— Hej, kristanoj... bonaj kristanoj... La tri betlehemanoj jam atingis la najbaran pordegon. En la oreloj de Menaŝe postuleme senĉese zumis: ,,Jesueton al mi... al mi... al mi... al mi...!" Kun humila, peteganta voĉo, serĉante la konvenajn vortojn, li balbutadis en sia malespero.
— Hej, haltu!... Haltu, bonaj kristanoj! La tri knabaj turnis sin al li.
— He, kiu? — demandis la longstatura. Menaŝe luktis kontraŭ la larmoj, kiuj ŝajnis flui inteme al lia gorĝo.
— Menaŝe... la servisto de la sinagogo... mi loĝas ĉi tie... en tiu ĉi domo...
— Nu, judo, kion vi volas?... Ĉu vi gluiĝis en la koto?
La senkora ridado de la tri knaboj akre ektranĉis la koron de Menaŝe, sed en liaj oreloj postuleme zumis kaj zumis: ,,Jesueton al mi... al mi...!" Kun humila, peteganta voĉo, serĉante la konvenajn vortojn, li balbutadis en sia malespero.
— La malgranda Lejzer... li volas vidi Jesueton... Li estas infano... bonaj kristanoj, li estas mortanta kaj li deziras vidi Jesueton... la malgranda Lejzer... Kompatu lin, bonaj kristanoj... la malgranda Lejzer...
La tri knaboj embarasite rigardis unu la alian, staris senkonsile, hezitante. Fine la longstatura ekridis.
— Haha, tiu ĉi judo freneziĝis... Certe li estas freneza... Nu, ni iru!
Menaŝe falis surgenuen, la peltborderitan ĉapelon deprenis kaj korŝire petegis.
— La malgranda Lejzer estas mortanta... li volas vidi Jesueton... la malgranda Lejzer.. bonaj kristanoj... kompatu... kompatu min... li estas mortanta.. la malgranda Lejzer... malgranda Lejzer mortos kaj li... kaj li... ,,Pacon al homoj sur la tero... Gloron al Dio..." Kristanoj, la malgranda Lejzer...
La longstatura knabo jam senpacienciĝis kaj urĝigis la eniron en la domon de Averkiev. La du aliaj hezitis, eble emociiĝis, kvankam tute ne povis kompreni la situacion, kaj tiam malfermiĝis la pordego de Lukjanov kaj sur la sojlo aperis la malgranda Anĉjo kun sia patrino. Anĉjo tenis ornamitan branĉeton de abio kaj ekiris al la kontraŭa flanko, al la domo, kie la malgranda Lejzer agoniis.
— Nu, iru, Anĉjo! Diru al la malgranda Lejzer, ke Jesueto portis lian abieton al ni!
La virina voĉo sonis akre en la silento, kaj Menaŝe ekatentis. Li rimarkis la etan ludkamaradon de sia fileto. Senfina ĝojo kaj danko plenigis lian koron kaj saltante li kuris al la infano. En kriaj frazoj eliĝis la ĝojo el li.
— Jesueto venas al la malgranda Lejzer... Ĉu vi vidas?... Jesueto venas al la mortanta juda infano... Anĉjo, la plej bona kristano, portas al li abieton... al la malgranda Lejzer... Ĉu vi vidas?... al la malgranda mortanta Lejzer...
Menaŝe ekprenis la infanon, levis al si kaj kure klopodis atingi sian domon. El la tri betlehemanoj tiu, kiu tenis la iluminitan stalon, senvorte ekiris al Menaŝe. La plenvanga post kelkaj paŝoj sekvis lin kaj la altstatura (kion fari sen betlehema stalo?) vole nevole paŝadis kune kun ili.
