Дык хто ж мы? “Саўкубінкі” — для консульскіх, “савецкія прынцэсы” — для прадаўшчыц “Cubalse”. Ластаўкі, якія лепяць свае гняздзечкі і выводзяць дзетак і ў гарах Сьера-Маэстра, і побач з амерыканскай вайсковай базай у Гуантанама, і пад пальмавымі дахамі закануркаў у Баяма. На Кубе нас каля пяці тысяч (палова — дзеці), у адным толькі Сант’яга — трыста шэсцьдзесят душ, з іх, па маіх падліках, беларусак каля сотні, ах, дзяўчаткі мае родненькія, і куды нас з вамі д’ябал занёс, за якім-такім шчасцем алмазным? І дзе нашыя з вамі хлопцы-бульбашы — у Афгане паляглі? Гарэлка спаліла? А былі ж яны Госпадам прызначаныя менавіта для нас — дык чаму ж не сустрэлі, не знайшлі? Крыўдна, дзяўчаткі. Крыўдна да слёз.
Нарэшце, праграма “мероприятия” вычарпаная: выкладчык-кантрактнік з універсітэта Арыенце прачытаў лекцыю пра Барыса Пастэрнака (“Гэта той, што на Кубе жыў, во, “Старик из моря” яшчэ напісаў, га?” — дэманструе эрудыцыю Зінка); старшыня суда Сант’яга з прыязнай ўсмешкаю пацвердзіла, што нашыя дзеці — кубінцы, так-так, кубінцы, а таму будуць служыць у войску і, калі спатрэбіцца, абараняць рэвалюцыю са зброяй у руках; потым ўзышла старажытная, як Анцільская града, “праблема каўбасы”, тут, на жаль, пазбаўленая іранічнага падтэксту: дзяўчаты наляталі на Лінькова, як раз’юшаныя квахтухі на лісіцу, патрабуючы сабе права на рэшткі прадуктаў, якія “не даядаюць” саўспецы:
— Жонкі спецыялістаў і блізка не падпускаюць нас да крамы, што на
тэрыторыі савецкага пасёлка, справа даходзіць да пікетаў!
— А ўсё для таго, каб потым нам жа гэтую жратву ўтрая даражэй прадаць!
— Вы ж самі казалі: мы таксама савецкія грамадзянкі, нашы дзеці есці
хочуць!
— Вы зусім забылі пра Баяма, Гуантанама, а нас там сорак жанчын.
Чаму б вам калі-небудзь не прыехаць пацікавіцца, як мы маемся?
Дарэмна, дзяўчаткі, крычыце: Масква слязам не верыць. Лінькоў нервова паглядае на гадзіннік: ці не перайшоў ён незнарок меру збліжэння з “постоянно проживающими”, вызначаную Генконсульствам?
Напрыканцы ўзнялася з месца маладзенькая расіянка, зусім яшчэ дзяўчынка, і распавяла звычайную гісторыю пра мужа, які завёз на Кубу і кінуў, свякроўка адабрала тархету, грошай няма, удваіх з дзіцём жывуць практычна на вуліцы, вярнуцца на радзіму няма за што.
— Мой муж — вайсковец, я хадзіла да генерала Эспіноса, камандзіра
арміі Арыенце, дык ён толькі плячамі паціснуў…
Консульскія таксама паціскалі плячамі, а мы, саўкубінкі, моўчкі пусцілі па крузе мяшэчак, куды клалі, хто колькі мог ахвяраваць: па пяць, дзесяць песа. Прынамсі, пад’ясі сёння, гаротнічка. А білет на самалёт у Саюз на дваіх каштуе вельмі дорага... Атрымаўшы ў рукі поўны мяшэчак грошай, дзяўчына голасна зарыдала.
— Бягі адсюль, — гаворыць мне на вуліцы Таня, папраўляючы сукенку
на досыць вялікім жываце. — Ты яшчэ маладая, пачнеш жыццё спачатку.
Нашая беларуская “дыяспара” збілася ў гурт на аўтобусным прыпынку.
— Ды каму мы ў Саюзе патрэбныя? — віскоча Зінка прафесійна
пастаўленым голасам гандляркі. — Замуж хто вас там возьме, бабы?
— Дзяўчаты, дзе знайсці якую працу?..
Усе разам паварочваюцца да мяне.
— Зараз усё ўскладнілася, Алесечка, — Ірына зрывае квітнеючую
галінку і ўколвае ў сваю пышную каштанавую “карону.” — З тае пары, як у СССР пачалася перабудова, адносіны кубінцаў да нас змяніліся. Яны лічаць, што мы здрадзілі “ідэалам сацыялізму”, пра тое кажа ўвесь час Камандантэ. Мы, з іх пункту гледжання, дрэнна ўплываем на думкі мясцовага насельніцтва. Таму і на працу нас не бяруць.