Прачнуўшыся, думаў пра сына: што я сказаў бы яму, калі б пачалася вайна, як растлумачыў бы ўсю яе страшную недарэчнасць?..
А потым ён прачнуўся, прыбег да мяне — доўгі, шчарбаты, цёпленькі — i ўперамежку паміж двума сваімі шчаслівымі снамі паведаміў:
— У Ірачкі паслязаўтра дзень нараджэння.
— Ты яе любіш?
— Aгa.
— Мы ёй купім з табой шакаладку, i ты занясеш?
— Ага.
Ірачцы, што гуляе з бабуляй на нашым двары,— два гады.
I ўсё гэта, вядома, вельмі важна.
Гледзячы праз акно вагона на жоўтую безліч лугавых кветачак, падумаў пра якую-небудзь гарадскую дзяўчынку: як яна разгубілася б ад такога багацця красы...
Успомніў тую маленькую казашку, што вынесла на сцэну алма-ацінскага опернага тэатра кветкі для мілай Бібі-Гуль, спявачкі. Падала, абняла цёцю за шыю адной ручкай, тады пабегла назад і... спынілася, разгубіўшыся ад новых бурных воплескаў. Здзіўлена паглядзела ў залу, на безліч людзей,— відаць, не здагадваючыся, што апладзіруюць яны ўжо i ёй,— тады пайшла, а потым зноў пабегла.
Простыя чалавечыя радасці. Прыехалі рэдкія, далёкія госці — пляменнік з жонкай i сынам. Адзінаццацімесячны смехунок, ён стаў адразу цэнтрам нашай сям'і. Снедаючы, абгаворваем яго прыкметы. Мама мая, напэўна, сказала б: «Правае вока меншае — нашай пароды». А яшчэ ў яго радзімая плямка на светленькай галаве.
I тут мне ўспомніўся мой — ужо з вусамі i хрыплым трынаццацігадовым басам. Ён у школе. Каб ён быў тут, за сталом, пахваліўся б, вядома, таксама радзімкай на галаве...
Чаму, навошта запісваю такую дробязь?
Бо ад таго, што хлопец умяшаўся б у гутарку са сваёю асобай, нібы просячы звярнуць увагу i на яго, патрымаць i яго, хоць якую хвіліну, у цёплым святле чалавечай увагі,— ад гэтага мне стала i добра на душы, i сумнавата, i захацелася пашкадаваць не толькі яго i не толькі таму, што ён — мой.
Гэтым пачуццём, як сілай жыцця, павінна быць насыпана наша слова. I гэтая «дробязь» — не дробязь.
Люда любіць i ўмее прыдумваць.
Яшчэ калі яна была зусім маленькая, трохі больш за паўтара года, i тата, стоячы на верандзе, трымаў яе на руках, Людачка заўважыла, як пад застрэшкам у павуціне б'ецца i ные муха.
— Пуця! — сказала яна, працягнуўшы заслінены пальчык.— Пуця гута-та!..
A «пуці» было не да гушкалкі.
Потым неяк, гадоў яшчэ праз паўтара, глянула малая раненька ў акно i ўсцешылася:
— Ой, мама, а сняжок які за ноч падрос! Большы яшчэ, як учора!..
Цяпер ужо Людзе пяты год.
Сёння нядзеля, i тата не пайшоў на работу. Люда прачнулася, бачыць — Пампушка, яе меншая сястрычка, яшчэ спіць, мама ўжо кудысьці пайшла, а тата сядзіць ды чытае.
I Люда задумалася, падпёршы кулачком i пасля сну не вельмі румяную шчаку.
— Ну, што? — спытаўся, пачакаўшы, тата.— Што, мая цёцямаркоця?
— Тата, а Маша ж з'ела ўсю пахлёбку!..
— Якая Маша? Якую пахлёбку?
— А там, што мама ўчора нам чытала: пра Машу i пра трох мядзведзяў.
— Ну i што?
— Маша з'ела ўсю пахлёбку, а чым жа мядзведзіха накарміла тады малога Мішутку?
— Та-ак... Тут, брат, i сапраўды задача...
— А я, тата, думала, думала i прыдумала!
— Ну?
— Ты вось паслухай. Маша пайшла тады ў лес па грыбы?
— Ну, скажам, па грыбы.
— I назбірала грыбоў?
— Трэба думаць, што назбірала.
— А потым яна спалохалася мядзведзяў i ўцякла праз акно... А грыбы ж свае яна забылася! Ага!.. I Мішуткава мама падсмажыла ix маленькаму... Праўда?
Ca старэйшай бацькі паехалі на курорт, а меншую ўзяла ў вёску бабуля. Там Аня палюбіла Мальву, бабіну карову. Яны з бабуляй удзвюх сустракалі яе з пашы, калі яна мукала яшчэ здалёк, а потым Мальва ціха стаяла, пакуль у даёнку дзюрчаў сырадой. Такі смачны, духмяны, цёпленькі! Бабуля баялася, што тут малой, можа, горш, як на тым курорце, i ўсё паіла, паіла тым сырадоем — уранні, апоўдні, увечары. I вярнулася Аня дахаты — ну, як пампушка.
Нешта хутка пасля таго, як усе прыехалі зноў дахаты, гаварылі ўвечары, хто кім збіраўся быць, кім стаў. I Аня сказала — зусім сур'ёзна:
— А я вырасту i буду каровай i буду даваць многа малака!..
Мама працуе на ферме, занятая з ранняга ранку да позняга вечара. Тату лягчэй — ён вартуе саўгасныя сенакосы. Дарослыя дзеці — сучасная моладзь: пазагараць з транзістарам, парыбачыць, з клуба вярнуцца на досвітку, адаспацца... А маленькая Зося, якой шэсць гадоў, гуляе — па праву маленства. Загарэлая, ціхая, з сарамлівай усмешкай.