Kolejny etap rozwoju, cechujący się niebywałą dynamiką i owocujący bardzo różnorodnymi i wartościowymi osiągnięciami twórczymi, rozpoczął się pod koniec lat pięćdziesiątych wraz z ukazaniem się Mgławicy Andromedy Iwana Jefremowa, powieści stanowiącej punkt zwrotny nie tylko w twórczości tego pisarza, ale i w całej fantastyce radzieckiej. Śmiało nakreślona wizja przyszłego społeczeństwa komunistycznego, z jego złożonymi problemami moralnymi i filozoficznymi, stała się inspiracją dla szerokiej rzeszy pisarzy radzieckich, którzy zajęli się twórczością fantastycznonaukową w ostatnim dwudziestoleciu. Nie sposób tu wymienić choćby części z tych autorów, którzy mają za sobą wielotomowy dorobek. Czytelnikowi polskiemu znana jest znaczna część twórczości braci Strugackich, utwory Dnieprowa, Abramowych, Parnowa, Szefnera, Sawczenki, Szalimowa, Warszawskiego i innych. Od momentu wydania Mgławicy Andromedy do 1973 roku liczba utworów SF, drukowanych w ZSRR w wydaniach książkowych i periodykach, znacznie przekroczyła tysiąc. Związek Radziecki posiada zdecydowany prymat, jeśli idzie o liczbę przekładów literatury fantastycznonaukowej, przy czym tłumaczone są z zasady pozycje najnowsze i najbardziej wartościowe. Wydawnictwo „Młoda Gwardia” zakończyło niedawno edycję dwudziestopięciotomowej „Bibliotieki Sowriemiennoj Fantastiki”, wydawnictwo „Mir” wydaje od kilkunastu lat serię „Zarubieżnaja Fantastika”. Duży procent spośród tych tłumaczeń stanowi fantastyka bratnich krajów: Czechosłowacji, Bułgarii, Rumunii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Węgier i Polski. Dorobek tych krajów w dziedzinie fantastyki prezentowany jest na radzieckim rynku wydawniczym zarówno przez książki poszczególnych autorów, jak i przez specjalne antologie stanowiące bardzo szeroki i dokładny przegląd dorobku poszczególnych literatur narodowych. Dotychczas ukazały się trzy takie antologie poświęcone polskiej fantastyce najnowszej.
Krajem, w którym fantastyka naukowa poczyniła ostatnio ogromny krok naprzód, są także Węgry. Trudno oczywiście porównywać w kategoriach bezwzględnych osiągnięcia węgierskie z radzieckimi. Najpoważniejsze budapeszteńskie wydawnictwa („Kossuth”, „Mora”) wydają w masowych i bardzo starannie przygotowanych seriach literaturę, którą znany pisarz, publicysta i animator europejskiego ruchu SF, Peter Kuczka, nazwał „muzą rewolucji naukowotechnicznej”. Od kilku lat ukazują się tam dwa periodyki poświęcone fantastyce: „Galaktyka” zamieszczająca tłumaczenia najciekawszych pozycji zagranicznych, omówienia i prace krytyczne dotyczące nie tylko literatury science fiction, ale i filmu, plastyki, telewizji, redagowana przez Petera Kuczkę i biuletyn komisji roboczej SF przy Związku Pisarzy Węgierskich — „SF Tajśkoztato”, którego redaktorem jest Zoltan Csernai.
Oryginalna twórczość węgierska w tej dziedzinie sięga w dużym stopniu, podobnie jak fantastyka innych krajów europejskich, do rodzimych tradycji. Za jej duchowego ojca i inicjatora uważa się powszechnie Frigyesa Karinthy (1887–1938). Rozkwit jego twórczości przypada na lata dwudzieste i trzydzieste naszego stulecia, a więc na okres, kiedy tworzył swe powieści inny wielki fantasta europejski — Kareł Čapek. Twórczość Karinthy’ego cechuje, podobnie jak pisarza czeskiego, głęboka troska o czysto humanistyczne konsekwencje postępu technicznego. Do najbardziej znanych jego powieści należą: Podróż do Fa — re — mi — do, Syn swojego wieku, Legenda o poecie, List w kosmos, Podróż wokół własnej czaszki. Jest również Karinthy autorem wielu humoresek, które powstały jako owoc współpracy z pismami satyrycznymi (ich polski wybór, zatytułowany Grunt to dyskrecja, ukazał się w 1959 r.).
