— А за што ім хваліць мяне або ганіць? — спытаў Лабановіч.— У іх свая справа, у мяне свая. Нашы інтарэсы не стыкаюцца, і нам няма за што пасварыцца нават.
— Вы — сукромны чалавек, і гэта робіць вам чэсць,— адказаў а. Кірыл.— Не, трэба сказаць праўду: Цельшыну шанцуе на добрых настаўнікаў. Толькі што глуш там, як і наогул гэта Палессе.
— Жаніцца трэба,— сказала матушка.— Тады і глуш не такая страшная будзе.
— Што жаніцца! — махнуў рукою а. Кірыл.— Жаніцца кожны патрапіць, але што з гэтае жаніцьбы?
Тым часам маладая служанка а. Кірыла, чырванашчокая паляшучка, прынесла самавар. Селі піць чай. Матушка ўвесь час гаварыла, перадавала вясковыя навіны і розныя плёткі, да якіх яна мела вялікую ахвоту. Паміж іншым, распачала апавяданне аб змаганні за панну Людмілу паміж Саханюком і Дубейкам. Але апавяданне не было даведзена да канца, бо якраз на гэты момант прыйшоў і сам Саханюк.
На гэты раз Саханюк быў выфранчаны незвычайна, чыста пабрыты, манішка, гальштук, манкеты — усё на ім ззяла і зіхацела.
— Майму супарату і калегу ніжэйшае шанаванне! — звярнуўся да Саханюка Лабановіч.
— Вось маладзец цельшынскі вучыцель! — пахваліла матушка Лабановіча.— Адразу робіць выклік нашаму настаўніку.
— Вы не так мяне зразумелі,— заўважыў Лабановіч.— Калега — мой супарат зусім другога парадку. Мы змагаемся з ім за гарцы.
Айцец Кірыл зацікавіўся гэтым змаганнем, і Лабановіч расказаў, якое было ў іх змаганне.
Айцец Кірыл смяяўся, смяяўся і сам Саханюк.
— Наш настаўнік — гаспадар. Мае кабанка і кароўку,— заўважыла матушка.
— Толькі гаспадыні не стае,— дадаў Лабановіч.— Так і быць, калега, жаніцеся — зраблю ўжо вам такі падарунак к вяселлю, аддам сваю ссыпку.
— I добра зробіце,— смяяўся Саханюк.— Я чалавек практычны і адкідаць тое, што ідзе на патрэбу чалавеку, лічу неразумным. Калі жыць, дык жыць са смакам, а раскідаць рублі дзеля таго, каб пагадзіць двух буянаў-мужыкоў, не бачу сэнсу.
Саханюк кіўнуў у бок Лабановіча і засмяяўся. Гісторыя з юшкаю была ўжо тут вядома. Лабановіч не знайшоўся што сказаць; ён крыху засаромеўся.
— Так,— пацвердзіў і а. Кірыл,— наш настаўнік умее жыць.— Але спогадзь і спачуванне яго былі на баку цельшынскага настаўніка.
— Вось што, калега,— звярнуўся Саханюк да Лабановіча,— вас прасілі на вечар да пісара, і мне выпаў такі гонар паведаміць вам аб тым. Нават і запіску вам перадалі.
— Хто ж гэта звярнуў на мяне такую ўвагу? — пытаў Лабановіч, беручы запіску.
— А каморнічанка там будзе? — запыталася матушка.
— Н-не ведаю,— не зразу адказаў Саханюк.
— Ідзіце, ідзіце, вучыцелька,— падганяла матушка.— Там паненкі будуць і, напэўна, панна Людміла.
— Не хочацца мне туды ісці,— прамовіў Лабановіч.— Не люблю ў вялікай кампаніі быць.
— Больш любіце быць у кампаніі аднае? — пажартавала матушка.
Пісарава гасціная ярка асвятлялася дзвюма лямпамі. Пераступіўшы парог і акінуўшы поглядам гасцей, Лабановіч прыпыніўся ў нейкім замяшанні: да каго наўперад падысці і з кім павітацца, проста не ведаў хлопец, куды дзецца — так многа было тут гасцей. Трэба б было пачаць з гаспадара, але гаспадар сядзеў за столікам, трымаў цэлую жменю карт і пільна ў іх углядаўся. Насупраць блішчаў урадніцкі каўнер. Збоку сядзеў фельчар Гарошка.
Ён падганяў пісара:
— Хадзі, хадзі, кум! Пад туза! Пад туза яму!
Але пісар не спяшаўся. Ён доўга ўглядаўся ў свае козыры, і здавалася, вось-вось чыхне.
Сядзелец, па прозвішчу Кляп, выказваў усе адзнакі нецярплівасці ад такой маруднасці пісара.
— Не пары гарачкі, бо так астанешся без аднае, а будзеш гарачку пароць, без дзвюх астанешся.
Максім, сын фельчара Гарошкі, лятаў, як матыль, ад аднае паненкі да другой. Як відаць, у гэтай дзейнасці ён быў дужа напрактыкаваны. Лабановіч нямала быў здзіўлены, убачыўшы тут пана падлоўчага, бо ён крыху пагарджаў пісарскаю кампаніяй. Дубейка, заціснуўшы шыю ў накрухмалены цесны каўнерык, вельмі павабна і вельмі прыгожа, як яму здавалася самому, ківаў сваёю птушынаю галавою то да аднае, то да другое паненкі.
У глыбіні пакоя на мяккім крэсле сядзела панна Людміла. Поруч з ёю прымасціўся Сухавараў. Цяпер Лабановіч дагадаўся, што пан падлоўчы мусіў уступіць Сухавараву і паехаць з ім, каб пазнаёміць яго з паннаю Людмілаю, якою таксама зацікавіўся і Сухавараў.
— А, паночку! — прамовіў пан падлоўчы.— Ці бачыш, які ён шпаркі. Я заходзіў да пана, каб разам з панам Сухаваравым паехаць. А ён ужо тут!
Пан падлоўчы весела павітаўся са сваім суседам, узяў яго пад руку і павёў да панны Людмілы.
— Проша быць знаёмымі: пан Лабановіч, прафесар велькіх букваў.
Панна Людміла ўсміхнулася сваёю прыветнаю ўсмешкаю і жартліва прамовіла: