— Ты толькі маўчы: гэтыя весткі пачуў я з ураднікавага дому, таго сівага даўжэразнага Кашчэя, што першы кінуўся на наш пратакол у часе налёту прыстава са стражнікамі.
— Ну, гэта ўжо зусім цікава. Няўжо гэты Кашчэй — наш прыхільнік?
— Не ён, а яго дачка Аксана!
— Здзівіў ты мяне, Янка! I як жа я зараз паверу, што да цябе не горнуцца дзяўчаты! — пажартаваў Лабановіч.
— Ну, гэта яшчэ нічога не значыць. Справа тут не ва мне, а ў тым, што ўраднікава дачка спачувае нам, спачувае той справе, за якую нас павыганялі са школ.
— Вось яно што! Дзівосныя справы, браце Яне! I навіны якія! — азваўся трохі здзіўлены і зацікаўлены Лабановіч.— А якая яна, гэта Аксана, прыгожая?
— Як на чый густ,— абыякава сказаў Янка. Відаць было, што ён хацеў заінтрыгаваць прыяцеля і не адказваў проста на яго пытанне.
— А ўсё ж такі? — не адступаўся Лабановіч.
Янка адказаў усё ў тым жа тоне:
— Каму падабаецца поп, каму пападдзя, а каму папова дачка.
— А каму ўраднікава,— падражніў Янку Лабановіч.
Янка весела засмяяўся.
— Ну, і назола ж ты, Андрэй,— сказаў ён.— I няхай сабе. Сам пабачыш яе. А калі ўжо так хочаш ведаць, дык скажу: нішто дзяўчына, русявая, танклявая, высокая, белы твар, носік даўгаваты, але твару не псуе. На шчоках румянак сухотніцы. Ну, што — цяпер ты задаволены?
— Калі б я быў мастак-маляр, дык я напісаў бы яе партрэт з тваіх слоў: так добра і падрабязна апісаў ты Аксану,— жартліва заўважыў Лабановіч і падміргнуў прыяцелю.
— Эх, брат! — махнуў рукою Янка.— Няважныя мы з табою цяпер кавалеры-жаніхі: хто на нас пагáліцца, бяздомных басякоў?
— Ну, гэтага ты не кажы,— запратэставаў Лабановіч,— сякую-такую цану маем і мы. Па-першае: у нас маладосць. Мы здаровыя, любім жыццё і моцна чапляемся за яго. Па-другое: новыя дарогі расчыняюцца перад намі — няхай сабе неакрэсленыя, трудныя і няпэўныя. Дык няхай жыве наша вандроўніцтва па свеце!
— Я заўсёды адчуваю сябе добра, калі ў мяне ёсць апора і ёсць друг, з якім можна адвесці душу, запазычыць сілу ў хвіліны заняпаду. Вось я і зараз рад, што сустрэў цябе, бо я ўжо быў закіс трохі.
— Дзе ж ты зараз жывеш? Чым і як мацуешся?
— Жыву я, можна сказаць, паміж небам і зямлёю. Вандрую з Ячонкі ў Стаўбуны. Сталага месца покі што яшчэ не маю. Хаджу ды прыглядаюся да зямлі, праўдзівей, пад ногі сабе: мне ўсё здаецца, што я знайду тысячу семсот сорак рублёў і пяцьдзесят чатыры капейкі. Ні болей ні меней!
Лабановіч засмяяўся і патрос прыяцеля за плячо.
— Ты не смейся, далібог, думаю, што знайду тысячу семсот сорак рублёў.
— А чаму ж яшчэ і пяцьдзесят чатыры капейкі?
— А чорт іх ведае, убіліся мне ў вочы: срэбраны паўрубель з «Міколкам-дзве палачкі», медны траяк і адна капейка! Так і стаяць яны ў маіх вачах... А можа, я вар’яцець пачынаю? — спытаў самога сябе Янка ды тут жа дадаў: — Дык не, з глузду мне цяжка з’ехаць, бо яго ў мяне не так ужо багата.
— Эй, Янка, не паважаеш ты самога сябе: глуздоў у цябе — больш як на аднаго чалавека.
— Нічога я не ведаю,— адказаў Янка,— табе збоку відней. Ёсць глузды, то і дзякуй Богу!
Лабановіч павярнуў гутарку ў другі бок.
— Што ж мы сядзець будзем тут, на гэтых бярвеннях: давай падамося куды-небудзь ды пагутарым, як таго вымагае наша становішча.
Янка ўскочыў з бервяна, гатовы падацца хоць на край свету, і прадэкламаваў:
Казак, любі мяне,
Куды хочаш, вядзі мяне!
— Го! Бачыш, які ты спрытны,— вядзі яго! А можа, васпан павёў мяне? Ты ж гаспадар і жыхар тутэйшых мясцін,— заўважыў Лабановіч.
— Быў конь, ды з’ездзіўся,— журботна прызнаўся Янка, але раптам набраўся смеласці, падняў угору правую руку і выгукнуў: — Ёсць яшчэ порах у парахаўніцах — гайда да Шварца! Гуляць дык гуляць: давай на капейку квасу!
Да сяброў вярнуўся добры гумор і дураслівы настрой. Яны забыліся нават, што знаходзяцца пад патайным наглядам паліцыі, і пра Аксану, ад якой даведаўся Янка пра гэта. Ідучы глухімі закавулкамі ў шынок да Шварца, Янка прыгадаў семінарскі велікапосны спеў:
Покаяния отверзи ми двери, жизнедавче,
Утренюет бо дух мой ко храму святому твоему...
Удвух пачалі яны перайначваць царкоўны тэкст, прыстасоўваючы яго да шынка Шварца. Атрымалася так:
Заведения отверзи ми двери, отче Шварче,
Утренюет бо дух мой к шинку святому твоему.
Живот носяй поджарый, весь опустошен,
Но яко щедр, напой мя благоутробною твоею гнилостию.
— Добра, яй-права, добра! — сказаў у захапленні Янка.
Прыяцелі засталіся задаволенымі вынікамі свае творчасці. Яны напаўголаса спявалі перайначаную песню. Людзі, якім давялося сустрэцца з імі і пачуць матыў святога спеву, зычліва пазіралі на іх, як на маладых набожных хлопцаў.