Twórczość tego pisarza wywarła ogromny wpływ na cały późniejszy rozwój literatury węgierskiej, w szczególności zaś na jej nurt fantastycznonaukowy. Do najwybitniejszych współczesnych twórców SF na Węgrzech zaliczają się Zoltan Csernai, Gyula Fekete, Jozsef Cserna, Ferenc Kassai i Gyula Hernadi.
Narodzinom fantastyki czechosłowackiej patronował Kareł Čapek, jeden z najwybitniejszych na świecie twórców tej jej odmiany, którą określa się mianem antyutopii. Čapka uważa się również za prekursora tzw. fantastyki modelowej, którą współcześnie uprawiają m. in. Strugaccy i Stanisław Lem. Wszedł on również do historii fantastyki naukowej jako twórca terminu „robot” na określenie mechanicznego sobowtóra człowieka, przynoszącego mu i ogromne możliwości, i wielkie zagrożenie. Bardzo bogaty nurt „robotyczny” w fantastyce zapoczątkował dramat Čapka RUR (1920), w którym mowa o buncie robotów, gotowych zmieść z powierzchni Ziemi pogrążone w próżniactwie i stagnacji społeczeństwo ludzkie. Inne znaczniejsze powieści, napisane przez tego pisarza w interesującej nas konwencji, to: Fabryka absolutu (1922), Krakatit (1924), Inwazja jaszczurów (1935). Wszystkie te utwory ostrzegają przed groźbą, jaką niesie ze sobą ludzkości gwałtowny rozwój osiągnięć naukowotechnicznych przy równoczesnym zacofaniu społecznym i moralnym.
Do tradycji Čapka nawiązują tacy współcześni pisarze czechosłowaccy, jak: Iwan Foustka, Duszan Kużel, Wacław Kajdosz, Ludwik Soucek, Jan Waiss najpopularniejszy ze współczesnych fantastów Czechosłowacji Josef Nesvadba.
Pierwsza rumuńska powieść przyszłościowa ukazała się w roku 1914 (Henric Stahl Rumun na księżycu), jednak rozwój fantastyki naukowej we właściwym tego słowa rozumieniu nastąpił dopiero w latach sześćdziesiątych. Najwybitniejsi jej przedstawiciele to: Adrian Rogoz, Wladimir Colin, Ion Hobana, Radu Nor, Sergiu Farcasan, Victor Kernbach. Znaczny jest już dorobek fantastyki rumuńskiej w dziedzinie tłumaczeń ukazujących się w dwóch seriach. Coraz większe uznanie zyskuje sobie również fantastyka rumuńska poza granicami kraju — dwa opowiadania W. Colina z tomu Sidła czasu zamieścił w jednej ze swoich cenionych na całym świecie antologii (Polaris I) austriacki wydawca SF, Franz Rottensteiner.
Znacznymi osiągnięciami może się poszczycić, także stosunkowo młoda jeszcze, fantastyka bułgarska. Pierwsze powieści z tego gatunku pojawiły się w Bułgarii w latach trzydziestych. Ich autorami byli Dymitr Georgijew i Zdrawko Srebrow. Uznanie, sukcesy i samoświadomość gatunkową uzyskała ona, podobnie jak w innych krajach naszego bloku, na początku lat sześćdziesiątych. Dymitr Piejew uzyskał wtedy za opowiadanie Włos Mahometa jedną z głównych nagród na międzynarodowym konkursie na opowiadanie fantastycznonaukowe, zorganizowanym przez czasopisma naukowotechniczne krajów demokracji ludowej. Duże uznanie i liczne nagrody (m. in. na zjeździe poznańskim w 1973 r.) uzyskał tom Pawła Weżinowa Błękitne motyle. Obok pisarzy wyżej wymienionych, autorami najcenniejszych pozycji w dorobku bułgarskiej SF są: Swetosław Sławczew, Luben Dilow, Emil Manow, Niediałka Mikowa, Aleksander Gerow i autor licznych grotesek fantastycznonaukowych Anton Donew. Wydawnictwem, które położyło szczególne zasługi dla popularyzacji fantastyki naukowej w Bułgarii, jest „Narodna Mładież”, będące edytorem wielotomowej biblioteki SF. Fantastyka bułgarska jest znana i ceniona w Związku Radzieckim — doczekała się tam licznych przekładów. Dwa opowiadania zamieszczone w niniejszym zbiorze stanowią, podobnie jak teksty rumuńskie i węgierskie, pierwsze na naszym rynku wydawniczym prezentacje dorobku tych krajów w dziedzinie fantastyki naukowej.