— Пляменніца мая, Анюта, сястрына дачка, у вайну была ў Германіі. Вывезлі ix, усю сям'ю... Потым амерыканцы ix аслабанілі. I Анюта ледзь не выйшла, кажа, за аднаго француза. Таксама вывезены быў, толькі што з Францыі... Цяпер ужо Анюта замужам. I чалавек, здаецца, нішто сабе, i дзеткі харошыя. А яна ўсё шкадуе, што за таго свайго Жана не выйшла. Ніхто, кажа, не ўмее так хораша ўхаджваць, як французы... Можа быць.
Вусаты салідны дзядзька, калгаснік, хваліцца прыезджаму інжынеру:
— Мой пляменнік таксама ў Мінску вялікі чалавек: іграе ў оперным тэатры на трубе нумар адзін.
У маскоўскім кафэ.
Загарэлы стомлены палкоўнік глядзіць на тоўсты карак i азадак маладога афіцыянта і, уздыхнуўшы, з прыціскам кажа:
— Эх, паганяць бы хоць тыдзень!.. Яны тут — усе сардэчнікі. А пражыве такі трыста гадоў, як крумкач!..
Малады інструктар райкома па зоне. А зона яму трапілася — проста рай. Возера, лес, леснічоўка, веска. Знаёмыя настаўнікі, у якіх канікулы,— кампанія. Зойдзе таварыш у ваду, спачатку толькі па калені, i пастаіць сабе даўжэй на сонейку. Здаровы, сыты — на радасць усёй радні. «Як перамыты», кажуць пра такіх.
Ды тут яго райскае лета абтрагедзілася: аднаго з калгасных старшыняў прыйшлося зняць, а на яго месца, не маючы лепшага выбару, прызначылі нашага курортніка. Божа мой — колькі гора!.. Толькі назаўтра душа яго выплыла наверх з прадоння чорных дум, i ён сказаў найбліжэйшаму сябру настаўніку:
— Чорт яго, зрэшты, бяры! Хоць добры дом пабудую!..
У летнім парку дохленькі мешчанін фатаграфуецца на фоне здаравеннага, страшэннага льва. Ад радасці, што той — каменны.
Сённяшні магнат вельмі любіць расказваць, як ён бедаваў ды гараваў у маленстве. Колькі яшчэ ў яго апраўдання для раскошы i дармаедства, колькі здаровай спажывецкай прагнасці!..
Трыццаць дзевяты год. Заходнебеларускі гарадок. Кірмашны дзень. Праезджы бедны яўрэй пытаецца ў тутэйшага багатага:
— Ну, вы ўжо, таварыш Борух, «Кацюшу» навучыліся спяваць?
— Ох, умею! I вывучыў, i запомніў. Умею. Яна мне каштавала ўжо дзве камяніцы i аптэку!..
У пуставатым вакзальным рэстаране джазгае аркестр. Барадаты абшарпаны аматар класікі не вытрываў, крычыць з-за століка:
— Не наганяй на душу таінсцвенны мрак — іграй Чайкоўскага!
— Начальніка гэтага трэба яшчэ ўмець пачаставаць. Ён табе правай курынай лапкі есці не будзе!..
— Чаму?
— Бо курыца ж сядзіць заўсёды на правай лапцы. Дык левая — мякчэйшая.
Стары прадавец у кніжна-газетным кіёску ніяк не можа знайсці фота кіназоркі, якое просяць дзве школьніцы.
Пачынае ix далікатненька адгаворваць:
— Яна, вы знаеце, такая шчупленькая... Нічога асаблівага!..
У міжгароднім аўтобусе — элегантная дамачка з мужам- афіцэрам. Наша, мясцовая моладзь. Ды ўжо толькі па саломінцы на яе паліто можна здагадацца, што на аўтобусны прыпынак бацька са свёкрам прывезлі ix у развалах.
Амаль усё геніяльна простае ўжо выдумана. Пакуль мы збіраліся выступіць, мудрацы мінулага разабралі ўсе лягчэйшыя, выгаднейшыя тэзісы.
Дзядзька-малакавоз, у якога на пункце не прынялі пракіслага малака, прыйшоў у райком, да самога першага сакратара.
— Скажыце мне, калі ласка, якім малаком мы будзем Амерыку даганяць — толькі салодкім ці i кіслым таксама?
Сакратар быў у вясёлым настроі.
— А гэта як хто любіць. I прастакваша таксама добра.
— Ну, дык пазваніце вы, таварыш сакратар, тым абармотам, каб прынялі маю прастаквашу.
Артыстка i на пляжы іграе — выконвае ролю прыгожа, пяшчотна адпачываючай. Пачне ў ваду заходзіць — проста танец німфы па каменьчыках!..
Атрымаўшы званне заслужанай, яна пакінула свайго старога мужа, рэжысёра.
Матылёк выпырхнуў, а кокан недзе застаўся.
Работнікаў культуры прывезлі ў перадавы калгас.
«Охі» ды «ахі» сведчаць больш пра адарванасць высокіх гасцей ад жыцця, чым пра веліч ды выключнасць поспехаў гэтага калгаса.
A ў час абеду, які ім даў калгас, поспехі тыя яшчэ пабольшалі — каму ўдвая, а каму дык i больш...
Увосень сорак восьмага года я прыехаў у вельмі рэдкі тады — трохі добры, a трохі паказны — калгас на Стаўбцоўшчыне. Сядзіба былога маёнтка. На двары нікога не відно. Толькі дзверы адрыны адчынены. Падыходжу туды. Хтосьці нябачны верне з торпа на ток атаву. Потым яна перастала валіцца, а з цёмнага, пыльнага паднябесся пачуўся голас: