Алесь Разанаў
ЛЯСНАЯ ДАРОГА
версэты
Падрыхтаванае на падставе: Алесь Разанаў, Лясная дарога. Версэты, — Мінск: Выдавец I. П. Логвінаў, 2005. — 200 с.
ISBN 985-6701-91-0
УДК 881.161.3-1
Copyright © 2015 by Kamunikat.org
У левую руку мне даюць паразу, але ў правую я паспяваю ўзяць перамогу.
Тады ў правую руку мне даюць радасць, але я працягваю левую руку i бяру скруху...
У мяне пытаюцца: хто ты? — i хочуць спыніць.
Я не адказваю i не спыняюся.
Засяроджанаю душою я намацваю дрогкую лінію сэнсу, па якой мушу ісці дарэшты.
Настае дзень, калі я бяру меч i бяру шчыт...
Цяпер я ўзброены, цяпер я здольны абараняццаі нападаць, ітыялюдзі, якія ўчора штурхалі мяне локцямі, цяпер пачціва вітаюць мяне.
З цягам часу меч урастае ў маю правую руку, шчыт — у левую, i я адчуваю ix як сваё цела.
Але... Але няўжо яны — тэта я, няўжо да самага скону я мушу рабіць тое, што раблю цяпер,— укладацца ў зброю?!.
I гады паступова я пачынаю адымаць яе ад сябе — вызваляцца.
Не адзін тыдзень, пэўна, міне, перш чым гэта адбудзецца: надта шчыльна зраслася зброя з маім целам, з маёй сутнасцю.
Аднак, перамогшы слабасць, я мушу перамагчы i сілу.
Нам няма на што абаперціся.
Крышталі пэўнасці, на якія мы ўскладалі такія вялікія спадзяванні, нечакана пераўтвара-юцца ў ластавак i шпакоў i імкліва адлятаюць ад нас.
У вырай,— збянтэжана разводзім мы рукамі.
I мы нічога не можам зрабіць з гэтым неспасціжным выраем,
не можам яму запярэчыць.
Мы жывём у свеце, дзе вечар змяняецца раніцай, вясна — восенню, жыццё — смерцю,
дзе час рухаецца ў адзін бок,
дзе адзіная адвечна ўстойлівая апора — гэта страчванне яе:
в ы р а й.
Яшчэ здольны балець,
яшчэ здольны пакутаваць,
яшчэ здольны памерці,
я разбіваю душу i рукі аб камяні i сцены, якія мяне абступаюць.
Я парываюся з мінулага ў сёння, з бяспекі ў свабоду.
Але мы твая абарона,— пярэчаць мне камя-ні i сцены,— мы тваё вонкавае цела,
мы ратуем цябе ад спёкі i сцюжы, ад агню i вады, ад кулі i шаблі,
бо ты яшчэ не здольны не балець,
бо ты яшчэ не здольны не пакутаваць,
бо ты яшчэ не здольны не памерці.
Я аддзяліў слодыч ад горычы, асалоду ад пакуты, рай ад пекла —
i кветкі сталі мяне паіць толькі салодкім нектарам, а дрэвы частаваць толькі райскімі яблыкамі.
Але чым далей, тым з усё большай трывогай я ўслухоўваюся ў тую другую палову падзеленага мною свету.
«Яшчэ не позна,— мне шэпчуць нейчыя галасы,— выпі кубак горычы, якою перапоўніліся кветкі,— i яна ацэліць цябе, саступі ў пекла — i яно цябе выратуе...»
Я вагаюся, тулюся ў сваю палову i не адважваюся зразумець, што я ўжо асуджаны.
Мы рухаемся навобмацак.
Калі настае дзень — мы заўважаем, што нам светла,
калі настае ноч — заўважаем, што цёмна,
калі адхіляемся з дарогі, калі забягаем наперад альбо калі адстаём — тады непазбежна вяртаемся на ранейшае месца.
Мы рухаемся з адной цяперашнасці ў другую i як сваю долю прымаем тое, што ёсць.
Наша дарога праходзіць праз нашы сэрцы,
кожны наш крок — гэта крок за небакрай,
i ў кожным нашым імгненні змяшчаецца ўвесь час.
Калі яна цяжар — тады яна крылы,
калі яна вярэдзіць — тады яна гоіць,
калі яна знясільвае — тады дае сілу...
— Аднак з гэтаю ношкаю ты не здолееш ус-тупіць на неба,— перасцерагае мяне першы анёл.
— А без яе зноў упадзеш у мінулае,— перасцерагае другі.
Я ix абодвух разумею.
Пісягі i апёкі на маім целе.
Віхуры клічуць мяне падужацца.
Зямля — частка мяне.
I агністыя мечы анёлаў пільна ўзіраюцца ў маю душу.
Зоркі перакульваюцца i выліваюць на нашы палеткі смалу i cepy,
перуны выбухаюць над нашымі гарадам!,
хістаецца сонца...
Нам боязна, нам неспакойна,
мы яшчэ шчыльней прыпадаем да зямлі,
яшчэ мацней учаперваемся ў нашы заняткі i рэчы
i не адважваемся паглядзець вышэй за сябе
i зразумець, што ратунак перашкаджае...
А сонца расхіствае нашы дні,
a зоркі ўрываюцца ў нашы развагі,
а перуны заглушаюць нашу размову.