…”
5. LIST STUDENTA MEDYCYNY
A oto, co odpowiedział Newton:
“Przepraszam, że tak długo nie odpisywałem na pański list. Pomysł pańskiej książki wydał mi się bardzo interesujący. Jednak kiedy rzucono bombę atomową, byłem tak mały, że nie sądzę, abym mógł w czymś Panu pomóc. Powinien Pan zwrócić się do mego brata i siostry, którzy są ode mnie starsi. Siostra nazywa się Conners i mieszka w Indianapolis, w stanie Indiana na North Meridian Street 4918. Jest to również mój aktualny adres domowy. Myślę, że siostra chętnie Panu pomoże. Gdzie jest mój brat Frank, nie wiadomo. Zniknął zaraz po pogrzebie ojca dwa lata temu i odtąd nie mieliśmy o nim żadnych wiadomości. Nie wiemy, czy w ogóle jeszcze żyje.
Kiedy zrzucono bombę atomową na Hiroszimę, miałem sześć lat, tak więc wszystko, co pamiętam z tego dnia, opiera się na opowiadaniach innych.
Pamiętam, że bawiłem się na dywanie w jadalni przylegającej do gabinetu mego ojca. Było to w Ilium, w stanie Nowy Jork. Przez otwarte drzwi widziałem ojca. Był w pidżamie, w szlafroku. Palił cygaro i bawił się kawałkiem sznurka. Tego dnia nie poszedł do pracy i przez cały dzień chodził w pidżamie. Ojciec zostawał w domu, kiedy tylko miał na to ochotę.
Jak Panu zapewne wiadomo, cała właściwie kariera zawodowa mego ojca związana była z Laboratorium Badawczym Towarzystwa General Forge and Foundry w Ilium.
Kiedy przystąpiono do Operacji Manhattan, mającej na celu wyprodukowanie bomby atomowej, ojciec nie opuścił Ilium. Oświadczył, że nie weźmie udziału w pracach, jeśli nie będzie mógł pracować tam, gdzie zechce. Najczęściej oznaczało to pracę w domu. Jedyne miejsce, dokąd lubił jeździć, to był nasz domek campingowy na przylądku Cod. Tam też umarł w wigilię Bożego Narodzenia. To zapewne jest Panu również wiadome.
Tak więc w dniu, w którym zrzucono bombę, bawiłem się na dywanie przed gabinetem ojca. Moja siostra Angela mówi, że całymi godzinami potrafiłem bawić się małymi samochodzikami, naśladując odgłos motoru. Prawdopodobnie tamtego dnia robiłem to samo, ojciec zaś siedział w swoim gabinecie bawiąc się kawałkiem sznurka. Tak się składa, że wiem, skąd wziął ten sznurek. Może przyda się to do pańskiej książki. Ojciec zdjął go z rękopisu powieści przysłanej przez pewnego więźnia. Była to książka o końcu świata w roku dwutysięcznym i nazywała się Rok 2000 po narodzeniu Chrystusa. Opowiadała o tym, jak zwariowani uczeni wyprodukowali straszliwą bombę, która zniszczyła cały świat. Kiedy wszyscy dowiedzieli się, że zbliża się koniec świata, odbyła się wielka orgia seksualna i wtedy, na dziesięć sekund przed wybuchem bomby, pojawił się sam Jezus Chrystus. Autor nazywał się Marvin Sharpe Holderness i w załączonym liście pisał ojcu, że jest w więzieniu za zabicie rodzonego brata. Przysłał ten maszynopis ojcu, ponieważ nie wiedział, jaki rodzaj materiału wybuchowego wsadzić do tej swojej bomby. Liczył na to, że ojciec mu coś zaproponuje.
Nie chcę powiedzieć, że czytałem tę książkę, kiedy miałem sześć lat. Znajdowała się ona u nas w domu przez długie lata. Zagarnął ją mój brat Frank ze względu na sprośne fragmenty. Frank chował ją w «sejfie» w swojej sypialni. W rzeczywistości nie był to żaden sejf, lecz po prostu stary otwór wentylacyjny z blaszanym wieczkiem. Frank i ja, kiedy byliśmy chłopcami, czytaliśmy opisy orgii chyba tysiące razy. Mieliśmy tę książkę przez lata, aż wreszcie znalazła ją Angela. Przeczytała i orzekła, że to brudy i zgnilizna. Spaliła ją razem ze sznurkiem. Angela zastępowała Frankowi i mnie matkę, bo nasza prawdziwa matka umarła przy moim urodzeniu.
Jestem prawie pewien, że ojciec wcale nie czytał tej książki. Myślę, że w całym swoim życiu nie przeczytał żadnej powieści ani nawet opowiadania, w każdym razie od czasu kiedy przestał być chłopcem. Nie czytał również przychodzących do niego listów, gazet ani czasopism. Zapewne musiał czytać masę prasy technicznej, ale prawdę mówiąc nie pamiętam, żeby ojciec czytał cokolwiek.
