Dziewczyna chyba zastanawiała się nad moimi słowami, bo jakiś czas płynęła w milczeniu. Ciężka, głęboka cisza, niczym śmierć we własnej osobie, zawładnęła podziemnym jeziorem. Ciekawe, gdzie teraz jest ta ogromna ryba? Powoli zaczynałem wierzyć w istnienie pazurzastego potwora. Może śpi gdzieś na dnie? A może pływa po jeziorze wypełniającym inną grotę? Niewykluczone jednak, że już wyczuła naszą obecność i płynie teraz w naszym kierunku. Miałem co prawda umrzeć czy, jeśli ktoś woli, przestać istnieć. Ale nie chciałem, żeby zjadła mnie ryba, i to w takim miejscu. Wolałbym umrzeć na słońcu – myślałem – o ile to możliwe. Ramiona miałem sztywne ze zmęczenia, ale starałem się nie zwalniać tempa.
– Ty chyba jesteś naprawdę dobry – odezwała się. Nie wyczuwałem w jej głosie ani śladu zmęczenia. Powiedziała to tak swobodnie, jakby kąpała się w wannie.
– Niewielu ludzi tak sądzi.
Nie zatrzymując się, odwróciłem do tyłu głowę. Światło latarki profesora znajdowało się już bardzo daleko, a obiecanej ściany wciąż nie było. Zacząłem się niecierpliwić. Mógł przecież mnie uprzedzić. Inaczej bym się nastawił. No i co z tą rybą? Czy już nas zauważyła?
– Nie chcę go usprawiedliwiać – powiedziała dziewczyna – ale dziadek naprawdę chciał ci pomóc. Dlatego zdecydował się wyjaśnić twoją tajemnicę. Już wkrótce do twojego mózgu dobrałby się System, a wtedy byłoby za późno. On się wstydzi współpracy z Systemem i tych bezsensownych doświadczeń. To był błąd.
W milczeniu płynąłem dalej. Co mi z tego, że ktoś przyznaje się teraz do błędu?
– Wybacz dziadkowi, proszę.
– Myślę, że to, czy mu wybaczę, czy nie, nie będzie miało dla niego żadnego znaczenia – odparłem. – Ale swoją drogą, co mu przyszło do głowy, żeby zrywać z Systemem w takiej chwili? Skoro czuje się odpowiedzialny, powinien chyba starać się zapobiec kolejnym ofiarom. To, że nie lubi dużych organizacji, wcale go nie usprawiedliwia. W wyniku badań, które zapoczątkował, ludzie będą padać jak muchy.
– Dziadek przestał im ufać. Powiedział kiedyś tak: System i Fabryka to jak prawa i lewa ręka tego samego człowieka.
– Co to znaczy?
– Inaczej mówiąc, tak System, jak i Fabryka robią w gruncie rzeczy to samo.
– Technicznie tak. Ale System broni informacji, a Fabryka je kradnie, cel jest inny.
– A gdyby się okazało, że System i Fabryka znajdują się w rękach tego samego człowieka? Inaczej mówiąc, gdyby jedna ręka pilnowała tego, co kradnie druga?
Rzeczywiście, nigdy nie przyszło mi to do głowy, ale nie mogłem wykluczyć takiej sytuacji. Chociaż sam pracowałem dla Systemu, nie miałem pojęcia ani o strukturze organizacji, ani o tym, co działo się na górze.
– To byłby świetny interes – powiedziałem. – Wystarczyłoby tylko nakłonić obie strony do rywalizacji, a ceny szybko poszłyby w górę. Należałoby tylko uważać, żeby zachować równowagę sił.
– Właśnie, dziadek doszedł do podobnego wniosku jeszcze w trakcie badań, które prowadził dla Systemu. W końcu System to tylko prywatna firma, której udało się uwikłać w swoje interesy państwo. Celem prywatnej firmy jest zysk. Dla zysku nie cofnie się przed niczym. Na szyldzie wypisaną ma ochronę praw własności, ale to tylko słowa. Dziadek obawiał się, że jeśli w dalszym ciągu pozwoli sobą manipulować, sprawy przybiorą znacznie gorszy obrót. Dalszy postęp techniki przetwarzania i poprawiania ludzkiego mózgu będzie dla świata nieobliczalny w skutkach. Trzeba go jakoś zdławić i zatrzymać. Ale ani System, ani Fabryka nie zamierzają tego robić. Dlatego dziadek wycofał się ze współpracy. To okrutne w stosunku do ciebie i innych cyfrantów, ale nie mógł postąpić inaczej. Gdyby nie przerwał badań, zginęłoby znacznie więcej ludzi.
– Od początku wiedziałaś o wszystkim? – spytałem.
