‘Mag ik vragen waarom u juist dat jaar en die plaats uitkoos om uw natie te stichten, meneer?’
‘Natuurlijk, vraag wat je wilt,’ zei Wallis joviaal. ‘Misschien krijg je wel antwoord … Ik dacht aan het verleden. Aan die foto daar kun je zien dat ik helemaal teruggegaan ben naar de tijd van Karel de Grote. Maar de reis is te ver. En bovendien zouden we zelfs in een onontdekt gebied als het Amerika van voor Columbus sporen achter kunnen laten die later door archeologen ontdekt zouden kunnen worden. Vergeet niet dat er ook onder de Maurai tijdreizigers kunnen schuilen en dat wij het vooral van de verrassing moeten hebben. Op dit ogenblik, in deze eeuwen, schieten overal feodale gemeenschappen als de onze de grond uit, wordt met het herstel begonnen, en wij_ zorgen ervoor dat het niet opvalt dat we een uitzondering vormen. Onze onderdanen weten natuurlijk dat we over speciale krachten beschikken, maar ze noemen ons tovenaars en kinderen van goden en geesten.’
Havig had waardering voor de strategie, ‘Voor zover ik heb kunnen nagaan, meneer, en dat is niet ver,’ zei hij, ‘ontstaat op het ogenblik de Maurai-kultuur in de Stille Oceaan. Iemand uit de latere stadia, die in de tijd terug zou reizen, zou ongetwijfeld meer geinteresseerd zijn in het ontstaan daarvan dan in de politiek van onbekende, verarmde barbaren.’
‘Je doet je Amerikanen onrecht,’ verweet Wallis hem. Vanuit het standpunt van de Maurai gezien, heb je natuurlijk. gelijk. Maar in feite heeft het onze mensen niet meegezeten. Dat was ten dele waar, dat moest Havig toegeven. Gedeelten van Oceanie waren te onbelangrijk geweest voor overontwikkeling en voor aanvallen met superwapens. En die enorme watermassa’s waren minder aangetast dan de zeeen elders en bovendien door zelfreiniging eerder schoon. Toch waren de bewoners geen simpele, onnozele bewoners van een aards paradijs. Boeken waren ooit in te grote aantallen gedrukt en te wijd verspreid dan dat belangrijke informatie totaal verloren had kunnen gaan. In mindere mate gold hetzelfde voor technologische apparatuur.
Noord-Amerika, Europa, gedeelten van Azie en Zuid-Amerika, en Afrika in mindere mate, gingen naar de kelder omdat ze te gecompliceerd waren. Laat hun industrieel landbouwkundig medische complexen voor een korte tijd verlamd raken, en de bevolking zou met miljoenen tegelijk sterven. De onderlinge gevechten tussen de overlevenden om het vege lijf te redden, zouden de rest ook ruineren. Zelfs in dergelijke gebieden werd nu kennis bewaard, door een oase van orde hier, een half religieuze orde daar. Theoretisch althans, kon kennis uiteindelijk doordringen tot de barbaren die hem weer door konden geven aan de nieuwe wilden … De praktijk leerde anders. De oude beschaving had de wereld te kaal geplukt. Je zou bijvoorbeeld een maagdelijk bos kunnen kappen en een onaangeboorde mijn exploiteren en een nieuwe oliebron aanboren. Met wat je daarmee verdiend hebt kun je verder gaan en een grotere en modernere fabriek opzetten. Zodra de natuurlijke grondstoffen opreken kan die fabriek hout vervangen door plastics, ijzer winnen uit taconiet en de hele wereld afstropen voor olie. Maar ten tijde van het oordeel was dit al gedaan. Dat hele samenspel van machines, getraind personeel, rijke consumenten en belastingbetalers, was in elkaar gestort en niet meer op te bouwen. De gegevens benodigd voor een industriele restauratie waren wel beschikbaar, maar de natuurlijke materialen ontbraken. ‘Denkt u niet, meneer,’ waagde Havig te zeggen, ‘dat de Maurai en hun bondgenoten door hun ontwikkeling van technologische alternatieven een bijdrage leveren?’
‘Tot op zekere hoogte wel, dat moet ik die rotzakken nageven,’ gromde Wallis. ‘Maar meer ook niet. Net genoeg om ze stevig in het zadel te helpen en daar houdt het mee op. We bestuderen hun onderdrukking van nieuwe ontwikkelingen. Dat ga jij ook doen.’ Het leek erop of hij van onderwerp wilde veranderen, want hij vervolgde: ‘Hoe dan ook, wat mijn organisatie betreft, mijn sleutelfiguren zijn niet blijven plakken in ononderbroken, normale tijd en ik nog minder. Wij springen voorwaarts, waarbij we elkaar overlappen om het leiderschap niet te onderbreken. En het gaat ons goed. De zaken lopen gesmeerd, zowel in het heden en verleden als in de toekomst.
