— Во, во, гэдак яны цяпер, гэдак! Замест таго каб перад бабай паставіць на калені ўнучак з набожнай малітвай — столькі баба іх, напэўна, папаняньчыла, на руках папанасіла! — умяшалася зноў старая ў капелюшы.— А ўсё таму, бо ў горадзе забылі чацвёртую запаведзь боскую: «Шануй бацьку сваго і маці сваю!» Я кажу — толькі на вёсцы ашчэ так нас паважаюць! Тут і хаваюць галавой на захад, каб, устаўшы ў дзень Страшнаго суда,— тварам на ўсход быць! Адно з вясковых могілак чалавек на Страшным судзе і ўстаць зможа цэлым, бо тут потым — костачак сваіх не збярэш!
— Не збярэ-эш, гэто пра-аўда!— уздыхнуўшы, хтосьці падтрымаў старую ў капелюшы.
— Кінь ты малоць, бабо, быле-што!— вызверыўся на худую мужчына, што сядзеў да яе спіной на другой лаўцы і збіраўся да ўнука на вяселле ў Верцялішкі.— На вёсцы сколькі хочаш было такіх, што ўсе запаведзі твае на зубок памяталі, малітвы перад сняданнем, абедам, вячэрай, сном бумболілі, усе пасты пасцілі, да касцёла кожную нядзелю, кожнае большае і меншае свята бегалі, ксяндзу ручку цалавалі, а бацькоў сваіх дубасілі! Ы-ы-ых, як мэнчылі іх некаторыя! У каморы якой-небудзь трымалі ды шчэ голадам марылі, каб акалеў стары хутчэй!
Суседзі дружна пацвердзілі:
— О-о, колькі было выпадкаў!
— Ха, у кожнай вёсцы табе пра такое паведаюць!
— Усяк было, дальбо, усяляк! — падтрымала Лізіна памочніца.— Ну, ну, і пахавалі яе?
Ліза ажывілася:
Гэто шчэ не ўсё-о! Вы адно паслухайце, што выдарыласа далей! Значыць, дачок праперла. Малым зноў карціць убіцца ў хату, але маці не падпускала іх нават да дзвярэй — калдавала і калдавала над пакойніцай!
Пярсцёнак здымаючы!
Ага, мо і пярсцёнак той... Ці апранала так марудно, не ўмеючы,— ужэ і не ведаю. Праходзіць многа часу, тады ўжэ рабочыя тую труну з целам вывалаклі на вуліцу, адкрылі борт і — шух у машыну!
Суседка зноў пракаменціравала:
Хіба ж яны цяпер мёртвага ўважаць?
Як па камандзе на гэты раз падхапілі ўсе:
Ніколі на свеце!
— Гэто шчэ не ўсё-о! Вы адно паслухайце, што выдарыласа далей! Значыць, дачок праперла. Малым зноў карціць убіцца ў хату, але маці не падпускала іх нават да дзвярэй — калдавала і калдавала над пакойніцай!
— Пярсцёнак здымаючы!
— Ага, мо і пярсцёнак той... Ці апранала так марудно, не ўмеючы,— ужэ і не ведаю. Праходзіць многа часу, тады ўжэ рабочыя тую труну з целам вывалаклі на вуліцу, адкрылі борт і — шух у машыну!
Суседка зноў пракаменціравала:
— Хіба ж яны цяпер мёртвага ўважаць?
Як па камандзе на гэты раз падхапілі ўсе:
— Ніколі на свеце!
— А ні-ігдачкі!
— Ого, чаго захацела!
— Ша, людзі, хай адна гаворыць! Ну, і што?
— А што? Збегліса з усяго падворка дзеці. Сёстры смокчуць тыя апельсіны ды кажуць: «Ага, а наша баба Люба памерла ўжэ, і нам цэлы дзень урокаў вучыць не трэ!», «Ага, сёння гуляць нам да самаго вечара можно!..»
— Хваляцца так! —дапамагла Зося сяброўцы з бародаўкай.
— Хваляцца!
Лаўрэн сумна паківаў галавой ды нечакана для самога сябе ўставіў таксама:
— Ат, чаго ад малых хацець, іх — як настроіш, бы тую мандаліну!
Бытта ён дагэтуль не згаджаўся, з усіх бакоў на Лаўрэна абрынуліся:
— Але ж — куды глядзяць бацькі-і?!
— Што з такіх дачок вырасце, калі ўжэ змалку не прывіць ім пашаны да канчыны чалавека наогул, а тут — родная баба?!
— I куды мы до-ойдзем так?!
Лаўрэн заставаўся пры сваёй думцы. Заахвочаны — намерыўся яшчэ штосьці дадаць, але Ліза прыязна кіўнула яму галавой і загаварыла далей сама:
— Малыя хваляцца, а няўжэ! Ніякай сцежачкі з яловых лапак, вядомо, не выслалі і высцілаць не думалі, хоць дырэктару паслаць машыну ў лес па яліну — раз плюнуць! Ого, шчэ такое рабіць ён табе стане — дзе вы бачылі?!
— А як было?
— Просто сын з нявесткай селі ў кабіну ды павязлі тую труну на могілкі.
— То добро, што павязлі самі! Маглі паслаць з рабочымі! — заўважыла Зося.
— А думаеш, на могілках будуць з нябожчыцай цацкацца? — падхапіла другая.— Вывернуць яміну гэтым... сака... скала... аска... А каб на яго ліха, і язык калом стане, покуль вымавіш такую брыдоту!
— Экскаватарам.
— Во, скалуватарам! Тады прыгоняць бульдазёр, труну ў яме заваляць — ляжы, бабо!
— Заваляць — з тымі бліскучымі вушкамі!
— Друскеніцкімі!
— Добро шчэ, калі потым хоць раз успомняць!
— У сне, можа...
— Таму я і ўпрасіла зяця, каб хаваў мяне на вёсцы — там шчэ за старымі больш-менш глядзяць!