Lev TolstojLev Tolstoj
LA MORTO DE IVAN ILJICx
La titolo de la rusa originalo:
Smertj Ivana Iljicxa
Serio Rusa literaturo; Volumo 4
Tradukis el la rusa: Valentin Melnikov Redaktis kaj kompostis: Aleksander Korjxenkov Korektis: Halina Gorecka
TOLSTOJ, Lev Nikolajevicx. La morto de Ivan Iljicx: Novelo / Tradukis el la rusa V. Melnikov; Antauxpar., koment. A. Korjxenkov. " Jekaterinburg: Sezonoj, 1997. " 56 p. " (Serio Rusa literaturo; Volumo 4).
? Traduko en esperanto, antauxparolo, komentoj Ruslanda Esperantisto, 1997 ANTAUxPAROLO La nomo de Lev Tolstoj (1828 "1910) asociigxas kun liaj grandaj romanoj Milito kaj paco (Milito kaj mond(um)o), Anna Karenina kaj Revivigxo, kiuj farigxis integra parto de la mondliteraturo. Sed li jam antaux Milito kaj paco (finverkita en 1869) diskonigxis en Ruslando pro siaj noveloj Infaneco, Adolesko, Juneco, Du husaroj, Mateno de bienulo kaj aliaj.
Tolstoj ne forlasis la novelan gxenron ankaux en la postaj jaroj, kaj gxuste la noveloj verkitaj en la 1880aj kaj 1890aj jaroj " La morto de Ivan Iljicx, Patro Sergio, La diablo k. a. " faris lin la plej konata ruslanda auxtoro. Diference de la multfacetaj romanoj, la noveloj de Tolstoj kutime havas nur unu aux du protagonistojn, tial la intrigo kaj mesagxo de cxiu aparta novelo estas tre klara.
La stato de la verkisto estas neeviteble respegulata en liaj verkoj, kaj la vivcirkonstancoj de Tolstoj trovas en la noveloj pli da respegulo ol en la romanoj.
La 1880aj jaroj estis krizaj por Tolstoj, frontinta neeviteblon de l' foriro el sia altklasa medio. Gxuste tiam li decidis per priskribo de la ordinara morto de la ordinara homo montri la falson, malplenon kaj vanton de la agrabla kaj deca metropola vivo, al kiu strebis plimultaj ruslandaj oficistoj. La kombino de la psikologia analizo kun la senornama priskriba stilo ebligis al Tolstoj montri la vivhistorion samtempe simplan, ordinaran kaj plej teruran , kaj gxuste tiu kombino faris la novelon evento en la rusa realisma literaturo.
La novelo La morto de Ivan Iljicx, aperinta en 1886, havis realan protagoniston Ivan Iljicx Mecxnikov (frato de la konata sciencisto Ilja Mecxnikov), advokaton el la urbo Tula. Mecxnikov, bona konato de Tolstoj, oficis kiel advokato en Tula kaj mortis en 1881.
En 1913 aperis la esperanta eldono de Morto de Ivan Iljicx. Gxin tradukis Anna Sxarapova. Anstataux korekti kaj reeldoni la arkaigxintan tradukon, Sezonoj decidis proponi al la esperantista legantaro la klasikan novelon en pli adekvata traduko de Valentin Melnikov. La morto de Ivan Iljicx estas la kvara volumo en la libroserio Rusa literaturo, kies tri unuaj volumoj ricevis multajn pozitivajn reagojn en la esperantista gazetaro.
Aleksander Korjxenkov
En granda konstruajxo de jugxejo dum pauxzo en la proceso de familio Melvinskij la asizanoj kaj prokuroro kunvenis en la kabineto de Ivan Jegorovicx Sxebek, kaj la parolo direktigxis al la fama proceso de Krasov. Fjodor Vasiljevicx ardigxis, pruvante nejugxeblecon, Ivan Jegorovicx insistis pri sia vidpunkto, dum Pjotr Ivanovicx, ne aligxinte komence al la diskuto, plu ne partoprenis gxin kaj foliumis jxus ricevitajn Informojn". " Sinjoroj! " li diris. " Ja Ivan Iljicx mortis.
" Jen, legu, " li diris al Fjodor Vasiljevicx, donante al li fresxan, ecx inkodoran gazeton.
En nigra kadro estis presite: Praskovia Fjodorovna Golovina kun anima funebro informas la parencojn kaj konatojn pri forpaso de sia amata edzo, membro de Jugxa Kortumo Ivan Iljicx Golovin, la 4an de februaro 1882. La sepulto okazos vendrede, je la 1a horo posttagmeze .
Ivan Iljicx estis kamarado de la kunvenintaj sinjoroj, kaj cxiuj amis lin. Li malsanis jam de kelkaj semajnoj; oni diris, ke lia malsano nekuraceblas. Lia posteno estis rezervita, sed estis konsidero, ke okaze de lia morto la postenon povos transpreni Aleksejev, kaj la postenon de Aleksejev mem " Vinnikov aux Sxtabel. Do, auxdinte pri la morto de Ivan Iljicx, cxiu el la kunvenintoj en la kabineto unue pensis pri tio, kian signifon povos havi tiu morto por oficaj transiroj kaj promocioj de la membroj aux ties konatoj. Nun, versxajne, mi ricevos la postenon de Sxtabel aux Vinnikov, " pensis Fjodor Vasiljevicx. " Oni ja delonge promesis al mi, kaj tiu promocio signifos por mi pliajn okcent rublojn, ecx krom la kancelarion . Necesas nun peti pri enpostenigo de la bofrato el Kaluga cxi tien, " pensis Pjotr Ivanovicx. " La edzino tre gxojos. Nun jam ne eblos diri, ke mi neniam ion faris por sxiaj parencoj . " Mi gxuste tiel opiniis, ke li ne plu levigxos, " vocxe diris Pjotr Ivanovicx. " Domagxe.
