Стрэлка гадзінніка марудна набліжалася да пяці.
— Ідзі,— сказала Таня Саўкова,— я пабуду да паловы шостай... Мы дамовіліся з мужам у гэты час сустрэцца.
— Вы ёлку сабе ўжо дасталі?
— У нас штучная. Купілі штучную, дык няма праблем.
— Штучная мне не падабаецца, эфекту ад яе нуль — ні паху, ні іголак... Або ніякай, або сапраўдную, зялёную, з лесу, і абавязкова тую, пад якой сядзеў касавокі... Год зайца, як-ніяк.
— Раней прадавалі на рынку каля Юбілейнай плошчы, а сёлета нешта не прывозілі.
— Ды я ля Камароўкі блізка жыву, там заўсёды прадаюць.
Іх размову перапыніў тэлефон. Трубку падняла Саўкова.
— Цябе... Мабыць, жонка.
Ляшчэвіч узяў трубку, увесь напяты.
— Алё!
— Сяргей? Не пазнаеш?..— Дзявочы голас, да болю знаёмы — з нізкаю, мяккаю пасадкаю, быццам гукі прапускаюць скрозь марлю,— але забыты. «Хто ж гэта?..» Ён стаяў разгублены, намагаўся ўспомніць дзяўчыну.
— А як ваша Лена пажывае? Замуж выйшла?
«Родзічка якая?»
— Гэта Ніна, Леніна сяброўка.
— А-а, Ніна!..— абрадаваўся ён.— Ну прывітанне! Адкуль ты?
— Ды вось пераехала ў Мінск... з паўгода назад.
— Паўгода? Што ж ты раней не пазваніла!
— Не было калі... Знаеш... кло-о-опатаў. З мужам я развялася, гадую сына...
— Трохі нечакана, і званок твой, і развод...
— Я сама не ведаю, чаму так атрымалася... Ой, Сярожа, мне так прыемна чуць твой голас!
— Мне твой — таксама. Даўно цябе не бачыў.
— Дзе я толькі не пабывала... Каб ты ведаў! І ў Казані, і ў Прыбалтыцы, і на Далёкім Усходзе...
— Вандроўніца.
— Не кажы ты!
Іх размова — адчуў Ляшчэвіч — як гульня ў шахматы: ходзіш фігурамі, а ў галаве трымаеш стратэгічную мэту. І раптам адзін нечаканы ход — і мат!
— Я хачу з табою сустрэцца,— сказала яна, і голас у яе ніколечкі не змяніўся, не задрыжаў.
— Добра, я не супраць, але сёння часу не маю — трэба ёлку дастаць. Ты пазвані мне пасля Новага года, добра? — сказаў Ляшчэвіч, баючыся, каб не падумала Ніна, што ён не хоча з ёю сустракацца. А чаму б і не сустрэцца, не пабачыцца, не ўспомніць маладосць? Трохі «крамолаю» папахвае, канечне, бо скажы жонцы — западозрыць у здрадзе, а гэта ўжо трэшчынка. Потым другая трэшчынка — так і да расколу даходзіць: з адной дзве палавінкі.
— Добра, я пазваню...
Ляшчэвіч палажыў трубку.
— Сяброўкі звоняць? — як бы з рэўнасцю спытала Саўкова.
— Маёй сястры сяброўкі,— аджартаваўся Ляшчэвіч.
Саўкова падміргнула, але ў вачах яе Ляшчэвіч заўважыў разгубленасць.
Ён сабраўся і пайшоў. Каля кадравічкі стаялі яшчэ дзве жанчыны з бухгалтэрыі, і гэта ўжо не так кідалася ў вочы, што Ляшчэвіч пайшоў апрануты.
Ідучы на адкрытую плошчу рынку, Ляшчэвіч не заўважыў, каб хто нёс ёлку. Не прадаюць?
Але чарга стаяла: доўгая, звілістая, як вяроўка. За драцяною рашоткаю — загон, як для жывёлы,— былі навалены абмызганыя, рэдкія, абсцябаныя ялінкі. «Калі будзе прывоз?» — спытаў Ляшчэвіч у мужчыны ў пакамечанай шапцы, які стаяў на мыліцах. «Хто ведае!»
Расказваў яму адзін знаёмы, як даставаў ёлку. Стаяў з гадзіну, бачыць, нешта не тое. Аказваецца, ветэранам, іншым, хто браў пасведчанні, прадаюць. Хацеў прарвацца — дружыннікі не пусцілі. Купіў у цёткі, якой перапрадаў ветэран.
Народ тоўпіўся, нечага чакаў. Твары былі і раздражненыя, пахмурныя, а былі і вясёлыя, бестурботныя.
Падышоў высокі мужчына, у чорным паліто з каракулевым белым каўняром і ў бабровай шапцы, жоўтыя, як падпаленыя, варсіны якой тырчалі ва ўсе бакі, як іголкі ў дзікабраза.
— А што, зачынена?
І Ляшчэвіч таксама звярнуў увагу, што дзверы ў загон замкнутыя на замок. А, між іншым, чым мерзнуць на марозе, чакаць, як кажуць, з мора пагоды, можна было б выбраць хоць якую няўдаліцу з таго лам’я.
— Ды зачынена! — з незадаволенасцю азваўся Ляшчэвіч.— Навошта закрываць было? Можа б, хто і ўзяў з гэтых...
— Канечне, узяў бы! — сказаў мужчына ў бабровай шапцы і павёў вакол вачыма.— Дзе тут хто камандуе?
— Як быццам няма нікога...— Ляшчэвіч і сам ужо, яшчэ раней, хацеў знайсці некага з афіцыйных асоб, якія займаюцца продажам ёлак,— але ніхто на вочы не трапляўся, і дзе іх шукаць — таксама ніхто не ведаў.
Мужчына пайшоў да крытых прылаўкаў, за якімі прадавалі бульбу, яблыкі, квашаную капусту, семкі, і Ляшчэвіч гадаў: ён пайшоў шукаць прадаўцоў ёлак ці яго павёў туды зусім іншы клопат. Яшчэ трохі пастаяўшы і не дачакаўшыся мужчыны, ён нават хацеў быў выцягнуць паўзверх загароды ялінку, балазе голыя вярхушкі іх тырчалі, усё роўна ж яны прападаюць,— але сорам стрымаў яго. Падумаюць людзі, што квапіцца, шкадуе грошай на добрую ёлку, дый, чаго добрага, некаму стукне ў галаву крыкнуць, абазваць яго злодзеем, тады клопату не абярэшся, як з тым талонам. Але і чакаць не было ўжо як, трэба ісці забіраць з сада сына: і так заўсёды крыўдуе, што яго позна, амаль апошняга забіраюць.