— Сёння ў мяне дзень нараджэння. Мне трыццаць. Свята. Прыйдуць госцi. Я павiнна мець добры, вясёлы, iскрысты настрой. А ты ўсё псуеш: прыходзiш з брудным сшыткам, у якiм на бруднай старонцы напiсана практыкаванне, поўнае брудных памылак. Ты што, так i не змог вывучыць, дзе пiшацца мяккi знак? Гэта ты знарок зрабiў мне падарунак? — Рэпетытарка падмiргнула люстэрку.
— Я не ведаў пра дзень нараджэння. — Хлапечы голас затрымцеў.
— Не веру. Я ўпэўнена — ты знарок кепска напiсаў практыкаванне. Знарок выканаў яго на двойку, i нават не на двойку, а на адзiнку, на кол. I я пастаўлю табе вялiкi чырвоны кол. Я накрэслю ў ружовенькiм сшытачку велiзарны кол, чырвоную палку, крывавае бервяно. I ты пакажаш заробленае маме. Каб ведала, якi ў яе кепскi сын. Яна плацiць за навучанне, я гадзiнамi вытлумачваю правiлы i выключэннi, а ён слова "песьцiцца" пiша без мяккага знака, ён лянуецца выканаць просценькае заданне. Гэта абраза, гэта знявага, гэта нахабства, лайдацтва, iдыятызм... I табе не сорамна? I што скажа мацi, пабачыўшы чырвоную палку? Як думаеш? I не маўчы. I не хавай вачэй. I не чырваней, як рак. Ты скажы, што зробiць твая мацi, калi на яе вочы патрапiць чырвоны кол? Адказвай...
— Раззлуецца, — ледзь выцiснуў вучань.
— Раззлуецца, i ўсё? — залатая луска зацерушылася з веяў. Рэпетытарка ўзмахнула рукамi, залацiста блiснулi наманiкюраныя пазногцi, i растапыраныя пальцы прагна абхапiлi голыя каленi.
— Можа ўзяць пас i адлупцаваць...
— Дык, можа, мне высекчы цябе? Калi заплачана за навуку, дык i лупцоўка, пэўна ж, уваходзiць у навучальны працэс.
Вучань маўчаў.
— Зараз вазьму пас i адлупцую за нелюбоў да граматыкi. У мяне няма мужчынскага паса, таму давядзецца пасекчы тваю мужчынскую дупу жаночым раменьчыкам. — Рэпетытарка выцягнула са скураной спаднiцы руды танюткi пас.
— Бачыш, якi цудоўны жоўценькi пас? Ён навучыць расстаўляць мяккiя знакi... Распранайся i кладзiся на канапу.
Хлопец заплакаў, ягоны тварык скрывiўся, са шчыльна заплюшчаных вачэй пырснулi слёзы.
— Не трэба румзаць. Ты ж мужчына. А мужчыны не румзаюць i не размалёўваюць твар залатой фарбаю. Мужчыны цвёрда трываюць боль. Распранайся.
Вучань выцерабiўся з пiнжака i стаiўся ў чаканнi.
— Павесь на крэсла, павесь на спiнку, акуратна павесь... Усяму трэба вучыць, як з дзiкага лесу прыехаў.
Хлопец зняў кашулю, яна гэтаксама павiсла на спiнцы крэсла, на яе легла саколка, якую накрылi нагавiцы. Шкарпэткi вучань схаваў пад крэсла.
I раптам вучань сцiснуў кулакi, прысеў на кукiшкi i цiхенька па-кацiнаму завiшчаў.
Рэпетытарка секанула пасам паветра над хлапечай спiнаю.
— Iдзi ў варэльню i налi з графiна шклянку гатаванай вады. А ў лазенцы абмый твар i прамый нос.
Вярнуўся хлопец амаль супакоены, толькi пурпуровае ззянне на шчоках выдавала блiзкiя слёзы. Рэпетытарка намалявала на гарачых шчоках залатыя колцы.
— Так лепш. У мяне дзень нараджэння. I так ты больш падобны да падарунка. А цяпер кладзiся на канапу, кладзiся на жывот, каб мой раменьчык змог навучыць тваё мяккае месца змякчаць зычныя.
— Я болей не буду...
— Што ты болей не будзеш?
— Рабiць памылкi.
— Ты будзеш рабiць памылкi, бо абмылiцца можа кожны, але пасля лупцоўкi ў тваiх практыкаваннях стане значна меней недакладнасцей. Спадзяюся, ты запомнiш гэтую работу над памылкамi. — Рэпетытарка джыганула пасам па аголеным хлапечым плечуку. — Скiдай майткi i кладзiся!
Вучань сцягнуў белыя з чырвонай паласою майткi. Рэпетытарка пабачыла цемнаваты стручок i зграбны мяшэчак пад iм. Хлапечая рука накрыла мужчынскае месца. Рэпетытарка падштурхнула вучня да канапы. Той ускараскаўся на скураныя падушкi i скурчыўся.
— Выпрастайся i прыбяры рукi, — загадна кiнула Рэпетытарка.
Хлапечыя пальцы сашчапiлiся на патылiцы. Рэпетытарка шырока размахнулася, i раменьчык прайшоўся па малочных клубах, пакiнуўшы пяшчотна-ружовы пiсяг, якi iмгненна налiўся малiнавасцю. Вучань пранiзлiва заскуголiў. Але выццё i слёзы не перахапiлi, не спынiлi, не стрымалi важкую руку Рэпетытаркi. Яна ўзлятала i ўзлятала да столi, пакуль пругкi пас не спаласаваў хлапечую дупу ўшчэнт. Вучань плакаў, iкаў i калацiўся.
— На сёння ўсё! Iдзi папi вады.
Гэтым разам вада не дапамагла, вучань вярнуўся, плачучы.
— Ну што ты енчыш? — пацiкавiлася чулая Рэпетытарка, зацягваючы раменьчык у спаднiцу. — Трэба вучыць правiлы. Асаблiва трэба вучыць правiлы пра напiсанне мяккага знака. Бо гэты знак — сымболь незалежнасцi нашай дзяржавы. Сапраўдны беларус павiнен ведаць i помнiць усе правiлы ўжывання мяккага знака. У лiцэi ты можаш выкарыстоўваць i сталiнскую наркомаўскую граматыку, але сярод сваiх мусiш паслугоўвацца тарашкевiцай. Выхаванне патрыёта, барацьбiта за незалежнасць i велiч Бацькаўшчыны — вось мая найвышэйшая мэта. Выхаванне мужнага змагара, якi са зброяю ў руках будзе адстойваць правы Беларусi — вось наш намер. Нi герб, нi сцяг, нi гiмн, нi валюта, нi пашпарт не з’яўляюцца для беларуса найвышэйшай святыняю. Мова — вось найбольшая каштоўнасць. Мова — важнейшая за дзяржаўную мяжу, за найвышэйшую раду, за ўрад. Слова — вышэй за прэзiдэнта i караля. Мова — гэта праява прыроды, праява духоўнага праз матэрыяльнае, праява Бога праз чалавека. I чалавечыя пакуты ў параўнаннi з Боскiмi — мiзэрныя. I твой боль — нiкчэмны. I хопiць плакаць. — Рэпетытарка пасадзiла хлопца на канапу побач з сабою. — Ну не плач, ну скажы мне, як цябе супакойвае мама? Яна гладзiць па галоўцы? Яна чэша за вушкам? Чэша? Яна гладзiць тваю шыйку. Ну скажы мне, яна цябе песцiць?