— Табе вельмі цяжка тут, не падабаецца? — спытаў нарэшце бацька.— З калектывам не ладзіш, дырэктар прыдзіра?
— Не, татачка,— усміхнулася яна.— Дзякую. З усімі я ладжу, і дырэктар дарэмна не прыдзіраецца. Папрацую яшчэ тут: не такая ўжо глуш гэтыя Міланькі. Вёска як вёска.
Маці з рэўнасцю зірнула на яе, што яна, дачка, дзякуе не ёй, а бацьку.
— Тады працуй, а не лічы, колькі тут парабіла ўжо, колькі яшчэ пабыць...— сказаў ён.— А то і сама не будзеш мець ахвоты да працы, і людзі не будуць паважаць.
— Пажадаў адзін: цягні, дачка, воз! — хмыкнула маці, а пасля пагладзіла яе па руцэ,— Працуй, Танька, астатні год тут, нідзе не дзенецца, уладкуе пасля цябе ў нашым гарадку. Выйдзеш замуж, дык кааператыў пабудуем... Іваноў вунь сваю дачку перавёў аднекуль з Брэстчыны, уладзіў, замуж добра аддаў і кааператыў Паставіў. А дачка Красоўскага — у нейкіх Міланьках. Аж сорам каму пра гэта гаварыць...
— Рашай сама...— прамовіў бацька.— Не можаш прывыкнуць да вёскі, дык памагу перабрацца. Ды і нам будзе лягчэй, весялей...
Ён сказаў «нам», але яна адчула, што іменна ён без яе сумуе.
— Дзякую, татачка! — зноў іменна яму падзякавала яна.— Налета я напраўду, можа, прыеду дадому, бо не магу тут... Астатнія могуць, а я не...
Бацька палагаднеў, павесялеў, міргнуў ёй вокам. І яны адно аднаму ўсміхнуліся.
Маці ж, заўважыўшы гэта, схмурнела. І позірк яе, здаецца, гаварыў: «Ты мяне зусім не любіш, доча...»
«Не ведаю, мама...— гэтаксама позіркам адказала яна.— Я так мала цябе ведаю... Ты ніколі нават са мною добра і не пагаварыла, не перазваніла... Я толькі і чула ад цябе, што трэба шанаваць сябе, жыць весела і лёгка... Але ж у жыцці ўсё яно іначай, у жыцці трэба разбірацца...»
— Нейкая дзіўная ты, доча...— паціснула плячыма маці.— Ці не закахалася ты?
— Хто кахае мяне, таго я не кахаю. Каго кахаю я, той мяне не кахае...— з жартам адказала яна.
4...
— Дай мне, калі ласка, сваіх заколак,— прамовіла Мая Сцяпанаўна. Яна стаяла ля шафы, глядзелася ў люстэрка і ладзіла прычоску.— І кінь ты гэтую сваю работу — сшыткі... Сёння ж нядзеля, трэба і адпачыць, пагуляць... А мы толькі адно ведаем: у школе работа, дома работа...
Лілія Іосіфаўна моўчкі паднялася, падышла да сваёй сумачкі, дастала і падала сяброўцы палачку чорных, перавязаных яшчэ фабрычнай паперкай, заколак.
— Дзякую, Лілечка,— усміхнулася тая. Разарвала паперку і пачала прыколваць валасы.
«Прыгожая,— падумала Лілія Іосіфаўна, пазіраючы на сяброўку.— І зусім яшчэ маладая. Дваццаць год яшчэ толькі. Не тое што мне — дваццаць сёмы... Мала што прыгожая, дык яна яшчэ і шчаслівая. З усімі яна добра ладзіць, усе яе любяць... Вясёлая... Не тое што я... Сумная і нецікавая...»
— Ды праўда, не марней ты гэтак над сшыткамі,— прамовіла Мая Сцяпанаўна.— Скінь халат і адзень новую сукенку. Пойдзем куды і пагуляем. Ды і хлопцы ж вот-вот прыйдуць...
— Хлопцы!..— схмурнела Лілія Іосіфаўна,— Васіль твой хай заходзіў бы, а гэты чаго?
— Як чаго? Да цябе ж ходзіць.
— Перастань! — не вытрывала, злосна сказала Лілія Іосіфаўна.
«Я правяраю дыктоўку, перажываю за кожную двойку і тройку,— падумала,— а вось Мая так не перажывае. Паспала ўдосталь, тэлевізар паглядзела, выхарошваецца і хлопца чакае... І яна шчаслівая, ні пра што не бядуе... А я...»
І нібы невідушчы зірнула ў акно. За ім пачало ўжо шарэць. Дзьмуў вецер, хіляў голае вецце дрэў, страсаючы з іх кроплі. Дождж ішоў яшчэ і сёння, у першыя дні лістапада.
«А я напраўду, мусіць, нешчаслівая...— падумала.— І адчула гэта яшчэ ў дзіцячым садзе. Як цяпер, помню адзін дзень. Гуляем мы, дзеці старэйшай групы. Мяне пацягнуў балюча за валасы хлопчык. Я заплакала, падбегла да маладой выхавацелькі паскардзіцца. Тая суцешыла мяне і зноў пачала гаварыць з мамай адной з дзяўчынак.
«Бывае вось такое...— ціха сказала тая мама.— Бацькі прыгожыя, а вось дзяўчынка іхняя такая брыдзенькая... Нешчаслівая будзе...»
Засела мне тое слова ў памяці. Прыйшла дадому, пытаюся ў мамы: «Мама, што гэта такое: брыдзенькая?» Мама распытала пра ўсё, папрасіла мяне не зважаць на тое слова, а сама ўпотай выцерла слёзы...
Але тыя горкія словы справядлівыя: не стараліся падружыцца са мною хлопчыкі ў школе, ніхто не пакахаў мяне ў інстытуце, абыходзяць мяне і цяпер... Высозная я, худая, непрыгожая... А для жанчыны ўсё ж, што ні гавары, перш за ўсё краса патрэбна...»
— Дык не будзеш пераадзявацца? — перапыніла яе думкі Мая Сцяпанаўна.— Праўду ж кажу: і Іван прыйдзе...
— Тады і я праўду табе скажу... Твой Васіль прыводзіць яго сюды, каб той «забавіў» мяне, каб яму, твайму Васілю, можна было вывесці цябе з хаты... І, па-другое, вам абаім хочацца і пажартаваць нада мною... Дык папрашу цябе шчыра: перастаньце пасміхоўвацца! Я ж вам не дзяўчынка...