Ён сядае за стол і, уздыхаючы, бярэцца за асадку.
— Нічога не зробіш, нічога не зробіш…
Крыху падумаўшы, глядзіць цераз плячо вясёлымі вачыма:
— Я ўжо ведаю, як пісаць. Зробім ім артыкулец. Заўтра ён прыйдзе — атрымай, дружа! Тады паглядзім, чый верх будзе. — I зусім весела дадае: — У аператыўнасці і ў далікатнасці.
З чалавекам, якога Колас назваў Размарынавым, спаборнічаць у далікатнасці не даводзілася. Па зусім простай прычыне: гэтай якасці той не меў. Унадзіўся хадзіць кожны дзень, з’яўляўся зусім па дробязях, якімі было брыдка турбаваць Коласа, нават каб у яго пракідалася вольная часіна.
Канстанцін Міхайлавіч раз ці два перагаварыў, паслаў хадайніцтвы, і большасць просьбаў была задаволена. Аднак знаходзіліся новыя, і наведвальнік трымаў дом у аблозе: раніцай адмануцца, нібыта гаспадара няма дома, — прыходзіць у абед ці ўвечары.
Так здарылася і ў гэты адвячорак. Канстанцін Міхайлавіч закончыў навелу з «Казак жыцця» і меўся пачытаць. Мы сядзелі ў садзе. Нехта з хатніх прыстрашыў: «Хавайцеся лепш у дом, візіцёр можа наскочыць». Тады Канстанцін Міхайлавіч і вымавіў дзіўнае прозвішча — Размарынаў. I ледзь паспеў гэта зрабіць, лёгкі на ўспамін і на нагу чалавек быў на падыходзе.
Колас махнуў рукою:
— Паслухай яго. Я ўжо рады не дам: ён і за сябе і за мяне гаворыць. — I накіраваўся ў глыбіню саду, а пасля праз бакавыя дзверы — у дом.
Задача выпала не з лёгкіх. Чалавек сыпаў словы чэргамі з аўтамата — цэлы дыск за раз. Паўхвіліны на замену — і новы дыск. А гаварыў ён выключна пра сябе, пра свае поспехі, што маглі быць яшчэ большыя, каб не заміналі нейкія непрыхільнікі, нядобразычліўцы, зайздроснікі. Сам у сябе пытаўся, сам сабе адказваў, нават спрачаўся сам з сабою і смешна заядаўся, быццам шматаў на кавалкі ўсіх, хто стаяў яму на дарозе. Спружына была накручана туга, завод не сыходзіў, чалавек ніяк не мог выгаварыцца — наадварот, чым больш гаварыў, тым больш заводзіўся на гаворку.
Тым часам ні турбота, з якою з’явіўся сюды, ні цяжкасці, якія заміналі яму, не рабіліся для мяне яснейшымі. Наверсе чакаў Колас, надужаць яго цярплівасць было нельга. Сяк-так укараціўшы размову, я падняўся ў кабінет.
Канстанцін Міхайлавіч размаўляў з Іосіфам Зінковічам, тагачасным карэспандэнтам «Правды» ў рэспубліцы. Ён вярнуўся з калгаса і расказваў пра паездку.
— Ну, хапіла па самую завязку? — Зінковіч паблісквае вачыма. — А я даведаўся, з кім вы седзіце, ды чорным ходам проста сюды.
— Вы таксама, відаць, пакаштавалі? — пытае Колас.
— Наспытваўся гэтага смаку — во! — Зінковіч праводзіць пальцам пад барадою. — Прыйдзе, гаворыць-гаворыць — канца-краю няма. А спыніш, спытаеш, у чым жа ваша справа, — крыўдзіцца: «Як у чым?» I пачынае тое самае спачатку. Пра заслугі… — Зінковіч паварочваецца да мяне. — Што, няпраўда? Па вачах відаць, — што гаварыў. Гэта чалавек такога гатунку: гвалту поўна, а заслуг, як у кацяняці — яшчэ ніводнай мышы не злавіў.
Колас смяецца — параўнанне ў народным духу.
— Я не даказаў, як да яго мянушка прыляпілася. Максім думае, што ад «Роз-Мары»: адтуль усё адну арыю пяюць.
— А што, не ўгадаў?
— Не. Я ляжаў у гамаку, нядужылася. А гэты як сеў пры баку, так і прымёрз. I завёў, як вы кажаце, катрынку. Слухаў я, слухаў — засну зараз, думаю, так размарыла. Як падумаў гэта, так і сказаў: «Заходзьце, кажу, другім разам, таварыш Размарынаў». Ён вочы паставіў, як на тыгра. Ну, я паправіўся, сказаў прозвішча як след.
Зінковіч пасміхаецца, але не можа схаваць засмучэння:
— Вы чалавек добры, Канстанцін Міхайлавіч, і не хацелася б, каб да вашай дабраты смецце прыліпала. Як гэты… Ён жа носіць па ўсім горадзе: я ў Коласа — рана і ўвечар бываю, разам ем і п’ю. Ён без мяне як без рук.
— Гэта вы да чаго? — Колас насцярожваецца.
— А каб не было якога злоўжывання вашым іменем. Праўда, выхвалянне гэта выглядае, мякка кажучы, нікчэмна. Як у аднаго дзядзькі… Дазвольце расказаць, Канстанцін Міхайлавіч? — I Зінковіч працягвае: — Прыехаў той дзядзька з кірмашу, сеў каля хаты на прызбу і сядзіць, надзьмуўшыся. Курыць крамную папяроску, а суседзям не дае. I ўсё моўчкі. Людзі пытаюць: «Нешта ты сёння вельмі важны, Ігнат?» — «А я вам не раўня». — «Дык хто ж ты?» — «Я сёння з самім гаспадзінам прыставам нагаварыўся». Ну, тут усе: ах ды вох, як, калі было. Расказвае: «Прыехаў у горад, гляджу — на рагу прыстаў стаіць. Я злез з воза, падышоў блізенька: „Здравія жалаю, ваша высокаблагароддзе!“ А ён глянуў на мяне, памаўчаў крыху дый адказаў…» Тут зноў усе завойкалі: «Што ж ён хаця табе рэкнуў?» — «Пайшоў ты, кажа, к нямытай мацеры, мужыцкая морда!» Вяскоўцы, — хто «хі-хі!», хто «ха-ха!». А нехта смялейшы пытае: «I ўсё?» — «Усё! — адказвае Ігнат. — Пайдзі, няхай табе столькі скажа».