— Маладыя! Ты вось маладзейшы за мяне на колькі? На чвэртку веку? Не так і шмат, а нязгоды ў нашых поглядах — процьма!
Паглядзеў мне ўважліва ў твар, ці не пакрыўдзіўся, і працягваў. Сказаў, што па нашых з ім нязгодах жыць і працаваць можна. Папытаўся, ці ўсё прымаю ў малодшых за сябе на нейкую дзесятку гадоў. Задумана адзначыў, што ніхто ў маладосці не быў падобен кропля ў кроплю да людзей старэйшага веку.
— Так і мы з табой. I маладыя нашы не з іншай планеты ўпалі. Можа, розніца між імі і намі толькі ў тым, што яны жывуць на зямлі, да якой мы моцна прылажылі рукі. Яны таксама хочуць прыкласці.
I прыкладуць.
Жывучы ў Каралішчавічах, дзе дом з усіх бакоў наглуха закрыты хвоямі, Канстанцін Міхайлавіч штодня, як ні цяжка яму было хадзіць далёка, рабіў вялікі круг па дарозе, каб выйсці на чыстае месца і разгледзецца, ці не збіраецца дождж.
У засушлівае лета 1951 года трэба было бачыць, як кожны дымок з балота, дзе ўзгараліся тарфы, часцей за ўсё праз нядбальства і неасцярожнасць, выклікаў у яго душэўны і фізічны — літаральна фізічны! — боль.
— Найдарожшае наша багацце ідзе на вецер, — казаў ён глуха, нервуючыся і злуючы. — I ніякай рады не знаходзіцца.
Тады ж рана і ўвечары званіў у бюро прагнозаў, пытаўся, ці не чуваць дажджу.
Адтуль ветліва адказвалі, што як толькі з’явіцца надзея, паведамяць самі, прасілі не турбавацца.
Канстанцін Міхайлавіч уздыхаў, вешаў трубку, кіраваўся да барометра, трос яго, даваў пстрычкі і зноў варочаўся да тэлефона. Званіць паўторна сэнсу не мела, але перад вечарам, зрабіўшы не менш за дзесяць падыходаў і адыходаў ад апарата, ён набіраў завучаны на памяць нумар і зноў пачынаў допыт дзяжурнага па бюро прагнозаў:
— Дык што чуваць з дажджом?
Пачуўшы адказ кшталтам «не ведаю», рабіўся стражэйшы:
— А што ж вы, дазвольце спытаць, ведаеце? Ну, хоць скажыце адчэпнага, што збіраецца і будзе хутка. Можаце вы так супакоіць чалавека?
Нарэшце доўгачаканая вестка была паведамлена. Дождж сабраўся надвечар і ішоў праз усю ноч.
Канстанцін Міхайлавіч, чакаючы першых кропель, сядзеў у садзе, стаяў, пакуль не змок, на ганку і каля расчыненых балконных дзвярэй.
— Ідзі, братка, ідзі! — угаворваў ён дождж, як нейкае слухмянае, але пужлівае стварэнне. — Пабудзь з намі хоць бы з тыдзень…
А назаўтра накупляў поўныя рукі пудэлкаў з цукеркамі і паехаў надзяляць «прарочыц» — дзяўчат са службы надвор’я.
Словамі пра сваю творчасць як малітву аб дажджы сустрэў мяне надвечар з вясёлым і хітраватым агеньчыкам у вачах. Што гэта абяцае нейкую нечаканку, я ўжо ведаў.
Канстанцін Міхайлавіч павёў па сходах у сваю палавіну, пасадзіў пры стале і падаў свежы нумар «Полымя».
— Вось калі мы сквітаемся, — сказаў, разгортваючы часопіс на маёй рэчы «На новых прасторах», дзе асобныя словы і выразы былі тлуста падкрэслены чырвоным алоўкам. — Бо ты ўвесь час пляжыш маю пісаніну, а я ніяк адыграцца не магу.
I ўзяўся раіць!
— Першы раздзел не мае формы. Зрабі два. Асобна апісанне горада і асобна — рынку. А што ж за рынак без людзей? Хай там будзе чалавек: паляшук і ўжо не паляшук, а новы гаспадар Палесся. Разві страфу «А той, хто мурагу прывёз». З яе відаць паляшук. Дапішы непалешука.
Канстанцін Міхайлавіч паказвае недакладныя выразы, нягучныя радкі.
— Чаму палескія балоты ўсю вільгаць перальюць Дняпру? А што потым? Высахнуць? А як гэта разумець?
Ён адгортвае старонку, дзе над маімі радкамі яго рукою напісаны варыянт:
— Бяры, калі падабаецца. Ганарару сыскваць не буду.
I працягвае тлумачыць: гэта не ўдалося, гэтага яшчэ бракуе ў радку. Аднак было відаць, што паэмка з неадольнай мараю дзіцячых год пра вялікую ваду імпанавала ягонаму настрою.
— Адным словам, з цябе чарка. Не толькі за тое, што палаяў цябе, а і за тое, што дагадзіў ты маім нутрам. Ты можаш сабе і не правіць нічога, а нумар гэты вазьмі. Сказаць праўду, ты напісаў аправу, рамку. Яна добрая, сюды можна ўмясціць безліч людзей і здарэнняў. Дзядзька на пінскім рынку, гідролаг у стэпе — чутны ў руху. Лаві гэта ўмельства пісаць людзей, памнажай яго. А вось хлопец на земснарадзе — слабейшы. Не бачыў ты яго… Ці, можа, не здолеў убачыць.
Падзякаваўшы за часопіс і заўвагі, я пачаў праглядаць іх.
— Ведаеш, Максіме, давай параўняем шансы, — зрабіў прапанову Канстанцін Міхайлавіч. — Адзін дзень ты мне будзеш чытаць новае, а другі — я табе. Гэтак мы ў крытыцы будзем злейшыя.