hermogeno: Certe.
sokrato: Kiu scias ĉu la taŭga formo de naveto troviĝas en iu peco de lig- no: la ĉarpentisto kiu faris ĝin, aŭ la teksisto uzonta ĝin?
hermogeno: Verŝajne, Sokrato, la uzonto.
sokrato: Kion pri la uzonto de la produkto de lirfabrikanto? Ĉu ne li estas la persono kiu scias plej bone direkti la laboron, kaj scias ĉu ĝi estas bone aŭ malbone farita?
hermogeno: Certe.
sokrato: Kaj li estas kiu?
hermogeno: La lirludisto.
sokrato: Kaj kiu scias taksi la produkton de ŝipfaristo?
hermogeno: Kapitano.
sokrato: Nu, kiu plej bone scias direkti la laboron kaj taksi la produkton de leĝfaristo, ĉi tie kaj inter la barbaroj? Ĉu ne la uzonto?
hermogeno: Jes, tiu.
sokrato: Kaj ĉu tiu estas la persono kiu scias demandi?
hermogeno: Certe.
sokrato: Kaj tiu sama persono scias respondi?
hermogeno: Jes.
sokrato: Ĉu vi nomus la personon kiu scias kaj demandi kaj respondi ion alian ol dialektikisto?[4]
hermogeno: Tio estas lia nomo.
sokrato: Do la ĉarpentisto devas fari stirilon por ŝipo dum la kapitano direktas lin, por ke la stirilo estu bona.
hermogeno: Evidente.
sokrato: Kaj evidente la leĝfaristo devas fari nomon dum dialektikisto direktas lin, por ke la nomoj estu bonaj.
hermogeno: Tiel estas.
sokrato: Konsekvence, Hermogeno, la faranto de nomoj devas esti ne malseriozulo aŭ hazardulo, kiel vi supozas. Kratilo pravas dirante ke objektoj havas naturajn nomojn, kaj ne ĉiu persono povas esti nom- fabrikisto, nur tiu kiu rigardas la naturon de ĉiu nomo kaj kapablas esprimi ĝin per literoj kaj silaboj.
391 hermogeno: Mi ne scias kiel mi devus respondi al viaj asertoj, Sokrato. Vere ne estas facile subite konvinkiĝi, sed mi estus pli persvadita de vi se vi montrus al mi kio estas tiu natura taŭgeco de nomo.
sokrato: Estiminda Hermogeno, mi ne povas respondi. Vi forgesas ke an- taŭ nelonge mi diris ke mi ne scias sed ke mi ekzamenos kun vi. Nun ni — mi kaj vi — ekzamenis, kaj montriĝis almenaŭ ĉi tio aldone al kion ni antaŭe sciis: nomo havas ian ĝustecon kaj ne ĉiu homo scias ĝuste doni nomon al io. Ĉu ne?
hermogeno: Certe.
sokrato: Post tio necesas serĉi, se vi vere volas scii, kiu estas tiu ĝusteco.
hermogeno: Nu mi ja vere volas scii.
sokrato: Do ni ekzamenu.
hermogeno: Kiel ni devas ekzameni?
sokrato: Oni ĝuste lernas tion de ekspertoj, al kiuj oni pagas kaj dankas.
Ekzistas sofistoj, al kiuj via frato Kaliaso pagis multan monon kaj tial opiniiĝas saĝa. Ĉar vi ankoraŭ ne ricevis vian heredaĵon, vi devos peti vian fraton ke li instruu al vi la veron pri ĉi tiuj aferoj, kiun li lernis de Protagoro.
hermogeno: Sed estus eksterordinare, Sokrato, peti tion, ĉar mi tute mal- akceptas %a 'Vero[5] de Pitagoro; kiel mi povus opinii ke la diraĵoj en ĝi havas ian valoron?
sokrato: Nu, se vi ne akceptas tion, do vi devos lerni de Homero kaj la aliaj poetoj.
hermogeno: Sokrato, kion Homero diras pri nomoj, kaj kie?
