— А дзе тут, скажыце, можна купіць у вас шчотку для расчэсвання пудзеля?
Здаравенны лысы Калодка, не так пісьменны, як хітраваты i ўпарты дзядзька, першы пасляваенны старшыня сельсавета. Апраўдваецца на раённай нарадзе:
— Хто яго, таварышы, так ужо чыста з усім i справіцца. Цяпер жа ў нас, у такім сельсавеце, больш тое пісаніны, чым калі-та было ў мінскім губеранскім упраўленні... Тут вы, таварышы, крытыкуеце нас за падзёж. A які падзёж?! Адна тая цялушка здохла. Дык жа ж мы на месца яе другую купілі!
Пытанне з прэзідыума:
— Купілі? А за што?
Калодка з-за трыбуны:
— Як гэта — за што? Са срэдстваў гэтай самай цялушкі!
У зале рогат. Зноў голас з прэзідыума:
— Калодка, ты вясёлы чалавек. Ды растлумач ты нам, калі ласка, што ж гэта за срэдствы ў той вашай цялушкі.
— Як гэта — што за срэдствы? А мы ж яе скуру прадалі!..
Самаздаволены пашляк, пакуль што не выкрыты злодзей, прыехаў у сваю вёску на нядаўна купленай «Волзе». Выходзяць з жонкай — абое да ззяння перапоўненыя шчасцем i сваёй перавагай над гэтымі людзьмі, суседзямі...
Стары Паўлюк, які сёе-тое ведае пра ix, які самому Богу ў вочы сказаў бы, што думае:
— Ну ж i раз'еўся ты, падла, як тая карова на казённай бразе!..
Унук:
— А я, дзеду, болей з'ем за цябе!..
Дзед:
— Я ўжо, браце, за век наеўся.
Пажылы, з залатымі зубамі дзядзька ідзе пад вечар па вуліцы i з кожным весела загаворвае, крычучы на ўсю вёску.
Сядзіць на лаўцы настаўнік.
— На сонейка выйшлі? Добры вам вечар!..
Едзе з поля калгаснік, з ім пад'язджае раённы ўпаўнаважаны.
— А што ж гэта ён вас, таварышок, ды так неганарова пасадзіў? Хоць бы дзяружку якую... А-я-яй!..
Пасе баба козы.
— Здарова, Агата! Каровы пасеш? Кажаш: козы? Нічога, падрастуць козы — каровы будуць!..
I так — ад хаты да хаты.
У вагоне прыгараднага цягніка фабзаец частуе аднавяскоўца лімонам. Абабралі яго, як апельсін, i смокчуць, жуюць.
— Не магу, брат,— кажа нарэшце аднавясковец.— Кіслоцце нейкае, аж сцепае...
— Трэба прывыкнуць,— сур'ёзна, з пачуццём перавагі кажа юнец, гараджанін з гадавым стажам.
Можаш напісаць эпапею, зрабіць незвычайную хірургічную аперацыю, выдумаць звышвадародны цуд — усё адно не будзеш такі задаволены сабою, як дама-мяшчанка, калі яна едзе ў тэатр ці на рынак на ўласнай машыне. Дый на службовай, мужавай.
У праўленні калгаса, дзе вырашаюцца жыццёва важныя справы, дзе сядзяць у шапках, плююць на падлогу, густа лаюцца самым непрыкрашаным матам,— жыве белы коцік.
Маўклівы дзядзька, рахункавод, штодзень, з гаспадарскай акуратнасцю, корміць коціка малаком, якое прыносіць з дому i ставіць у шафе з паперамі.
Коцік садзіцца да яго на стол i час ад часу падсоўвае лапкай костачкі лічыльнікаў, думаючы, што гаспадар яго, калі лічыць,— таіссама гуляе.
Заслужаны чалавек прыехаў у родную вёску.
Спраўная хітраватая маладзічка, пляменніца, просіць у яго за малодшага брата. Сяк-так закончыў вячэрнюю школу, валочыцца толькі.
— Каб гэта яго, дзядзька Валодзя, у фельчарскую хоць?..
Вядома, дзядзька — абы захацеў — прапіхне.
Ды ён вось абедае i расказвае прытчу:
— Сабраліся раз яўрэі, мужчыны, i вырашылі добра выпіць на свае кучкі. Каб танней абышлося, надумаліся прыкаціць у сінагогу бочку i кожны раз, прыходзячы маліцца, прыносіць кожны па шклянцы віна. Вось i падумаў адзін бедны Янкель: «А што там вельмі пазначыцца, калі я ўлію аднудругую шкляначку вады?» I стаў прыносіць ваду. Прыйшлі тым часам кучкі, адкрылі хлопцы бочку, а там — адна вада!.. Ты мяне зразумела?
Відаць, зразумела. Маўчыць.
Стары вясковы байдун, што любіць кнігі, расказвае:
— Ішлі раз Пушкін, Лермантаў i яшчэ адзін, каб паглядзець, каб было пра што пісаць. А насустрач ім едзе цар Петр (не Пётр, а Петр) i Сталыгіін. Сталыпін кажа: «Давай спытаемся, чаму таўстадумы пехатой ідуць». «Лепш ты ix не чапай»,— кал<а Петр. A Сталыпін не вытрываў i спытаўся. Дык Пушкін кажа яму: «Бо цар усіх аслоў саноўнікамі парабіў, няма на кім ездзіць». А Петр Сталыпіну:
«А што, маць тваю, не казаў — не чапай!..»
Да майкі прышыта кішэнька, у якой зашпілены партбілет. Так i мыцца выходзіць на агульную кухню камунальнага асабняка, i ў прыбіральню ідзе за дрывотню, i дровы коле так, i на лаўцы сядзіць, калі не на службе.