А за вячэрай зноў аб’еліся. Калі ўвайшоў Павел Іванавіч у пакой, які вызначылі яму для спання, і, кладучыся ў пасцель, памацаў свой жываток: «Барабан!» сказаў [ён]: «ніякі гараднічы не ўвойдзе». Трэба-ж такі збег акалічнасцей, што за сцяной быў кабінет гаспадара. Сцяна была тонкая, і чулася ўсё, што там ні гаварылася. Гаспадар заказваў кухару, пад выглядам ранняга снедання, на заўтрашні дзень сапраўдны абед, — і як заказваў! У мёртвага нарадзіўся-б апетыт.
«Ды кулябяку зрабі на чатыры рагі», казаў ён з прысмоктваннем і ўцягваючы ў сябе паветра. «У адзін рог пакладзі ты мне шчокі асятра ды вязігі, у другі грэцкай кашкі, ды грыбоў з цыбулькай, ды малок салодкіх, ды мазгоў, ды яшчэ чаго ведаеш там гэтакага, якога-небудзь там таго... Ды каб яна з аднаго боку, разумееш, падрумянілася-б, а з другога пусці яе лягчэй. Ды спадыспаду... прапячы яе так, каб усю яе прасмактала, прамяло-б так, каб яна ўся, ведаеш, гэтага растаго — не тое, каб рассыпалася, а растала-б у роце як снег які, так каб і не пачуў». Гаворачы гэта, Пятух прысмоктваў і ляпаў губамі.
«Чорт вазьмі! не дасць спаць», думаў Чычыкаў і захутаў галаву коўдрай, каб не чуць нічога. Але і праз коўдру было чуваць:
«А ў абкладку да асятра падпусці бурака зорачкай, ды сняточкаў ды груздочкаў, ды там, ведаеш, рэпачкі, ды марковачкі, ды бабкоў, там, чаго-небудзь гэткага, ведаеш, таго растаго, каб гарніру, гарніру рознага пабольш. Ды ў свіны кіндзюк лёду пакладзі, каб ён узбухнуў як належыць».
Шмат яшчэ Пятух заказваў страў. Толькі і чуваць было: «Ды падсмаж, ды падпячы, ды дай упрэць як належыць!» Заснуў Чычыкаў ужо на нейкім індыку.
На другі дзень да таго аб’еліся госці, што Платонаў ужо не мог ехаць верхам. Жарабца адправілі з конюхам Петуха. Яны селі ў каляску. Мардасты сабака ляніва пайшоў за каляскай: ён таксама аб’еўся.
«Гэта ўжо занадта», сказаў Чычыкаў, калі яны выехалі з двара.
«А не нудзіцца, вось што крыўдна!»
«Было-б у мяне, як у цябе, семдзесят тысяч у год прыбытку», падумаў Чычыкаў: «ды я-б нуду і на вочы да сябе не пусціў. Вунь адкупшчык Муразаў, — лёгка сказаць, — дзесяць мільёнаў... Вось які куш!»
«Што, для вас нічога заехаць? Мне хацелася-б развітацца з сястрой і зяцем».
«З вялікай прыемнасцю», сказаў Чычыкаў.
«Гэта першы ў нас гаспадар. Ён, судар мой, атрымлівае 200 тысяч гадавога прыбытку з такога маёнтка, які год восем назад і дваццаці не даваў».
«Ах, ды гэта вядома, найпаважанейшы чалавек! Гэта вельмі цікава будзе з такім чалавекам пазнаёміцца. Як-жа? Ды гэта-ж сказаць... А як прозвішча?»
«Кастанжогла».
«А імя і імя па бацьку? дазвольце даведацца».
«Канстанцін Фёдаравіч».
«Канстанцін Фёдаравіч Кастанжогла. Вельмі будзе цікава пазнаёміцца. Павучальна пазнацца з такім чалавекам».
Платонаў узяўся кіраваць Селіфанам, гэта было патрэбна, бо той ледзь трымаўся на козлах. Пятрушка два разы старчма злятаў з каляскі, так што трэба было, нарэшце, прывязаць яго вяроўкай да козлаў. «Вось абармот!» паўтараў толькі Чычыкаў.
«Вось, гляньце адно, пачынаюцца яго землі», сказаў Платонаў: «зусім іншы выгляд».
I сапраўды, цераз усё поле сеяны лес — роўныя, як стрэлкі, дрэвы; за ім другі, вышэйшы, таксама маладняк, за імі стары лясняк, і ўсе адзін вышэй за другі. Потым зноў паласа поля, пакрытая густым лесам, і зноў такім-жа чынам малады лес, і зноў стары. I тры разы праехалі, як праз вароты сцен, праз лясы. «Гэта ўсё ў яго вырасла за якіх-небудзь год восем, дзесяць, што ў іншага і за дваццаць не вырасце».
«Як-жа гэта ён зрабіў?»
«Распытайцеся ў яго. Гэта такі землязнаўца—ён нічога не робіць задарам. Мала, што ён глебу ведае, ведае, якое суседства для каго трэба, каля якога збожжа якія дрэвы. Кожны ў яго з трыма, чатырма пасадамі разам упраўляецца. Лес у яго, апрача таго, што для лесу, патрэбен для таго, каб у такім вось месцы на столькі вось вільгаці дадаць палеткам, на столькі вось угнаіць апалым лісцем, на столькі вось даць ценю... Калі вакол засуха, у яго няма засухі: калі вакол неўраджай, у яго няма неўраджаю. Шкада, што я сам мала гэтыя рэчы ведаю, не ўмею расказваць, а ў яго такія штукі... Яго называюць чараўніком. Многа, многа ў яго ўсякага... А ўсё, аднак-жа, нудна...»
«Сапраўды, гэта вартая здзіўлення асоба», падумаў Чычыкаў. «Вельмі сумна, што малады чалавек павярхоўны і не ўмее расказаць».
Нарэшце паказалася вёска. Як быццам горад нейкі, высыпалася яна мноствам хат на трох узвышшах, увянчаных трыма царквамі, перагароджаная ўсюды велізарнымі сціртамі і стагамі. «Так», падумаў Чычыкаў: «відаць, што жыве гаспадар-туз». Хаты ўсё моцныя; вуліцы торныя; калі стаялі дзе калёсы—калёсы былі моцныя і новенькія; мужык трапляўся з нейкім разумным выразам твару; рагатая жывёла на адбор; нават сялянская свіння выглядала дваранінам. Так і відаць, што тут іменна жывуць тыя мужыкі, якія грабуць, як спяваецца ў песні, срэбра лапатай. Не было тут англійскіх паркаў і газонаў з усякімі вымудрамі; але, па-старадаўняму, ішоў праспект свірнаў і рабочых дамоў аж да самага дома, каб усё відаць было пану, што ні робіцца вакол яго; на высокім даху дома ўздымаўся вежай высокі ліхтар, не для красы або для відаў, але для назірання за тымі, што працавалі на далёкіх палях. Каля ганка іх сустрэлі слугі, спрытныя, зусім не падобныя да п’яніцы Пятрушкі, хоць на іх і не было фракаў, а казацкія чэкмені сіняга хатняга сукна.