– А ці ведае барон, што гэта, сапраўды, тыя гультаі, якіх выгнала баранеса? Малескі, Паткевіч…
– Якая розніца! – адказаў барон. – Жонцы маёй яны не назаляюць, дык абы плацілі…
– Але мне яны назаляюць! – працягвае крычаць Марушэвіч. – Варта адчыніць акно, як нехта з іх пачынае абстрэльваць мяне з трубкі гарохам, што вельмі непрыемна. А калі збярэцца ў мяне пару асобаў альбо прыйдзе якая дама, – (дадаў ён цішэй), – яны барабаняць гарохам па акне так, што выседзець немагчыма… Гэта мне перашкаджае… гэта псуе маю рэпутацыю. Я пайду ў паліцыю са скаргаю!..
Барон, вядома, расказаў усё сваім кватарантам і папрасіў іх, каб яны не стралялі гарохам у вокны Марушэвіча. Тыя перасталі страляць, затое калі Марушэвіч прымаў у сябе нейкую даму, што здаралася досыць часта, зараз жа адзін з хлопцаў высоўваўся ў акно і пачынаў крычаць:
– Вартаўнік, вартаўнік!.. Не ведаеце, якая гэта пані пайшла да Марушэвіча?
А той вартаўнік не ведае нават, што ўвогуле нейкая пайшла, але пасля падобнага пытання ведае пра гэта ўвесь дом.
Марушэвіч кіпіць ад злосці, а барон на яго скаргі адказвае:
– Сам мне раіў, каб я не трымаў пакой пустым…
І баранеса скарылася, бо, з аднаго боку, баіцца мужа, а з другога – студэнтаў.
Гэткім чынам, баранеса за сваю зласлівасць ды помслівасць, а Марушэвіч за інтрыгі – пакараныя адною рукою. А пачцівы Клейн мае кампанію, якую і хацеў.
О, ёсць справядлівасць на свеце!..
Марушэвіч, далібог, не мае сораму!
Прыляцеў сёння да Шлянгбаўма са скаргаю на Клейна.
– Пане, – кажа ён, – адзін з панскіх працаўнікоў, які жыве ў доме баранесы Кшэшоўскае, проста кампраметуе мяне…
– Як ён пана кампраметуе? – вырачыў вочы Шлянгбаўм.
– Ён ходзіць да тых студэнтаў, у якіх акно на падворак. А яны, пане, цікуюць за мною і абстрэльваюць гарохам, а калі збярэцца некалькі асоб, крычаць, што ў мяне шулерскі прытон!..
– Пан Клейн ужо не будзе працаваць у мяне з ліпеня, – адказаў Шлянгбаўм. – Таму пану лепш пагутарыць з панам Жэцкім, яны даўней знаёмыя.
Марушэвіч зайшоў да мяне і чарговы раз апавёў гісторыю пра студэнтаў, якія абзываюць яго шулерам або кампраметуюць дам, што бываюць у яго.
“Добрыя дамы!” – падумаў я, а ўголас сказаў:
– Пан Клейн цэлы дзень сядзіць у краме, дык ён не можа адказваць за сваіх суседзяў.
– Так, але ў пана Клейна з імі нейкі шахер-махер, ён зладзіў, каб тыя зноў пасяліліся ў доме, ён ходзіць да іх, запрашае да сябе.
– Маладому хлопцу, – адказаў я, – лепш разам з маладымі.
– Але чаму я мушу з-за гэтага пакутаваць?! Або ён іх супакоіць або я… падам на ўсіх у суд.
Дзікія прэтэнзіі! Каб Клейн супакойваў студэнтаў, а можа, яшчэ стараўся выклікаць у іх сімпатыю да Марушэвіча!
Але ж я не прамінуў перасцерагчы Клейна і дадаў, што было б вельмі прыкра, каб ён, крамнік Вакульскага, быў выкліканы ў суд з-за нейкіх студэнцкіх беспарадкаў.
Клейн выслухаў мяне і паціснуў плячыма:
– А пры чым тут я? – адказаў ён. – Можа, я нават павесіў бы гэткага нягодніка, але гарохам у вокны я яму не страляю і шулерам яго не абзываю. Якая мне справа да яго шулерства?..
Мае рацыю! Дык я і слова больш не сказаў.
Трэба ехаць… трэба ехаць!.. Абы Клейн не ўблытаўся ў нейкую дурату. Страшна падумаць! Нібы дзеці: збіраюцца свет перайначыць, а самі забаўляюцца гэткімі недарэчнымі жартамі.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --
Альбо я моцна памыляюся, альбо знаходзімся мы напярэдадні надзвычайных падзеяў.
Аднойчы ў маі паехаў Вакульскі з паннай Ленцкай ды з панам Ленцкім у Кракаў і папярэдзіў мяне, што не ведае, калі вернецца, магчыма нават, не раней, чым праз месяц.
А сам вярнуўся не праз месяц, а на другі дзень, і гэтакі заняпалы – шкада было глядзець на яго. Жах, што зрабілася з чалавекам за адны толькі суткі!
Калі я пачаў распытваць, што здарылася, чаму вярнуўся, ён спачатку вагаўся, а потым сказаў, нібы атрымаў тэлеграму ад Сузіна і паедзе ў Маскву. А праз суткі зноў перадумаў і заявіў, што ў Маскву не паедзе.
– А калі справа важная?.. – спытаў я.
– Хай іх д’яблы забяруць, гэтыя справы! – прамармытаў ён і махнуў рукою.
Цяпер ён днямі не выходзіць з дому і найчасцей ляжыць. Я быў у яго, але натрапіў на нядобразычлівасць, а ад лёкая даведаўся, што ён загадаў нікога не пускаць.
Я паслаў да яго Шумана, але Стах і з Шуманам не захацеў размаўляць, сказаў толькі, што дактары яму не патрэбныя. Шуман, аднак, гэтым не задаволіўся, і будучы крыху цікаўным, пачаў самастойнае следства, дык даведаўся дзіўныя рэчы.