" Sed pro kio li, fakte, suferis?
" La doktoroj ne povis difini. Ili difinadis, sed malsame. Kiam mi vidis lin lastfoje, al mi sxajnis, ke li resanigxos. " Kaj mi ne vizitis lin ecx depost la festoj. Cxiam intencis.
" Sxajne, ion tre malgrandan cxe la edzino. Sed tute bagatelan. " Jes, necesas veturi. Terure malproksime ili logxis. " Malproksime de vi. De vi cxio malproksimas. " Jes, li ne povas min pardoni, ke mi logxas trans la rivero, " ridetante pri Sxebek diris Pjotr Ivanovicx. Kaj oni ekparolis pri longeco de urbaj distancoj kaj ekiris al la kunsidejo.
Krom la provokitaj per tiu morto en cxiu persono meditoj pri promociaj kaj eblaj oficaj sxangxoj, kiujn tiu morto povos kauxzi, la fakto de la morto de proksimulo vekis en cxiuj informigxintoj, kiel cxiam, la senton de gxojo pro tio, ke mortis li, sed ne mi. Jen " li mortis, sed mi ne , " pensis aux sentis cxiu. Kaj la proksimaj konatoj, tiel nomataj amikoj de Ivan Iljicx, pensis kontrauxvole ankaux pri tio, ke nun ili bezonos plenumi tre enuajn devojn de deco, cxeesti la funebran ceremonion kaj viziti la vidvinon por kondolenci.
La plej proksimaj estis Fjodor Vasiljevicx kaj Pjotr Ivanovicx.
Pjotr Ivanovicx estis lia kamarado en jura lernejo kaj sentis sian devon antaux Ivan Iljicx.
Sciiginte en tagmangxo al la edzino la informon pri la morto de Ivan Iljicx kaj konsiderojn pri eblo enpostenigi la bofraton cxi-distrikte, Pjotr Ivanovicx, ne volante ripozi, surmetis frakon kaj veturis al Ivan Iljicx.
Cxe la dompordo de Ivan Iljicx staris privata kalesxo kaj du fiakroj. Sube, en la vestiblo apud la pendigilo estis apogita al la muro la orbrokata cxerkfermilo kun kvastetoj kaj glaceigita galono. Du nigre vestitaj sinjorinoj estis demetantaj la felpaltojn. Unu konata " la fratino de Ivan Iljicx, la alia sinjorino nekonata. Sxvarc, kamarado de Pjotr Ivanovicx, estis subeniranta kaj, vidinte de la supra sxtupo la envenanton, haltis kaj palpebrumis al li, kvazaux dirante: Stultajxon faris Ivan Iljicx; sed mi kaj vi ne tielas .
La vizagxo de Sxvarc kun angleskaj vangoharoj kaj la tuta magra figuro en frako montris, kiel cxiam eskvizitan solenecon, kaj tiu soleneco, cxiam kontrauxanta la ludemon de Sxvarc, cxi tie havis apartan spicon. Tiel pensis Pjotr Ivanovicx.
Pjotr Ivanovicx lasis la sinjorinojn trairi antaux si kaj malrapide sekvis ilin al la sxtuparo. Sxvarc ne descendis, sed haltis supre. Pjotr Ivanovicx komprenis la kialon: li, evidente, volis interkonsenti, kie kartludi hodiaux. La sinjorinoj trairis sxtuparen al la vidvino, kaj Sxvarc, kun severe kunpremitaj fortikaj lipoj kaj ludema rigardo, brovsignis al Pjotr Ivanovicx, montrante dekstren, al la cxambro de la mortinto.
Pjotr Ivanovicx eniris, kiel tio kutime okazas, kun nekompreno pri tio, kion li tie devas fari. Li sciis nur, ke krucosignoj en tiaj situacioj neniam superfluas. Li ne estis tute certa, cxu necesas samtempe ankaux klini sin, do tial li elektis la mezon: enirinte li krucosignis kaj kvazaux iomete klinigxus. Kiom permesis al li la man- kaj kapmovoj, li samtempe cxirkauxrigardis la cxambron. Du junuloj, unu gimnaziano, sxajne, la nevoj, krucosignante eliris el la cxambro. Maljunulino staris senmove. Kaj sinjorino kun strange levitaj brovoj ion flustradis al sxi. Akolito en surtuto, vigla, decidema, lauxtlegis ion kun emfazo malebliganta ajnan kontrauxdiron; bufedservisto Gerasim, facilpasxe preteririnte antaux Pjotr Ivanovicx, ion sxutis surplanken. Vidinte tion, Pjotr Ivanovicx tuj sentis facilan odoron de putrigxanta kadavro. Pjotr Ivanovicx dum sia lasta vizito al Ivan Iljicx vidis tiun viron en la kabineto; li plenumis devojn de flegisto kaj Ivan Iljicx speciale sxatis lin. Pjotr Ivanovicx plu krucosignis kaj iomete klinis sin je direkto meza inter la cxerko, akolito kaj ikonoj sur tablo en angulo. Poste, kiam la krucosigna movo per mano eksxajnis al li tro dauxra, li haltis kaj komencis rigardi la mortinton.