Jak już powiedziałem, jedyne, co go zainteresowało w tym maszynopisie, to sznurek. Taki już był ojciec. Nikt nie potrafił przewidzieć, co może go zainteresować. W dniu, w którym zrzucono bombę, interesował go sznurek.
Czy zna Pan przemówienie, jakie ojciec wygłosił po otrzymaniu nagrody Nobla?
«Panie i panowie. Stoję teraz przed wami dlatego, ponieważ nigdy nie przestałem wałkonić się beztrosko niczym ośmiolatek w drodze do szkoły w wiosenny poranek. Pierwsza lepsza rzecz może sprawić, że zatrzymam się, popatrzę zdziwiony i czasem czegoś się dowiem. Jestem bardzo szczęśliwym człowiekiem. Dziękuję.»
To było całe przemówienie.
Tak więc ojciec przyglądał się przez chwilę pętli ze sznurka, a potem zaczął się nią bawić. Jego palce utworzyły ze sznurka figurę zwaną «kocią kołyską». Nie mam pojęcia, gdzie ojciec się tego nauczył. Może od swojego ojca. Dziadek był krawcem, więc w dzieciństwie mego ojca nietrudno było o nitki i sznurki.
Po raz pierwszy w życiu widziałem ojca zajętego czymś, co można nazwać zabawą. Nigdy nie wykazywał zainteresowania dla sztuczek i gier, których przepisy wymyślali inni. W albumie z wycinkami, jaki prowadziła kiedyś Angela, był wywiad z tygodnika «Time», w którym ojciec, spytany, w jakie gry grywa dla rozrywki, odpowiedział: «Po co miałbym się zajmować wymyślonymi grami, kiedy wokół nas rozgrywa się tyle prawdziwych?»
Pewnie sam był zdziwiony splótłszy ze sznurka kocią kołyskę i możliwe, że przypomniało mu to dzieciństwo, bo nagle wyszedł ze swego gabinetu i zrobił coś, czego nigdy dotąd nie robił: zaczął bawić się ze mną. Do tego czasu nie tylko nie bawił się ze mną, ale chyba nigdy się do mnie nie odezwał.
Ukląkł na dywanie obok mnie, obnażył w uśmiechu zęby i podsuwał mi pod nos dziwnie przepleciony sznurek.
— Widzisz? Widzisz? Widzisz? — pytał. — Kocia kołyska. Widzisz kocią kołyskę? Widzisz, tu śpi kicia. Miau. Miau.
Pory na jego twarzy wydawały mi się wielkie jak kratery na księżycu. Z uszu i dziurek od nosa wyrastały mu kępki włosów. Z jego ust cuchnęło cygarami niczym z czeluści piekielnych. Z tej odległości ojciec był najobrzydliwszym stworem, jaki kiedykolwiek widziałem. Straszy mnie we snach do dzisiaj.
I wtedy ojciec zaśpiewał:
Wybuchnąłem płaczem. Zerwałem się i co sił w nogach uciekłem z domu.
Muszę kończyć. Jest już druga w nocy. Kolega obudził się i narzeka, że hałas maszyny do pisania nie daje mu spać.”
6. WALKI OWADÓW
Newt wrócił do listu następnego dnia rano i oto, co pisał dalej:
“Rano następnego dnia. Piszę dalej wypoczęty jak ptaszek po ośmiu godzinach snu. W internacie panuje teraz cisza. Wszyscy oprócz mnie są na wykładach. Ja jestem szczególnie uprzywilejowany, bo nie muszę już chodzić na wykłady. W zeszłym tygodniu zostałem wylany. Byłem na kursie wstępnym medycyny. Mieli rację, że mnie wylali. Marny byłby ze mnie lekarz.
Jak skończę ten list, pójdę pewnie do kina. Albo jeśli pokaże się słońce, pójdę na spacer do jednego z wąwozów. Prawda, że są piękne? Niedawno do jednego z nich rzuciły się dwie dziewczyny, trzymając się za ręce. Nie przyjęto ich do korporacji, do której chciały należeć. Do Tri-Delt.
Wracajmy jednak do szóstego sierpnia 1945. Angela wielokrotnie mówiła mi, że bardzo uraziłem ojca nie chcąc podziwiać kociej kołyski, nie chcąc bawić się z nim na dywanie i słuchać, jak śpiewa. Możliwe, że go uraziłem, ale nie sądzę, żeby odczuł to zbyt boleśnie. Jego w ogóle bardzo trudno było dotknąć. Ludzie nie mogli sprawić mu przykrości, ponieważ zupełnie go nie obchodzili. Pamiętam, jak kiedyś, mniej więcej na rok przed jego śmiercią, prosiłem, żeby opowiedział mi o matce. Niczego nie potrafił sobie przypomnieć.