Яшчэ на пачатку лета на падаконне да Аксаны прыляталі голуб і галубка. Яны грэліся пад промнямі ласкавага сонейка, буркаталі песні кахання. Потым на нейкі час зніклі, бо, пэўна, выводзілі дзетак. Аксана любіла чытаць, седзячы пры акне, пад паэтычнае буркатанне закаханых галубоў. Гэтулькі спадзяванняў будзілі шызыя птушкі, іхныя замілаваныя галасы. Пад восень, калі залатое сонейка рыхтык у апошні раз шчодра лашчыла зямлю цёплымі, пяшчотнымі промнямі, птушкі з'явіліся зноў. Гэтым днём, па-летняму гарачым, акно было расчынена. Ваўчук наструніў вушы на незнаёмы гук, зірнуў на акно, убачыў птушак і... Іншае на свеце для яго перастала існаваць, акрамя гэтых двух галубоў. Аксана ўзяла ваўчаня на рукі, але яно ўпарта глядзела на птушак. Вачэй не спускала. Як зачараванае.
Аксана выпусціла Інсургента на падлогу, стала сачыць, што будзе далей. Пэўна, ён і раней слухаў галубоў, але праз шыбы не праходзілі ясныя, выразныя гукі буркатання.
Інсургент замёр на тым месцы, на якое яго паставілі. Не варушыўся, здавалася, не дыхаў. Быццам ператварыўся ў нежывы прадмет. Аксана міжволі залюбавалася ім. Ваўчук падрос за апошні час, ведама, гэтак карміць. Вочкі яго пільна сачылі за падаконнем. Не бачыў галубоў, але чуў іхняе буркатанне. Ведаў, каму належала песня. Скеміў, што з падлогі галубоў не дастане - уцякуць.
Ваўчаня глянула на Аксану, і ў вачах яго прачыталася просьба, маўляў, ты толькі мне не перашкаджай. Вось ваўчук ціхенька павярнуўся, пайшоў прэч паўз сцяну, завярнуў пад ложак і стаў паўзці да акна, прыпадаючы да плінтуса. Галубы не бачылі небяспекі, не чулі - буркаталі сабе.
«Ну, драпежнік, - падумала Аксана. - Адкуль у яго гэта? Хто навучыў... На вуліцу не выпусціць, баіцца...»
Напраўду, ваўчук страшэнна баяўся вуліцы, дрыжэў, калі Мондрык выносіў на падворак. А калі чуў віскатлівы брэх хартоў, проста абміраў. Мондрык тады казаў, што з ваўчаняці нічога не будзе. Маўляў, запалоханы насмерць, бо пабываў у сабачых зубах.
Аканом тлумачыў паводзіны ваўчука інакш. Казаў, што звер ёсць звер і ўспрымае дом, пакой Аксаны як сховішча, нару. Усе ваўчукі з нары да пары да часу баяцца вылазіць.
Тым часам Інсургент падпоўз да падаконня. Аксану забрала цікавасць: што далей? Далей належала разганяцца, каб скочыць на акно. Але калі разганяцца, значыць, паказваць сябе птушкам. Ваўчук пасядзеў пад акном, пакруціў галавой і раптам папоўз назад, па-змоўніцку пазіркваючы на Аксану, абышоў ложак, занурыўся галавой пад звіслы край капы і стаў спрабаваць падлезці пад яе.
«Ах, які разумнік!» - здзівілася Аксана. Ваўчук не мог сам узлезці на ложак пад капу, таму вызірнуў, умольна глянуў на Аксану, маўляў, падсадзі, чаго стаіш, мы ж з табой у адным хаўрусе?! Аксана ціхенька, каб не спудзіць галубоў, падсадзіла Інсургента на ложак. Той падлез пад капу і стаў марудна падпаўзаць да падаконня пад капай. Вось і ўзгаловак. Тут ваўчук стаў кешкацца, каб заняць зручную для нападу пазіцыю. Паміж галубамі і ім заставалася толькі фіранка ў дзірачках, край якой час ад часу варушыў ветрык. Чакаць доўга не прыйшлося. Скокнуў! Галубы лапатнулі крыламі і зніклі. Ваўчаня не ўтрымалася і вывалілася з пакоя.
Аксана вызірнула. Інсургент адплёўваўся ад пер'я. Усё ж у ягонай пашчы пабывала галубовае крыло ці хвост.
- Дурань! Аднаго трэба хапаць, а не адразу дваіх, - сказала Аксана.
Падумала яшчэ, што з ваўчуком належала нешта рабіць. Расце драпежнік, звер. У лес выпусціць, ці што?
2. На свабодзе
Інсургент вываліўся з акна і ўпершыню па ўласнай волі апынуўся на свежым і гэткім зманлівым паветры. Адзін. Раней ён туліўся да Аксаніных ці Мондрыкавых ног, баяўся кроку ступіць. Малы быў, зусім малы. А цяпер ён шмат чаго разумее, вопыту прыбавілася, сілаў.
Акно з Аксанінай спальні выходзіла ў агародчык, на вялікую клумбу з купамі восеньскіх кветак, кустамі дагледжаных ружаў. Ваўчук, як толькі падняўся на лапы, удыхнуў паветра. П'янкі водар кветніку ўскружыў галаву. І колькі іншых пахаў - і кожны пах - новы! Гудуць пчолы, недзе людзі гавораць, недзе на кухні бразгаюць посудам, стукаюць нажамі.
Першым чынам Інсургент абнюхаў ружу, накалоўся носам на шып, але ўсё ж яму захацелася пакаштаваць яе пялёсткаў. Выцягнуў з пупіха пук пялёсткаў і смачна счвякаў. Нічога вартага, так сабе. Вунь слімак рожкі наставіў. Ваўчаня лізнула ягоную хатку. Рожкі схаваліся. Падабраў слімака языком, хрумснуў, пакалоўся, выплюнуў, паварочаў лапай раздушанага слімака. Зноў ухапіў у пашчу, паспрабаваў расціснуць. Не, колецца. Зноў пакратаў лапай. Кінуць? Прыхаваць да наступнага разу, калі будзе галодны? Прыбіў лапай, пайшоў далей.