Я пастукаў у невялічкі каменны палацык пры дарозе — капітальныя дзверы былі капітальна зачыненыя на замок. Наступнае жытло было сціплейшым — абкладзенае цэглай бярвенне, трэснутае ды замазанае пластылінам шкло на вокнах, блакітныя дзверы з наздратых дошак. Замок тут быў хаця і важкі, але навясны.
— Прыехалі! — сказаў я сабулі стомлена, зняў стрэльбу ды ў тры ўдары прыкладам знёс клямку, што яднала замок з вушаком.
Выцягнуў дзверы — яны, рыпнуўшы, правіслі на петлях. Уключыў налобны ліхтар.
— Сардэчна вітаем! — я зрабіў гасцінную жэстуру Гердзе, запрашаючы яе ўсярэдзіну.
Тая, не верачы, што здзекі марш-кідком на сёння скончыліся, задраўшы хвост, забегла ў цемень. Сенцы ад жылых пакояў былі адасобленыя покрыўкай ад мух — сведчанне таго, што гаспадары пайшлі са сваёй хаты ўлетку. Сабуля праслізнула паўз тканіну, зрабіла крок у прыцемкі, ды раптам нешта там звонка грукнула, дом агаласіўся пранізлівым віскатам.
Узняўшы зброю, я пабег у гасцёўню, і першае, што я пабачыў, былі поўныя крыўды сабулевы вочы. Я не ведаю, пра каго яна падумала горш: пра тых вылюдкаў, што назаўсёды сыходзячы з хаты, пакінулі пры дзвярах узведзены мядзведжы капкан, ці на гаспадара, які загадаў ёй бегчы туды, дзе хавалася небяспека.
Герда скакала на трох лапах ды скуголіла, пярэдняя правая была заціснутая ў прымацаваную да лядоўні ланцугом пастку. На падлогу падалі кроплі крыві. Добрыя людзі ладна пралічылі ўсе захады сваёй гасціннасці — скалечаная ахвяра не магла проста выбегчы з дома, яна была прыкутая да пакоя.
Я кінуўся на дапамогу, расціснуў скобы, што былі для большай злосці аздобленыя завостранымі зубкамі, агледзеў Гердзіну лапу. Костка перабітая, ступак бязвольна звісаў на цягліцах і скуры. Кроў ішла шчодра, цурчэла праз баразну, пакінутую скобамі, выплёўвалася праз дзіркі, вырваныя зубкамі. Я выняў з заплечніка сваю кашулю, адарваў ад яе вузкую стужку ды пераматаў лапу ніжэй за локаць, каб спыніць кроў. Пасля выйшаў на двор, адсек ад грушы пры доме сухую галінку ды зрабіў з яе дзве лангеты, у якія замацаваў ступак.
Герда енчыла ўвесь час. Толькі я кранаў параненую лапу, як яна спрабавала мякка адцягнуць яе. З вачэй сабулі беглі слёзы. Мае рукі дрыжэлі, я паўтараў: “Пацярпі, дзяўчыначка мая, пацярпі! Так трэба, гэта дапаможа”, — але, папраўдзе, сам не надта верыў у свае словы.
Калі мы толькі забралі цюцьку з пітомніка, як адказныя сабакары вырашылі праслухаць па яблычніку гожы цыкл лекцый пра першую дапамогу чатырохногім у крытычных сітуацыях. Самавіты доктар з падкручанымі вусікамі ў запамінальнай — як тады падавалася — манеры распавядаў, што і ў якой паслядоўнасці рабіць, калі гадаванца збіла машына, калі ён атруціўся бытавой хіміяй ці атрымаў раны ў бойцы з іншым сабакам. Быў там і лекторый на выпадак трапляння ў пастку.
Я спрабаваў прыгадаць хаця б слова з медычных парадаў, але адзінае, што ўзнаўлялася ў памяці — шрыфт, якім за доктарам пазначаліся запісаныя ключавыя словы, ці ягоныя франтаватыя, запраўленыя лакам, вусікі. Медыі навучылі нас на выпадак чаго бегчы ў Google. Ды шукаць франтаватага. Яны знішчылі саму здольнасць запамінаць, пераўтварыўшы веды ў адну з праяваў шоу-бізнесу. О, як жа я шкадаваў, што не прачытаў пра першую дапамогу псюлю якую-небудзь кнігу.
Бінтоў у закінутым доме не было. І тым болей спірту. Разварушыўшы шафу аматараў капканаў, я знайшоў там тонкую баваўняную сукенку, прыдатную для перавязкі. Выдраў з коўдры шматок воўны, паліў яго віскі, прыклаў да раны, каб знішчыць мікробы, пасля зрабіў тугую перавязку паверх лангеты. Аднёс Герду на канапу, сеў пры ёй і гладзіў па вушах і спіне, пакуль яна не перастала паскульваць ды не пачала дыхаць роўна, заснуўшы. Я не заўважыў, як пайшоў у сон і сам. Я працягваў лашчыць яе праз дрымоту, ахутваючы літасцю. Але ў сненні мне падавалася, што гэта мяне зверху па галаве клапатліва гладзіць вялікая пушыстая лапа, ад дотыкаў якой робіцца спакойна і мірна. Мабыць, менавіта праз гэта я і плакаў.
Раздзел чацвёрты
Добрая навіна была ў тым, што перавязка спыніла кроў. На анучы, наматанай паверх лангеты, праступіла невялічкая плямка, якая за наш адпачынак не павялічылася. Яшчэ адна добрая навіна была ў тым, што, прачнуўшыся, Герда выглядала бадзёрай, хоць ад каціных харчоў і адмовілася. Пра кепскія навіны я казаць не буду — і так усё зразумела. Нам вельмі патрэбныя былі антыбіётыкі. А таму сядзець у хаце не выпадала — калі недзе ў акрузе яшчэ ёсць не разрабаваная аптэка, да яе трэба ісці на сваіх капытах.
Пры святле ліхтарыка я зрабіў развітальнае кола па няветлівай хаце. У разваленай адзежнай шафе я знайшоў рыбацкую шапку — ваўняная нітка, простае вязанне. Джэк Нікалсан у “Палёце над гняздом зязюлі”. Спадзяюся, яна належала не таму, хто пакінуў ля дзвярэй капкан і здольны зрабіць інвалідам чалавека. Нацягнуў на вушы — дастаткова цёпла, пры гэтым нішто не абцяжарвае галаву, не лезе ў вочы, змяншаючы агляд, і не замінае слыху.