Menaŝe larĝe malfermis sian pordon. La kandeleto ekflagris. Anĉjo iris al la lito kaj etendis la abieton al la malgranda Lejzer, kiu jam kvazaŭ senkonscie stertoris. La tri betlehemanoj silente ekhaltis ĉe la sojlo. Miro, kortuŝa soleno, sincera emocio alternis en ili, kaj unu post la alia deprenis sian ĉapelon. La patrino, kvazaŭ duonfreneze, ŝirmis la flamon de la kandelo per siaj manplatoj. El la okuloj de la rabeno falis, falis abunde la larmoj.
— Lejzer — komencis mallaŭte la eta Anĉjo kaj tenis la abieton antaŭ la mortanto — vian abieton Jesueto portis al ni, ĉar mi diris antaŭ tagoj al mia patrino, ke vi estas bona juda knabo kaj vi volis, ke Jesueto ankaŭ vin vizitu... Ĉu ne, Lejzer?... Vi diris, ĉu ne?... Kial vi ne respondas?... Ĉu vi mortos, Lejzer?... Rigardu, Jesueto venis al vi...
La okuloj de la malgranda Lejzer fiksiĝis al la omamita abieto kaj por momento aperis laca, formorta rideto ĉe liaj lipoj. La rabeno, milde ŝovante sian brakon sub lian kapeton, levis ĝin kaj, vokante la staltenantan betlehemanon, sufloris al la infano:
— Lejzer, rigardu, li venis al vi... Ĉu vi vidas?... Tie, en la manĝotrogo... Ĉu vi vidas?... Li venis al vi en la koro de tiuj ĉi honestaj kristanoj... — kaj plore tremis lia voĉo... — Li venis al ni, judoj persekutitaj, eble nun unuafoje ne kun sangmakulaj sabroj, sed kun homa kompreno... Nu rigardu, malgranda Lejzer, tie li estas en la manĝotrogo kaj portis al vi abieton... Ĉu vi vidas?
Kun formorta stertoro, kun infana senpeka rideto respondis la malgranda Lejzer.
— Mi... vidas... lin...
La longstatura knabo sentis ion nekonatan en si, kaj tio igis lin pie ekkanti: ,,Paco al homoj sur la tero..." La duan verson jam kantis kun li liaj kamaradoj: ,,Gloro al Dio en ĉielo..."
Ekstere la Vintro-patro ekskuis sian barbon kaj ŝutis blankajn neĝoflokojn sur la teron. Jen, la Vintro-patro jam ne dormis aŭ lia kolero mildiĝis.
La kandelo laste ekflagris, kaj la patrino kun sekaj okuloj rigardis antaŭ sin senĉese ripetante solan vorton:
— Estingiĝis... estingiĝis... estingiĝis...
VINRIKOLTO EN BADAĈON
Kantosceno de Viktoro Lányi.
Tradukis: J. Baghy
PERSONOJ:
Aleksandro Kisfaludy, poeto
Róza Szegedi, lia fianĉino
Maljuna kelisto
6 rikoltistinoj
Okazas dum vinrikolto en Badaĉon en 1800.
SCENEJO
Fono estas la badaĉona montdeklivo. Inter la vitoj laboras vinrikoltistinoj. Maldekstre la dometo de Szegedy.
Dekstre grandaj barelkuvoj. En unu piedpremadas la vinbersukon la maljuna kelisto.
UNUA SCENO
ses knabinoj kaj la kelisto
Knabinoj:
Ridas ruĝa, blanka, nigra
vinberet',
Mi demandis mian karan
pri kiset'...
Ĉu li donas, ĉu rifuzas,
for dolor'!
Viro en la amo ruzas
kaj petolas kun la kor'.
Ridas ruĝa, blanka, nigra
vinberet'
La knabino venkas viron
per kiset'
Ĉar la kiso rabas koron
el la sin',
viro ringon, mirtofloron
donas por ĝi al knabin'.
Kelisto:
Dolĉa mosto ne valoras,
se vinagre gustas vino.
La knabino ne valoras,
se ŝi iĝos — domdrakino.
Jen mi havas edzineton:
dorno estas ŝi — sen rozo,