Радасць, праўдзівая радасць адбівалася на твары Ядвісі; гэта радасць свяцілася ў яе цёмных вачах, яна снавалася на яе губках, такіх мілых, такіх прыветных!.. Чорт бы вас пабраў, дзяўчаты: баламуціце вы нашага брата, і годзе!
Але Лабановіч узяў сябе ў рукі. Нават і ценю радасці не паказаў ён, што ўбачыў дзяўчыну. Параўняўшыся з ёю — а Ядвіся стаяла і чакала яго,— ён досыць прыветна сказаў:
— Дзень добры!
Панна Ядвіся адказала яшчэ прыветней на яго прывітанне.
— Ну, як жа вам гасцілася? — запытаў Лабановіч, але запытаў так, як пытаюць тады, калі трэба сказаць хоць што-небудзь: без усякага пачуцця і цікавасці да таго, аб чым пытаўся.
— Ох, як было весела! — адказала Ядвіся. Яна хацела яшчэ штось сказаць, але ўтрымалася.— А як вы тут жылі?
— Жыў вельмі добра: чытаў, пісаў, вучыў, сам вучыўся, хадзіў гуляць і пачуваўся як не трэба лепей.
— А куды ж вы сабраліся?
— Надумаўся да воласці даведацца.
— I нічога тут не шкада вам пакідаць? — спытала Ядвіся, і вочы яе засмяяліся хітраю ўсмешкаю.
Сэнс гэтага пытання быў ясны для іх абаіх.
Лабановіч на момант апусціў вочы, потым паглядзеў на Ядвісю:
— Вас мне шкада пакідаць,— адказаў ён не то праўдзіва, не то з насмешкаю — разумей, як хочаш.
Яму нават зусім не хацелася цяпер ісці ў Хатовічы, але варочацца назад ужо не было як.
— Ну, бывайце здаровы! — пакланіўся ён і пайшоў.
— А вы скора думаеце вярнуцца? — спытала Ядвіся.
— I сам добра не ведаю. Пабачу там,— адказаў Лабановіч, ужо адышоўшыся на колькі крокаў. Ён яшчэ раз пакланіўся і зачасціў так шпарка, як бы хацеў паказаць гэтым, што яму няма калі размаўляць з ёю.
Увесь час размовы з Ядвісяю Лабановіч чуў, што робіць нейкую гвалтоўнасць над сабою, што гаворыць зусім не тое, што думае і што пачувае сапраўды.
«Чаму я, як злодзей, таюся ад яе і ад людзей? — думаў, ідучы вуліцаю, настаўнік.— Чаму не сказаць ёй, што я так шчыра і так моцна палюбіў яе. I праўда: чаго я так віляю, нашто замятаю свае сляды, збіваю яе з тропу? Нашто гэта лганнё? Няўжо так робяць і іншыя? Проста няма ў мяне смеласці. Я баюся тае абразы, якая будзе для мяне тады, калі яе сэрца не адгукнецца майму сэрцу... А ўсё ж такі гэта каханне ёсць нейкая хвароба, боль і пакута. Яно захапляе ўсяго, не дае спакою, параджае нейкія няясныя парыванні і вялікі смутак».
У лесе было ціха і спакойна. Гэты спакой паволі сходзіў і на падарожнага. Ён ішоў, мінаў засыпаныя снегам грэблі і балоты і ўсё думаў аб Ядвісі. Як жывы, вобраз яе стаяў у яго ваччу.
Панна Ядвіся прымеціла, што настаўнік за гэты час як бы асунуўся і пахудзеў. У яго вачах яна расчытала нейкія новыя для яе думкі і нейкую затоеную тугу. I сама яна задумалася, і цень засмучэння пралёг на яе маладым і свежым твары.
Аб Андрэю так многа думала яна ўсе гэтыя дні, да яго так моцна рвалася яе думка.
XXVI
— А! Вось і вы! Міласці просім! — спаткаў а. Кірыл Лабановіча.
Айцец Кірыл, як заўважыў настаўнік, неяк асунуўся, толькі вочы яго былі яшчэ больш жывыя, больш неспакойныя.
— Што ж гэта вы, вучыцелька, так закапаліся ў вашай глушы? — пытала яго вясёлая, румяная матушка.— Ну, як жа вам жывецца?
— Дзякую, матушка. Жыву памаленьку ды паціхеньку.
— Ну, кажыце: у каго вы там закахаліся?
— Чаму вы думаеце, што закахаўся?
— Ну, як жа гэта можа быць, каб малады хлопец быў не закаханы?.. Ой, вы ўсё хітруеце! — пастрашыла матушка пальцам.— Там дзесь, у Цельшыне, знайшлі вы сабе мілую... Не гаварыце мне: па вачах бачу.
— Праўда, матушка, вы не памыліліся...
— А што! — падхапіла матушка.— Хто ж ваша мілая? Ну, скажыце!
— Старасціха Алена,— прамовіў Лабановіч.
Айцец Кірыл і сама матушка громка засмяяліся.
— А я думаю, ці не дачка пана падлоўчага? Што ж вы вочы апусцілі?
— Ну, матушка, калі буду жаніцца, дык вас за сваццю вазьму,— сказаў Лабановіч.
— Вазьміце, вазьміце! Такую высватаю вам жонку, што цэлае жыццё дзякаваць будзеце. Вы незнаёмы з дачкою каморніка?
— Гэта з паннаю Людмілаю? Не, незнаёмы.
— Яна цяпер тут у пісара. Вечарам у пісара бліны будуць. Вось вы і падкаціцеся да яе. Яна дзяўчына сімпатычная. Хоць нашаму настаўніку сэрца пераешце.
— Э, матушка! Панна Людміла мае столькі кавалераў, што ў мяне і адвагі няма рабіць да яе залёты.
— Эх, вучыцелька, нічога вы не разумееце. Яна так зацікаўлена вамі, што будзе вельмі рада, калі звернеце на яе ўвагу.
— Што ж? Дай, Божа, нашаму гароху ў гаршчок панскі папасці,— усміхнуўся Лабановіч.
— Вас сяляне хваляць,— сказаў а. Кірыл.— Вы патрапілі заняць належнае становішча.