We hebben nu honderden agenten en duizenden toegewijde horigen. We heersen over een gebied dat eens verscheidene staten besloeg, hoewel ons verkeer natuurlijk meer in de tijd dan in de ruimte plaatsvindt. We regeren voornamelijk via gevolmachtigden van gewone komaf. Wanneer je in de tijd de levensloop van een veelbelovende knaap kunt volgen, kun je een fijne, betrouwbare kerel van hem maken — zeker als hij weet dat hij nooit iets voor je geheim kan houden en nooit veilig voor je is.
Maar begrijp me niet verkeerd. Ik herhaal, we zijn geen monsters of parasieten. Soms moeten we wel hard optreden. Maar ons doel is altijd het terugleiden van de wereld naar het pad dat God heeft aangewezen.’
Hij leunde voorover. ‘En dat zullen we ook,’ fluisterde hij. ‘Ik ben naar de verre toekomst gereisd. Over duizend jaar, ik heb het gezien …’
‘Doe je mee?’
8
‘Over het algemeen waren de maanden die volgden erg prettig,’ vertelde Havig me. ‘Ik bleef echter voorzichtig. Ik draaide bijvoorbeeld om mijn biografische gegevens heen en liet de chronoloog doorgaan voor een.” radionische” detector-en-zender, bedoeld voor het geval dat bezoekers aan het verleden zulke apparatuur ook gebruikten. Wallis zei dat hij dat betwijfelde en verloor zijn belangstelling. Ik vond er een geheim plaatsje voor. Als de mensen van het Arendsnest aan mijn verwachtingen voldeden, dan zouden zij mijn aarzeling begrijpen om ze zo iets nuttigs in handen te spelen.’
‘Waarom was je zo voorzichtig?’ vroeg ik.
Er kwam een frons op zijn magere gezicht. ‘Och … kleine dingetjes in het begin. De hele manier van doen van Wallis. Hoewel, ik had niet veel gelegenheid hem goed te leren kennen want hij sprong al gauw vooruit naar het volgend jaar. Denk eens in hoe dat je macht versterkt!’
‘Tenzij zijn ondergeschikten in de tussentijd tegen hem samenspannen,’ wierp ik op.
Hij schudde zijn hoofd. ‘Niet in dit geval. Hij weet wie te allen tijde betrouwbaar is, zowel onder zijn agenten als onder de horigen. Een harde kern van reizigers reist met hem op en neer in de tijd volgens een gecompliceerd schema, zodat er altijd iemand is die de leiding heeft.
Bovendien, hoe moet je een samenzwering op touw zetten met gedweee horige boeren en werklieden, arrogante horige soldaten en ambtenaren, of met de tijdreizigers zelf? Dat is een hoogst gevarieerd en veeltalig gezelschap dat bijna helemaal afkomstig is uit de Westerse beschaving na de middeleeuwen…
‘Waarom?’ vroeg ik me af. ‘In de rest van de historie moeten de mogelijkheden naar verhouding toch even groot zijn.’
‘Ja, en Wallis zei dan ook dat hij de reikwijdte van zijn ronselaars zou kunnen vergroten. Maar de moeilijkheden van lange trips door de tijd, de taal- en cultuurkloof en de opleiding van degenen, die je zou vinden, maakten het niet de moeite waard, schijnt het. Zijn Jeruzalem-expeditie was een experiment en afgezien van mij leverde die een teleurstellend resultaat op.
Om op de eerste vraag terug te komen,’ zei Havig schouderophalend, ‘Amerikaans-Engels is de officiele taal. van het Arendsnest die iedereen verplicht is te leren. Maar toch, met de meesten kon ik niet vrijelijk van gedachten wisselen. Afgezien van een eventueel accent, verschilden onze gedachten te veel. Vanuit mijn standpunt bekeken waren de meesten schavuiten. Voor hen was ik verwijfd of te slinks om te vertrouwen. En er heerst jaloezie en wantrouwen. Hoe moetje eigenlijke aartsvijanden als Fransen en Duitsers een gemeenschappelijk doel geven?
En waarom zouden ze uiteindelijk in opstand komen? Er zijn maar een paar idealisten bij; vergeet niet dat dat een zeldzame karaktertrek is. Maar we hadden een leven als een luis op een zeer hoofd. Het beste eten drinken, uit de tijd geimporteerde luxe artikelen, bedienden, bedgenotes, royaal verlof om het verleden te bezoeken zo lang redelijke voorzorgen in acht werden genomen, en zakgeld in overvloed. Het werk is niet zwaar. Degenen die dat nodig hebben, krijgen een opleiding in die onderdelen van de geschiedenis en technologie waar ze geschikt voor zijn. Zij die gezond van lijf en leden zijn, krijgen een commando-opleiding. De rest wordt administrateur, tijdkoerier, bestuursambtenaar of onderzoeker als men daar de capaciteiten voor heeft. Dat was de gang van zaken; het was beslist niet saai. Het werk zelf was fascinerend, of zou dat worden zodra mijn superieuren vonden dat mijn opleiding voltooid was. Denk eens in: verkenner in de tijd! Nee, over het algemeen had ik geen ernstige klachten in het begin.’