Апальшчык працягнуў мне невялічкі бляшаны прадмет. Ён меў скарыначку запеклай крыві. Узяўшы, я пазнаў герметычную бляшанка з-пад гуталіну, пабачаную ўчора.
— Што там? — спытаў я. — Кава? — Якая кава, дурань! Цыдулка! Табе!
Я крутануў вечка, пальцы праслізгвалі па змазаным чалавечым сокам метале. Нарэшце мне ўдалося зачапіцца як след, і скарбонка адкрылася. Там была паперка. На ёй два словы. Першае: “Кніжніку”. Другое: “Герадот”. Я задумаўся, што б мог значыць той “Герадот” і прыгадаў учорашнюю размову пра газетныя навіны, пра тое, што яны Рэйтану нагадваюць ужо некалі прачытанае. Я быў збіраўся выйсці з кацельні, калі Апальшчык мяне аклікнуў:
— Скрыначку пакінь! — загадаў ён, выцягнуўшы далонь.
Я аддаў яму гуталінніцу.
— А вось гэта — табе, — ён працягнуў складзены ў шмат разоў аркуш цвёрдай паперы. Разгарнуўшы, я адразу пабачыў словы “Карта Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі”, і толькі пасля разабраў абрысы дарог, салатавыя абшары лясоў, блакітныя плямы азёраў, падобны да цацачнага лабірынту (загані шарык у цэнтр) Мінск пасярэдзіне. Папера шмат дзе была пакрэмзаная малюнкамі, абрэвіятурамі і зацемкамі.
— Цынку не трэба. Бяры бясплатна. Ты ў гэтым маеш патрэбу. Я — не. Усё як з мёртвымі і жывымі. Добрай дарогі.
Я выйшаў на вуліцу, і мне не было халодна. Прагрэтае цела адчувала сябе ў адвечным беларускім “каля-нуля” так жа, як і калі мы жылі ў цёплых кватэрах, елі сытную ежу ды спажывалі ультрафіялет. Адамкнуўшы пад’езд, я пачуў прывітальнае гаўканне Герды — яна заўжды пазнае мае крокі. Калі мы расстаемся на некалькі гадзін, з яе злятае з’едлівасць ды іранічнасць, яна робіцца адданай свайму гаспадару куртай, якая надзвычай радая яго бачыць. І хвасцішча цяпер мяце з боку ўбок так, быццам яна — звычайны дварняк, а не чорны, высакародны, аўчаркападобны дварняк, які колькі часу таму пацяшаўся з Касандры.
Я пачухаў яго за вухам, як гэта рабіў Рэйтан. Ён заскуголіў, быццам зразумеў, што адбылося з тым, хто ўмеў так далікатна яе лашчыць. Пасля я ўзяў драбіны, залез на антрэсоль і выцягнуў адтуль запылены дзевяносталітровы трэкерскі заплечнік. Чорны, з тлустымі лапінамі шлеек ды варанёнай спражкай паясной папярэчыны. Надзейны, воданепранікальны, ён за сваё жыццё бачыў больш краін, чым сярэднестатычны жыхар Грушаўкі. Некалі ў гэтым заплечніку я насіў нашы агульныя з ёй рэчы. Ёй прыемна будзе яго пазнаць, калі мы нарэшце сустрэнемся.
Я заглыбіўся ў бібліятэку і пасля працяглых пошукаў усё ж знайшоў тое, што шукаў. “Герадот. Гісторыя ў дзесяці кнігах”. Серыя “Помнікі гістарычнай думкі” Акадэміі навук СССР. Капітальная цвёрдая вокладка з выціснутай музай гісторыі на франтоне. Вокладку мне адразу ж захацелася аддзерці — падарожнік пачаў перамагаць ува мне зберагальніка кніг. Цвёрдая вокладка мае празмерную вагу і будзе нязручнай падчас пакавання. Але ж я пашкадаваў Герадота, беражліва змясціўшы яго на самае дно маёй вандроўнай торбы. Так у заплечніку з’явілася першая рэч.
Пасля гэтага я з натугай выцягнуў два важкія паддоны цынку з майго сейфа, былой лядоўні. Золатавалютныя рэзервы не змясціліся нават на стале, давялося пералічваць рэшту на падлозе. Чатыры тысячы шэсцьсот адзінак. Да халеры! Гэтага б хапіла, каб плаціць за жытло ў Грушаўцы цягам 38-мі гадоў (калі б гады яшчэ існавалі). Але тут прадказальна нагадала пра сябе адна заўважная перавага папяровых грошай над постапакаліптычнымі.
Я ссыпаў батарэйкі ў пляцак і паспрабаваў адарваць яго ад падлогі. Не атрымалася. Жаласліва захрабусталі швы, і я зразумеў, што днішча заплечніка хутка адасобіцца разам з каштоўным, але цяжкім змесцівам. Я зацягнуў заплечнік на механічныя шалі, з дапамогай якіх сачыў за дыетай тады, калі асноўнай праблемай чалавецтва яшчэ быў набор вагі, а не страта. Паглядзеў, дзе спынілася стрэлка, і вохнуў — 80 кілаграм. Уздыхнуўшы, я стаў цярпліва выгружаць цынк з торбы, пакуль стрэлка на шалях не зрушыла да адзнакі 35 кг. Я акуратна ўзняў заплечнік і паставіў яго на плечы. З нязвычкі спіну працяў боль, скура пад шлейкамі заныла. Я зрабіў колькі крокаў па пакоі. Прымальна. Ісці можна. Першыя дні, пакуль не абвыкнуся, будзе цяжкавата, але набяру тэмп і перастану заўважаць, што на спіне боўтаецца палова маёй вагі.
Я закінуў у пляцак віскі з сейфа (бясцэнныя дзве траціны сапраўднага Teacher’s, якімі можна разлічыцца за штосьці звышкаштоўнае, як скончыцца цынк), грэчку, соль і цукар у герметычных пакетах, напіхаў усярэдзіну дадатковых швэдраў і ваўняных шкарпэтак, каб грэцца, калі ў не здолею знайсці дровы для вогнішча. Паклаў арктычны спальнік, пра які прадаўцы калісьці сказалі, што ў ім можна камфортна спаць на снезе пры мінус дзесяці, а таксама кілім-пенку.