sokrato: Multloke. Plej klare kaj plej bone kiam li distingas inter la nomoj kiujn homoj uzas kaj la dioj uzas por la samaj aferoj. Ĉu vi ne scias ke li diras ion grandiozan kaj nekredeblan en tiuj tekstoj pri la ĝusteco de nomoj? Klare, kiam la dioj donas nomojn, ili diras la ĝustan natu- ron de la nomoj. Ĉu vi ne akordas?
hermogeno: Mi ja scias ke se ili donas nomojn, ili ĝuste nomas. Sed pri kiuj nomoj vi parolas?
sokrato: Ĉu vi ne scias pri la rivero en Trojo, kiu tute sola kontraŭbatalis Hefeston:[6]la rivero kiun la dioj nomas "Ksanto, sed la homoj nomas Skamandro
hermogeno: Mi scias.
392 sokrato: Nu, ĉu vi ne opinias ke estas gravege scii ke ĝi devus esti nomata Ksanto kaj ne Skamandro? Kaj, se vi preferas, pri la birdo ki- un, li diras,
la dioj nomas ĥalkis, sed la homoj kumindis[7]ĉu vi opinias triviala la informon ke tiu birdo estas pli ĝuste nomata ĥalkis ol kimindis?Aŭ batieia kaj murine? Kaj multo alia de ĉi tiu poeto kaj aliaj. Nu, eble ĉi tio estas tro malfacila por analizo fare de mi kaj vi, sed mi kredas ke Skamandrio kaj Лstianakso estas pli taŭgaj por homa konsiderado. Li diras ke ili estas la nomoj de la filo de Hek- toro, kaj mi kredas ke estas facile trovi kion li diras pri ilia korekteco. Ĉu vi memoras la tekston en kiu estas tiuj nomoj?
hermogeno: Certe.
sokrato: Laŭ via kredo, kiun el la du nomoj Homero opiniis pli korekta nomo por la infano, Лstianakso aŭ Skamandrio?
hermogeno: Mi ne scias.
sokrato: Pripensu: se iu demandus al vi ĉu vi kredas ke saĝuloj aŭ mal- saĝuloj uzas la ĝustajn nomojn, kiel vi respondus?
hermogeno: Klare mi dirus ke la saĝuloj.
sokrato: Nu, ĉu la virinoj aŭ la viroj en urbo estas pli saĝaj, ĝenerale?
hermogeno: La viroj.
sokrato: Ĉu vi ne scias ke Homero diras ke la Trojaj viroj nomas la infan- on de Hektoro Astianakso ? Do evidente la virinoj nomis lin Skamandrio, ĉar la viroj nomis lin Astianakso.
hermogeno: Ŝajne.
sokrato: Kaj Homero opiniis la virojn de Trojo pli saĝaj ol iliaj virinoj, ĉu ne?
hermogeno: Mi kredas ke jes.
sokrato: Do li kredis ke Лstianakso estas pli ĝusta nomo por la infano ol Skamandrio, ĉu ne?
hermogeno: Klare.
sokrato: Ni konsideru la kialon. Ĉu li ne mem plej bone klarigis? Ĉar li diras —
sola li defendis ilian urbon kaj longan muron[8]Pro tio, ŝajne, li prave nomas Лstianakso[9] la filo de la savinto de la urbo.
hermogeno: Tiel ŝajnas al mi.
sokrato: Kio? Mi mem ankoraŭ ne komprenas, Hermogeno, sed vi kom- prenas?
hermogeno: Je Zeŭso, ne mi!
393 sokrato: Kaj, amiko, Homero mem donis la nomon Hektoro[10], ĉu ne?
hermogeno: Do?
sokrato: Ŝajnas al mi ke ĝi estas preskaŭ sama kiel Astianakso, ĉar ambaŭ nomoj havas saman signifon en la helena. ^naks [mastro] kaj ^ektхr [tenanto] signifas pli-malpli la samon, ambaŭ estas reĝaj nomoj. Kiu "mastras" ion "tenas" ĝin, ĉar klare li estras kaj havas kaj tenas ĝin. Aŭ ĉu vi opinias ke mi diras neniaĵon, ke mi trompas min kredante ke mi iel sekvas la spurojn de la vidpunkto de Homero pri la korekt- eco de nomoj?