Ужо не памятаю, якой гэта было парою, хутчэй пад восень. Брыгадзір загадаў «узбіраць» лён. Вясковыя жанчыны, захапіўшы сярпы, выйшлі ў поле. Льняное поле было ў той год недалёка ад нашай хаты. Мачыха не пайшла. Яна амаль ніколі не выходзіла на працу ў паляводчую брыгаду. Выправіла мяне. Я ў свае адзінаццаць гадоў ніколі не ўпраўлялася з сярпом, але адмовіцца не магла — ад хаты павінен быць работнік.
Пад страхою ў істопцы вісела два сярпы: адзін большы, крыху заржавелы, другі лягчэйшы і меншы. Вось яго мне і далі ў рукі.
Праз некалькі хвілін я была ўжо каля балотца, а за ім і поле. Лён ляжаў роўненькімі радочкамі і, здавалася, урос у траву. Жанчыны яшчэ разглядвалі размеркаваныя дзялянкі, лічылі свае рады. Наша праца заключалася ў тым, каб узняць з поля патрэбную колькасць сцяблін, перахапіць на згіб левай рукі, зрабіць з больш тонкага пучка перавясла і перавязаць сноп. Не памятаю, колькі трэба было саставіць разам снапкоў, здаецца, шэсць, а зверху на іх надзець сёмы. Так атрымліваліся мэндлікі.
Жанчыны былі вельмі здзіўлены, убачыўшы мяне на полі. Хто змаўчаў, а нехта і не прамінуў адпусціць пару «гарачых» слоўцаў у бок нашай хаты. Адна з жанчын паказала мне, як пры рабоце правільна ў правай руцэ трымаць серп, кончыкам падчэпліваючы сцябліны. Як скручваць тугое перавясла.
Давялося працаваць мне нядоўга. Як ні старалася, а ўсё ж не змагла без здарэнняў адпрацаваць дзень. Чарговы раз узмахнула сярпом і не паспела азірнуцца, як мая левая рука залілася крывёю. Нават болю не адчула. Толькі нечаканасць і страх: што ж будзе? Гэта ж трэба так асарамаціцца перад людзьмі.
А жанчыны ўжо спяшаліся да мяне. Адна на хаду скінула з галавы хустку і, разарваўшы яе напалам, хутка пачала перавязваць мой вялікі палец на левай руцэ. Мяне адправілі дадому.
Якімі ж доўгімі былі для мяне, мама, тыя паўкіламетра! Баялася, як сустрэнуць дома, што скажуць. Але там на гэты раз моцна не сварыліся: кроў ішла доўга. Бацька сам начыста перавязаў рану, трохі паўшчуваў. І на гэтым скончылася. А вось шрам на левай руцэ застаўся на ўсё жыццё.
І ўсё ж, калі зацвітае лён, я доўга і з задавальненнем гляджу на гэтае сіняе шаўковае льняное мора.
Татаршчына-1976
Мамачка, я сёння такая шчаслівая! Муж Ларысы, Іван Аляксандравіч Пшанічны, забраў мяне на лета да сваіх бацькоў у вёску Татаршчыну, што за дваццаць пяць кіламетраў ад Стоўбцаў.
Вадзіцель хутка імчаў нас на заводскім уазіку. Іван, Ваня, як мы яго звалі, усю дарогу пра нешта нам расказваў, нават спяваў свае любімыя і модныя на той час песні.
Справа ў тым, што ў 1974 годзе на экраны выйшаў фільм «Аніскін і Фантамас», зняты на Цэнтральнай кінастудыі дзіцячых і юнацкіх фільмаў імя Максіма Горкага. Песні з фільма ў выкананні Генадзя Бялова адразу палюбіліся шматлікай глядацкай аўдыторыі. Глядзелі і мы з Ларысай «Аніскіна...» у Засульскім вясковым клубе і амаль імгненна вывучылі на памяць песні з гэтага фільма.
Несумненна, любіў іх спяваць і наш Ваня, і цяпер, пад вуркатанне матора, ён прыгожым голасам напяваў песню «Травы, травы.» Гэтая песня кампазітара Уладзіміра Шаінскага на словы Івана Юшына і сёння адгукаецца ў сэрцы светлым шчымлівым сумам і пераносіць мяне ў тыя імгненні бесклапотнага і шчаслівага дзяцінства, якія я ўсё ж адчула дзякуючы сям’і Пшанічных.
...Каля татаршчынскай хаты нас сустрэлі бацькі Вані — Яніна Канстанцінаўна і Аляксандр Васільевіч, з якімі пэўны час жыла і наша Ларыса, цяпер ужо іх нявестка, якую яны бясконца любілі і шанавалі. Бабуля адразу абняла мяне, пацалавала, а затым і дзядуля. На стале нас чакала вялікая гара аладак з малаком і мёдам (дзед трымаў пасеку), смачная шынка (так тут называюць вэнджаны кумпячок) і шмат іншых прысмакаў. А галоўнае — дабрыня і душэўная цеплыня панавалі навокал.
І пачалося маё райскае жыццё. Няхай сабе толькі на летнія месяцы, але гэтыя дні будуць саграваць мяне найсвятлейшымі ўспамінамі ўсё жыццё.
Ларыса прыходзіла з Засульскай бальніцы, дзе працавала тады старшай медсястрой, рукі прыемна пахлі эфірам і рознымі лекамі, абдымала мяне. А калі ў сястры не было дзяжурства, мы хадзілі на рэчку, купаліся, загаралі, збіралі ў рове цёмнагаловыя крамяныя баравічкі, шмат чыталі, развучвалі песні. Бабуля вучыла мяне «пацерам» (малітвам) і вершам на польскай мове, якія ведала яшчэ «за польскім часам».
Я ўпершыню была «бобкаю», «сонейкам», як ласкава называла мяне бабуля Яніна. Калі я па звычцы ўставала зранку, каб нешта рабіць, яна гаварыла: «Паспі яшчэ, бобка. Адпачні. Тады паснедаеш. Я табе ўжо аладачак напякла. З млечкам ці смятанкаю надта смачна.» І я зноў засынала спакойным дзіцячым сном. Прачыналася гадзін каля дванаццаці дня. І — во дзіва! — ніхто на мяне не сварыўся, нікому я не замінала.