«Так далёка, — думала Жана. — Толькі б ён не прамінуў гэтага рэстарана, толькі б не заснуў. Ён так стаміўся за апошнія дні».
Трохі-патроху вагон пусцеў. Яна засталася адна, зусім адна. Кандуктар абвясціў:
— Важырар!
Жанчына не ўставала з месца, і ён паўтарыў:
— Важырар!
Яна паглядзела на яго, разумеючы, што гэта сказалі ёй, бо нікога больш не было. Мужчына паўтарыў трэці раз:
— Важырар!
Тады яна спыталася:
— Дзе мы?
Ён грубавата адказаў:
— Важырар, Божа мой, па дваццаць разоў вам казаць!
— А гэта далёка ад бульвара? — сказала яна.
— Ад якога?
— Ды ад Бульвара Італьянцаў.
— Мы даўно яго праехалі!
— Хіба! Паклічце, калі ласка, майго мужа.
— Вашага мужа? А дзе ён?
— На імперыяле.
— Наверсе? Там даўным-даўно нікога няма!
Яна схамянулася.
— Як гэта? Не можа быць. Мы селі разам. Паглядзіце лепей, ён мусіць там быць!
Кандуктар пачаў злавацца:
— Слухай, малая, досыць балбатаць, аднаго згубіла — дзесяць знойдзеш. Злазь, прыехалі. Падбярэш сабе другога на вуліцы.
Слёзы паказаліся ў яе на вачах, яна зноў папрасіла:
— Але ж, пане, вы памыляецеся, я ведаю, вы памыляецеся. У яго пад пахай быў тоўсты партфель.
Кандуктар засмяяўся:
— Тоўсты партфель. Але ж і праўда, ён выйшаў на Мадлен — ён ад вас уцёк. Гі-гі-гі!..
Омнібус стаў. Яна выйшла і міжволі, інстынктыўна, зірнула на дах. Там нікога не было.
Яна раптам заплакала і, не зважаючы, што яна на вачах у людзей, сказала:
— Што ж мне цяпер рабіць?
Падышоў інспектар транспартнага бюро.
— Што тут такое?
Кандуктар з'едліва адказаў:
— Гэту даму па дарозе кінуў муж.
Той сказаў:
— Хай сабе, не дзіва, займіцеся вашымі справамі.
І павярнуўся спінай.
А яна пайшла куды вочы глядзяць, збянтэжаная, не разумеючы, што здарылася. Куды ісці? Што рабіць? А ён, што з ім? Адкуль такая няўважлівасць?
У яе заставаліся два франкі. Да каго пайсці? І раптам яна згадала пра свайго стрыечніка Бараля, намесніка загадчыка аддзела ў Марскім міністэрстве.
Грошай якраз хапала на фіякр, і яна назвала яго адрас. Яна пераняла Бараля, калі той ішоў у міністэрства. Як і Лебруман, ён трымаў пад пахай напакаваны партфель.
Яна выскачыла з фіякра і гукнула:
— Анры!
Ён здзіўлена спыніўся.
— Жана?.. тут?.. зусім адна?.. Што вы тут робіце, адкуль вы ўзяліся?
З вачамі, поўнымі слёз, яна пралепятала:
— Я толькі што згубіла мужа.
— Згубілі? Дзе?
— На омнібусе.
— На омнібусе?.. Божа!
З плачам яна расказала яму пра здарэнне.
Ён задумліва выслухаў яе і спытаўся:
— Раніцай ён быў зусім нармальны?
— Зусім.
— Добра. Ці шмат грошай у яго было?
— Шмат. У яго быў мой пасаг.
— Ваш пасаг?.. Увесь пасаг?
— Увесь... каб адразу заплаціць за кантору.
— Ну дык, дарагая стрыечніца, шукайце вашага мужа на дарозе ў Бельгію.
Яна яшчэ не разумела.
— Вы кажаце... майго мужа? — прашаптала яна.
— Я кажу, што ён хапнуў ваш пасаг... і шукай-гукай.
Ёй не хапала паветра, яна шапнула:
— Значыць... значыць... ён прайдзісвет!
І, ледзь не самлеўшы ад хвалявання, яна ўпала на грудзі стрыечніку і загаласіла.
Каля іх пачалі спыняцца. Ён ціхенька падштурхнуў яе да сваіх дзвярэй і, трымаючы за талію, падняўся з ёй па лесвіцы, а калі здзіўленая пакаёўка адчыніла дзверы, загадаў:
— Сафі, збегайце ў рэстаран, вазьміце снеданне на дваіх. Сёння я не іду ў міністэрства.
Пераклад: Сяргей Мурашка
Вязні
У лесе — ні гуку, толькі лёгкі шолах снегу, які падае на дрэвы. Ён ішоў ад самага паўдня — дробны мяккі сняжок, які пудрыў голле золкім мохам, нацярушваў на сухое лісце кустоўя лёгкія сярэбраныя каптурыкі, усцілаў сцяжынкі бясконцым пухкім белым дываном і згушчаў бязмежную цішу ляснога акіяна.
Каля леснічоўкі маладая жанчына з закасанымі рукавамі калола дровы на вялікім камені. Гэта была высокая, хударлявая, дужая дачка лясоў — леснікова дачка і леснікова жонка.
— Сёння мы адны, Бэрціна, ідзі лепей у хату, ноч на дварэ, а вакол, напэўна, бадзяюцца і прусы, і ваўкі, — данёсся з леснічоўкі голас.
Маладзіца вялікімі ўзмахамі сякеры расколвала пень, і яе стан пругка распростваўся пры кожным узмаху рук.
— Я ўжо накалола, мама. Зараз, зараз іду, не бойся, яшчэ відно, — адказала яна.
Потым яна занесла на кухню бярэмак сушняку і дроў, кінула яго каля прыпечка, зноў выйшла, зачыніла аканіцы — таўшчэзныя аканіцы з суцэльнага дубу, — а вяртаючыся, замкнула за сабою дзверы на цяжкую засоўку.