– Tak – przyznała po chwili wahania.
– Dlaczego mi nie powiedziałaś? Więc cała ta wyprawa nie miała żadnego sensu? Straciłem tylko mnóstwo czasu!
– Chciałam, żeby dziadek wytłumaczył ci to osobiście. Czy uwierzyłbyś, gdybyś usłyszał tę historię z moich ust?
– Chyba nie – przyznałem jej rację. Kto by uwierzył tak od razu w trzeci obieg albo nieśmiertelność?
Nagle wyczułem rękami coś twardego. Przeraziłem się, myśląc, że to ryba, ale po chwili zrozumiałem, że dopłynęliśmy do brzegu.
– Jesteśmy na miejscu – powiedziałem.
Mały, jasny punkt za naszymi plecami tlił się w ciemności jak daleka gwiazda. Kierując się światłem, przesunęliśmy się jakieś dziesięć metrów w prawo.
– To gdzieś tutaj – stwierdziła dziewczyna. – Pół metra nad wodą powinna znajdować się dziura.
– A może przykryła ją woda?
– To niemożliwe. Poziom wody nigdy się nie zmienia.
Z tobołka na głowie wyjąłem ostrożnie małą latarkę. Dla zachowania równowagi jedną ręką trzymałem się ściany, drugą zaś włączyłem latarkę i skierowałem ją pół metra ponad poziom wody. Żółte oślepiające światło rozjaśniło skałę. Upłynęła dobra chwila, zanim się do niego przyzwyczaiłem.
– Nie widzę żadnej dziury – powiedziałem.
– Płyń w prawo – zdecydowała.
Posuwałem się wzdłuż ściany, trzymając latarkę nad głową. Wciąż jednak nie dostrzegałem żadnego otworu.
– Jesteś pewna, że w prawo? – spytałem. Do tej pory rozgrzewaliśmy się ruchem, dopiero teraz poczułem, że naprawdę skostniałem z zimna. Z trudem otwierałem usta, żeby coś powiedzieć.
– Na pewno. Jeszcze trochę w prawo.
Dygocząc z zimna, przesunąłem się jeszcze kilka metrów w prawo. Po chwili lewą ręką, którą wciąż dotykałem ściany, wyczułem coś dziwnego. Było to coś w rodzaju okrągłej, wypukłej tarczy wielkości płyty gramofonowej. Przejechałem po niej palcami i zrozumiałem, że pokryta była jakimiś rowkami. Skierowałem światło na tarczę.
– Relief – stwierdziła dziewczyna.
Nie byłem w stanie wydobyć z siebie głosu, toteż skinąłem tylko głową. Był to taki sam relief, jaki widzieliśmy przy wejściu do świątyni. Dwie ryby, z których cielsk wyrastały pazury, złączone ze sobą pyskami i ogonami. W jaki sposób wyrzeźbiono coś tak kunsztownego i to w miejscu, w którym nie można było nawet stanąć?
– Wyjście musi być gdzieś tutaj – powiedziała dziewczyna. – Pewnie przy każdym wejściu i wyjściu ze świątyni znajduje się taki relief. Poszukaj w górze.
Skała wybrzuszała się nieco w tym miejscu, toteż światło latarki nie docierało wyżej. Postanowiłem wspiąć się na górę.
Szczęśliwym trafem ponad reliefem znalazłem w skale występ, na którym mogłem oprzeć obie dłonie. Ze wszystkich sił podciągnąłem się na rękach w górę i zahaczyłem nogami o relief. Następnie wysunąłem w górę jedną rękę, położyłem ją na krawędzi skały i wyprostowałem nogi. Głową sięgałem już ponad wypukłość. Rzeczywiście, to tutaj musiało znajdować się wyjście. Moją latarkę trzymała dziewczyna, więc nie mogłem niczego zobaczyć, ale poczułem lekki powiew wiatru. Był chłodny i śmierdział zbutwiałymi liśćmi. Podciągnąłem się na łokciach, oparłem nogi na występie i wczołgałem się na górę.
– Jest! – krzyknąłem w dół.
– Całe szczęście – powiedziała.
Wciągnąłem dziewczynę za rękę i usiedliśmy obok siebie przy wejściu do tunelu. Dobrą chwilę nie mogliśmy opanować dreszczy.
Nasze ociekające wodą ubrania były tak lodowate, jakbyśmy wyszli wprost z zamrażalnika.
Zdjęliśmy z głów bagaże i zmieniliśmy koszule. Sweter pożyczyłem dziewczynie. Mokre koszule i kurtki wyrzuciliśmy do wody. Od pasa w dół nie mogliśmy się przebrać, bo nie wzięliśmy zapasowych spodni ani bielizny.