҫе эппин, текех алла тытмастӑп. Ирсӗр ӗҫ тума мар, хӑр-хар тӑвакансенчен те пӑрӑнса утатӑп. Вунҫиччӗре мар эп халь. Ҫулланнӑ. Ман ура ҫине те «ӗне» пуснӑ. Ҫӗнӗ кил-ҫурт ҫавӑрма хатӗрленетӗп. Авланма шутлатӑп. Ферма ӗҫченне, Варварие, качча илетӗп. Ҫӗркаҫ та пӗрле пулнӑ эпир. Ӑҫтан тата мӗн-мӗн туянмаллине палӑртнӑ. Туй тусах савӑнтарасшӑн-ха ял ҫыннисене. Иксӗмӗрӗн те ӗмӗтсем пысӑк. Чӗрере — шӗл-кӑвар. Ҫӗркаҫ эп ӑҫта пулнине Варварирен те ыйтма пултаратӑр. Вӑл яланах чӑннине калать. Тыттармасть. Вӑрманта мар, ялта курнӑҫнӑ эпир. Кӗршӗ-аршӑ умӗнче, ― эп мӗн ҫырнине сӑнаса, пӗр васкамасӑр сӑмахларӗ Пракух. Куҫӗсем сарӑ унӑн. Пысӑк. Хӑй тӗреклӗ, патвар. Сисӗнет: чӑннине калать вӑл. Нимӗн те пытармасть. Ҫапах ыйтмалли-кӑсӑкланмалли татах пур-ха ман.
— Кӑнтӑрлахи апат умӗн эсир фермӑран Алтатти аппапа пӗрле таврӑннӑ. Ун патӗнче те пулнӑ теҫҫӗ. Тӗрӗс-и ку?