Святар сур'ёзна казаў:
— Любіце яго больш за ўсё.
І Сабо, поўны добрых намераў, абяцаў:
— Буду старацца, айцец.
Марыцім зноў пачаў:
Ці лаяліся вы калі-небудзь?
— Не! О, вось гэта — не. Я ніколі, ніколі не лаюся. Часам, калі злуюся, я, канечне, кажу: «Бадай цябе!» А ўвогуле я зусім не лаюся.
Святар крыкнуў:
— Дык гэта ж і ёсць лаянка! — і важка: — Не кажыце так больш. Далей:
Чым вы займаецеся па нядзелях?
На гэты раз Сабо пачухаў патыліцу:
— Дык, я слугую Госпаду як магу, вашэці. Я слугую яму... дома. Я раблю па нядзелях.
Святар велікадушна спыніў яго:
— Веру, што надалей вы будзеце паслухмяны. Прамінаю іншыя запаветы, верачы, што вы не саграшылі супраць іх. Разгледзім шосты і дзевяты. Слухайце:
Ці прысвойвалі вы якім-небудзь чынам чужое дабро?
Але Тэадзюль Сабо пакрыўдзіўся:
— Ой не! Ай не! Я — сумленны чалавек, айцец. Магу прысягнуць у гэтым. Сказаць, што я ніводнага разу не ўзяў больш за работу з заможных парафіян — не, не скажу. Я не скажу, што, калі рахую, не прыпісваю некалькі сантымаў, усяго пару сантымаў, не, не скажу. Але каб украсці — барані Бог!
Святар строга сказаў:
— Абрабаваць на адзін сантым — ужо крадзеж. Не рабіце так больш.
Вы хлусілі?
— Што не, дык не. Я зусім не хлус. Такі ўжо я чалавек. Канешне, сказаць, што я ніколі не блазнаваў — не скажу. Сказаць, што я нікога ніколі не абуў у лапці, калі тое мне было на карысць, — таксама не скажу. Але каб хлусіць — не, я не хлус.
Святар проста сказаў:
— Сцеражыцеся гэтага надалей.
Ён прачытаў:
Ці вы жадалі ці валодалі іншай жанчынай, апроч жонкі?
Сабо шчыра запярэчыў:
— Вось тут — не. Што не — дык не, пан плябан. Здраджваць жонцы? Не! Не! Ні на хвіліну, ні душой, ні целам. Праўда.
Ён крыху памаўчаў, пасля цішэй, быццам у паняверцы, сказаў:
— Калі я бываю ў горадзе, сказаць, што я ніколі не завітаю ў дом, самі ведаеце, у дом распусты, каб пасмяяцца, ну, трохі пагуляць і паласавацца нечым іншым — не, не скажу. Але я плачу, пан плябан, заўсёды плачу, а як толькі грошы даў — ад мяне і след прапаў. І свет не чуў, і людзі не бачылі.
Святар больш не распытваў і адпусціў грахі.
Тэадзюль Сабо ладзіць хоры і прычашчаецца штомесяц.
Пераклад: Сяргей Мурашка
Вендэта
Удава Паола Саверыні жыла са сваім сынам у беднай хатцы на ўскраіне Баніфача. З горада, пабудаванага на горным выступе, які месцамі нават навісае над морам, праз праліў, зрэзаны рыфамі, віднеецца нізкі бераг Сардыніі. Унізе з другога боку скалы разрываюцца, утвараючы праход, што нагадвае велізарны калідор і атачае горад амаль цалкам. Ён служыць гораду портам; па ім, пасля доўгага абыходу паміж дзвюма абрывістымі сценамі, маленькія рыбацкія судзіны італьянцаў ці сардаў выходзяць да першых дамоў; два разы на месяц тут прыстае стары сіпаты параход, што ходзіць паміж Баніфача і Аяча.
На белаватай гары купка дамоў утварае яшчэ бялейшую плямку. Яны нагадваюць гнёзды дзікіх птушак, прылепленыя да скалы, што высіцца над гэтым жахлівым праходам, па якім і караблі ідуць з асцярогаю. Вецер няспынна хвалюе мора, не дае спакою берагу, ім жа ж і падточанаму, ледзьве прыкрытаму травою; ён урываецца ў праліў, пустошыць абодва берагі. Стужкі белага шуму ад чорных верхавінаў безлічы камянёў, што пранізваюць хвалі паўсюль, нагадваюць палатняныя лахманы, што развяваюцца і дрыжаць на паверхні вады.
Хатка ўдавы Саверыні, што лепіцца на самым урвішчы, глядзіць трыма сваімі вокнамі на гэты дзікі і самотны далягляд.
Удава жыла ў ёй са сваім сынам Антуанам і з Сэмілантай, вялізным худым сабакам з доўгай і грубай поўсцю, з пароды пастуховых сабак. Хлопец хадзіў з ім на паляванне.
Неяк, увечары, пасля гарачай спрэчкі Антуана Саверыні па-здрадніцку, ударам нажа, забіў Нікаля Равалаці. У тую ж ноч забойца ўцёк у Сардынію.
Калі старой маці прынеслі сынава цела, яна не заплакала, толькі доўга сядзела нерухома, гледзячы на яго. Пасля паклала на труп сваю маршчыністую руку і паклялася адпомсціць.