"Per mediumo, kies nuna aŭ iama inteligenteco estas disvolviĝinta, nia penso tuj komunikiĝas de Spirito al Spirito, per kapablo propra al la esenco de la Spirito mem. En ĉi tiu okazo ni trovas en la cerbo de la mediumo la elementojn taŭgajn, por havigi al nia penso la vestaĵon de la parolo, respondanta al tiu penso, kaj tio ĉu la mediumo estas intuicia, ĉu duonmekanika, ĉu pure mekanika. Tial, kia ajn la diverseco de la Spiritoj, kiuj komunikiĝas per mediumo, la diktaĵoj, kiujn li ricevas, kvankam venintaj de diversaj Spiritoj, portas pri formo kaj koloro la stampon personan de la mediumo. Efek- tive, kvankam la penso estas al li tute fremda, kvankam la temo ne apartenas al la medio, kie li havas sian or- dinaran aktivecon, kvankam tio, kion ni volas diri, tute ne venas de li, tamen li ja influas la formon pro la ecoj propraj al lia individueco. Gi estas tute sama fakto, kiel tiu, se vi rigardas diversajn lokojn per okulvitroj nuanc- aj, verdaj, senkoloraj aŭ bluaj; kvankam la rigardataj lokoj aŭ objektoj troviĝas sur tute kontraŭaj flankoj kaj tute ne dependas unu de alia, ili tamen ja ĉiam ri- cevas la nuancon, naskitan de la koloro de la koncerna vitro. Aŭ pli bone, ni komparu la mediumojn kun tiuj bokaloj plenaj de travideblaj koloraj likvaĵoj, kiujn oni vidas en la montroŝrankoj de la apotekaj laborejoj. Nu, ni estas kvazaŭ lumoj, kiuj prilumas iajn moralajn, fi- lozofiajn aŭ internajn lokojn per bluaj, verdaj aŭ ruĝaj mediumoj, tiamaniere, ke niaj lumradioj, devigite trairi vitrojn pli aŭ malpli bone facetitajn, pli aŭ malpli travid- eblajn, t. e. pli aŭ malpli inteligentajn mediumojn, venas al tiuj objektoj, kiujn ni volas prilumi, nur preninte la koloron, aŭ pli bone, la apartan formon propran al tiuj mediumoj. Ni finu per lasta komparo: ni, Spiritoj, estas kvazaŭ muzikokomponistoj, kiuj verkis aŭ volas improvizi arion kaj kiuj disponas nur aŭ pianon aŭ vio- lonon aŭ fluton aŭ fagoton aŭ ducendan fajfilon. Sen- konteste sur la piano, la fluto aŭ la violono ni ludos nian pecon en maniero tre komprenebla por niaj aŭdantoj; kvankam la sonoj el la piano, la fagoto kaj la fluto estas esence diferencaj unu de alia, nia komponaĵo tamen estas ja idente la sama, ne parolante pri la sononuancoj. Sed se ni disponas nur ducendan fajfilon aŭ tubistan funelon, jen staras antaŭ ni io malfacila.
"Efektive, kiam ni devas servigi al ni nelertajn me- diumojn, nia laboro fariĝas multe pli longa kaj peniga, ĉar tiam ni devas uzi nekompletajn esprimojn, kio estas komplikaĵo por ni; tiam ni ja devas diserigi niajn pens- ojn kaj dikti vorton post vorto, literon post litero, kio estas enuiga kaj laciga por ni kaj efektiva kontraŭstaro al la rapideco kaj elvolviĝo de niaj manifestaĵoj.
"Tial ni estas feliĉaj tro vi mediumoj n ĝuste alkon- formajn, taŭge alpreparitajn, provizitajn per materialoj pretaj funkcii, unuvorte, bonajn instrumentojn, ĉar tiam nia perispirito, agante sur la perispiriton de tiu, kiun ni ektrancigas, sole nur impulsas la manon, kiu servas al ni kiel plumingo aŭ krajoningo; kontraŭe, per nesufiĉe lertaj mediumoj ni estas devigataj fari laboron analogan al tiu, kiun ni faras, kiam ni komunikiĝas per frapoj, t. e. kunmetante, litero post litero, vorto post vorto, ĉiun el la frazoj, esprimantaj la pensojn, kiujn ni volas ko- muniki.
"Guste pro ĉi tiuj motivoj ni prefere nin turnis al la klarmensaj kaj instruitaj klasoj por la disvastigo de Spiritismo kaj por la disvolvado de la mediumaj skribo- kapabloj, kvankam ĝuste al tiaj klasoj apartenas la homoj plej nekredemaj, plej ribelemaj kaj plej malmoralaj. Tiel estas tial, ke, kiel ni hodiaŭ lasas al la ĵonglemaj kaj malmulte progresintaj Spiritoj la plenumadon de la materialaj komunikiĝoj per frapoj kaj alportoj, tiel same la nemulte seriozaj homoj inter vi preferas la spekta- klon de la fenomenoj, kiuj frapas al ili la okulojn kaj orelojn, ol la pure spiritajn, pure psikologiajn feno- menojn.
"Kiam ni volas procedi per meminiciataj diktatoj, ni agas sur la cerbon, sur la arkivojn de la mediumo, kaj kunmetas niajn materialojn el la elementoj, kiujn li liveras al ni, kaj tio tute sen lia konscio; tio estas, kva- zaŭ ni prenus el lia monujo la tie ekzistantajn sumojn kaj aranĝus la monerojn laŭ la ordo, kiu ŝajnus al ni la plej konvena.
"Sed kiam la mediumo mem volas pridemandi nin en tia aŭ tia maniero, estas bone, ke li serioze meditu pri tiu paŝo, por fari siajn demandojn metode, tiel facil- igante nian penon respondi al ili. Tiel estu, ĉar, kiel ni diris al vi en antaŭa instruo, en via cerbo ofte regas terure implika malordo, kaj por ni estas ne nur malfa- cile, sed ankaŭ penige, moviĝi en la labirinto de viaj pensoj. Kiam demandojn faros krompersonoj, estas bone, estas utile, ke la serio de la demandoj estu antaŭe kon- igita al la mediumo, por ke ĉi tiu identiĝu kun la Spirito de la elvokonto kaj, por tiel diri, estu sorbigita per li; por ni tiam estos multe pli facile respondi, dank'al la agordeco inter nia perispirito kaj la perispirito de la me- diumo, servanta al ni kiel interpretanto.
"Sendube ni povas paroli pri matematiko per mediumo, ĝin tute ne scianta; sed ofte la Spirito de tiu mediumo posedas sciojn pri tiu afero en latenta stato, t. e. kiel propraĵon ne de la enkarniĝinta estulo, sed de la estulo fluidaĵa, ĉar lia nuna korpo estas ilo malvo- lontema aŭ kontraŭa al tiuj scioj. Tiel same estas pri astronomio, poezio, medicino kaj la diversaj lingvoj, kiel ankaŭ pri ĉiuj ceteraj scioj propraj al la homa genro.
"Fine, ni disponas ankoraŭ la rimedon de la peniga ellaborado, uzatan en la okazo de mediumoj tute fremd- aj al la koncerna afero, nome la kunmetadon de la literoj kaj vortoj, kiel en tipografio.
"Kiel ni diris, la Spiritoj ne bezonas vesti siajn pens- ojn; ili kaptas kaj komunikas la penson pro tio sola, ke ĝi ekzistas en ili. La enkorpaj estuloj, kontraŭe, pov- as kapti la penson, se nur ĉi tiu portas ian veston. Dum litero, vorto, substantivo, verbo, unuvorte, la frazo, est- as al vi necesaj, por ke vi eĉ mense perceptu la ideojn, por ni estas necesa nenia videbla aŭ tuŝebla formo.
ERASTO kaj TIMOTEO."
Rimarko. Ĉi tiu analizo de la rolo de la mediumoj kaj de la procedoj, per kiuj la Spiritoj komunikiĝas, estas tiel klara, kiel logika. El ĝi sekvas tiu principo, ke la Spirito ĉerpas ne siajn ideojn, sed la materialojn necesajn por ilin esprimi, el la cerbo de la mediumo, kaj ke ju pli riĉa per materialoj estas tiu cerbo, des pli facila estas la komunikiĝo. Kiam la Spirito esprimas sian penson en lingvo familiara al la mediumo, li trovas en ĉi tiu tute pretaj la vortojn, por vesti la ideon; se en lingvo fremda al la mediumo, li en ĉi tiu trovas ne la vortojn, sed nur la literojn; tial la Spirito estas devigata dikti, por tiel diri, literon post litero, ĝuste same, kiel se iu volus, ke skribu germane homo, scianta de ĉi tiu lingvo eĉ ne unu vorton. Se la mediumo scias nek legi, nek skribi, li eĉ la literojn ne posedas; estas do necese kon- duki lian manon, kiel oni agas kun novica lernejano, kaj jen ankoraŭ pli granda baro, kiun la Spirito devas formovi. Ĉi tiuj fenomenoj povas do fariĝi kaj pri ili estas multenombraj ekzemploj; sed oni komprenas, ke tia procedo ne tre alkon- formiĝas al la amplekso kaj rapideco de komunikaĵoj kaj ke la Spiritoj devas preferi la plej facilajn ilojn, aŭ, kiel ili diras, tiujn mediumojn bone alpreparitajn al ilia celo.
Se tiuj, kiuj postulas ĉi tiujn fenomenojn kiel konvink- rimedon, estus antaŭe studintaj la teorion, ili do scius, en kiaj esceptaj kondiĉoj okazas tiuj faktoj.
ĈAPITRO XX
PRI LA MORALA INFLUO DE LA MEDIUMO
Diversaj demandoj. Disertacio de Spirito pri la morala influo
226. I. Ĉu la disvolviteco de la mediumeco iel ri- latas kun la morala nivelo de la mediumo?
"Ne; la kapablo mem dependas de la organismo, sed ne de la morala nivelo de la mediumo; ne same estas pri ĝia uzado, kiu povas esti bona aŭ malbona, laŭ la ecoj de la mediumo."