Таму, што ў кожнай хвіліне нашага існавання бацьку хочацца бачыць няспынны рост яго дзяўчынкі, яму здаецца цяпер, што маўчанне i задуменны позірк яе — гэта першыя, ледзь бачныя адзнакі сталасці. I хлопцу чамусьці хочацца быць больш дзяціным, чым яна. Ён прысядае з ёю на руцэ i з роснай травы ў сасновай засені паднімае на сонца фарфорава-белую кветку рамонку. Ручка працягваецца да яе, i смешна маленькія пальчыкі заціскаюць у жменьку зялёнае каліва. Заціскаюць i — так жа пацешна! — падаюць кветку ў рот, на першы, таксама фарфоравы зуб. Што ж, такі ўжо спосаб праверкі на трэцяй сотні пражытых дзён!..
I вось ізноў яму радасна ад думкі, што яна, яго наступніца, пачынае жыццё ад пачатку, што ён паможа ёй пачаць яго лепш, чым сам пачынаў.
Стаміўшыся на вуліцы або ныючы дома, хлопчык, чатыры гады, вельмі любіць гартаць перакідны каляндар.
Пасля неяк маці, вярнуўшыся з працы, ласціцца з ім:
— Вось i вясна. I як жа я цябе ў вёску да цёці адпраўлю? А сама буду плакаць?..
— Я без цябе не паеду. I цяпер не паеду, i на другі каляндар не паеду!..
Чырванашчокі, вочы блішчаць, рукі ўсе падрапаны да крыві. Шчасліва хваліцца бацьку, як забаўляўся з катом:
— Ён мяне ляпкай, а я яго — люцькай!..
I столькі радасці, смеху!..
Па радыё спявалі дзеці, i вельмі свежа здалося, што гэта — тыя самыя, якіх я слухаў i пяць, i дзесяць, i трыццаць год таму назад...
Такое ж адчуванне бывае, калі слухаеш, а то нават калі назіраеш птушак.
Яна нарэшце разбагацела — ёй узялі кацяня. Нават сама хадзіла з татам па яго, i кошку-маму бачыла, а потым з дому, пры татавай дапамозе, пазваніла свайму найлепшаму другу — дзядзьку: што ў яе ёсць!..
Дзядзька-студэнт назаўтра вярнуўся з заняткаў, трохі паспаў i, перш чым заняцца сваёю матэматыкай, пазваніў трохгадовай сяброўцы... ад імя кошкі-мамы:
— Мяў!.. Як там у вас жыве мая маленькая?..
Пляменніца — паверыла i гаварыла з ім, як з мамай кацяняці.
Калі ўжо трэба растлумачваць гэта прозай,— што ж, у яго ёсць адчуванне смешнага, а яна — уся ў краіне казкі.
Шасцігадовая Груня ўцякла з дзіцячага дома, дзе яе крыўдзілі, аб'ядалі большыя дзеці. Ды не таму яна падалася ў родную вёску,— там конча трэба было (якая, божа мой, сталасць!) апалоць у гародзе бульбу, бо няма каму гэта зрабіць.
Іхні тата памёр раней, чым памерла мама, старэйшы брат, афіцэр, i сястра, санітарка, былі на фронце. Тры меншыя дзяўчынкі — шэсць, восем i дванаццаць год — уладжаны такім чынам: найменшую здалі ў дзіцячы дом, найбольшую ў вучылішча, а сярэдняя недзе дома, але не сядзіць яна ў хаце, па людзях пайшла, i з бульбай на яе няма надзеі.
Маленства — ваеннае...
Пра яго ўспамінае, расказвае нам сусед па бальнічнай палаце. Той брат дзяўчынак, афіцэр, які яшчэ ўсё ніяк не адыдзе ад колішніх ран.
Светлая, зялёная раніца ў парку. Сустракаю малога з канькамі i торбачкай цераз плячо. Зусім незнаемы, a ўсміхаецца так, нібы рад мяне бачыць. Вітаемся.
— Дзе быў?
— На трэніроўцы.
У другім канцы парку — дзіцячы спартыўны комплекс.
— Колькі табе гадоў?
— Заўтра... Не,— радасна паправіў сам сябе,— сёння шэсць!
— Дзень нараджэння. Што ж, браце, віншую.
Руку нават паціснуў, маленькую, цёплую. Спытаўся, як завуць, хто ў яго дома.
Смеласць, талковасць, спорт — усё гэта сучаснае. A мілая, чыстая ўсмешка яго — гэта вечнае.
Як гэты цудоўны сонечны ранак, i зеляніна, i золата верасня. Мне добра. Яму, відаць, таксама. Бо ўжо далей не пайшоў, як дагэтуль, памалу, а пабег са сваімі канькамі i торбачкай.
Васемнаццацігадовая дробненькая дзяўчына, хатняя работніца:
— У каго я, цётачка, малых ні няньчыла — усюды яны на мяне ўсе падобныя! Люблю я ix, хоць яны мне з самага малку рукі, цётачка, паўрывалі...
Няньцы чатыры гады, меншай сястрычцы два. Гарадскія госці ў бабулі на хутары. Ідуць па садзе. Большая па прывычцы дае «нашай малой» чарговае настаўленне:
— Днём свеціць сонца, а вечарам лямпа... Праз дзірку ў плоце вылазяць з саду на выган.
Воддаль пасецца кабыла з жарабём. Туды няможна, a вельмі хочацца. I нянька гукае:
— Коська, ідзі сюды! I з рыжыбяткамі Толькі не задаўляйце нас...
Ад новых непрыемнасцей па радыё, ад думак пра пагрозу новай вайны — сон быў цяжкі, кашмарны. Здаецца, я за горадам, у лесе. На Мінск упала атамная бомба, там ужо нікога няма, а мы тут толькі паслеплі. Таўкуся паміж дрэў, крычу. I гэта — горш за смерць!..