Бярэ мех, Бургамістр залазіць. Яна завязвае і ставіць ля дзвярэй. Выглядвае ў акно, прыхарошваецца, адчыняе. Уваходзіць пан Пшэбыеўскі.
Добры вечар, пан Пшэбыеўскі!
Пшэбыеўскі. Вітанне пані Маланні. Пані выглядае, што тая кветка, з ёю і дзень, і вечар добры.
Малання. Праходзьце, праходзьце. Я гэтак чакала, сядайце.
Малання дастае з печы гуся, з шафы віно. У гэты час на вуліцы з’яўляецца Несцерка, ён бачыць усё праз акно.
Частуйцеся, калі ласка.
Пшэбыеўскі. Дзенькуем (падсоўвае крэсла да Маланні.) З вашых рук, пані Малання, — усё як мёд. А сама пані Малання — саладзей за мёд.
Яны выпіваюць віно.
Малання. Ах, як вы ўсё гаворыце, якія ў пана манеры.
Несцерка (на вуліцы). Эх, аж слінкі цякуць! Была не была — я ж да яе ў работнікі наняўся. (Грукоча ў дзверы.)
Пшэбыеўскі (спалохана). Цо такое?
Малання (ідзе да дзвярэй). Каго там чэрці прынеслі? (Адчыняе дзверы.) Табе чаго?
Несцерка. Што лаешся, маладзіца, — хіба забылася, як у бургамістра паперу пісалі?
Малання. А, работнічак? Што трэба?
Несцерка. Вядома, што. Наняўся — прадаўся. З рукамі, нагамі — але і з вантробамі. А яны — вантробы — павячэраць патрабуюць. Ды і пераначаваць бы не шкодзіла.
Малання. Бач ты — павячэраць. Але раз ужо наняўся, занясі гэты мех да бургамістра — скажаш, плата за падаткі. Ды на вось посцілку — пераспіш на сене. А як заўтра дровы ўсе паколеш, то будзе і вячэра і сняданак. (Дапамагае яму ўзяць мех і зачыняе дзверы, вяртаецца да стала.) Прабачце, то хлоп.
Заслона закрывае палову сцэны з хатаю. Засталася толькі вуліца. Несцерка нясе мех.
Несцерка. Вось і паеў, спрытная кабетка! Але ж і цяжка, чым гэта яна такім у казну падаткі плаціць?
Кідае мех на зямлю. Чуецца стогн.
Эге, ды тут нехта ёсць!
Развязвае мех, Бургамістр высоўвае галаву, Несцерка хуценька завязвае мех.
Хто такі будзеш, і як сюды трапіў?
Бургамістр. Ты што, не бачыш? Развязвай!
Несцерка. Бачыць я бачу, а развязваць не буду.
Бургамістр. Развяжы! Я бургамістр!
Несцерка. А як дакажаш? Пашпарт ё? Няма? А ты ведаеш, што бывае з бяспашпартнымі валацугамі? Ды яшчэ ў мяху? Ты ведаеш, што я магу з табою зрабіць? Я ж цябе — раз-два — і ў рэчку. Няхай там табе ракі дакументы выпісваюць, бо яны вусатыя, як валасны пісар. (Цягне мех па вуліцы.)
Бургамістр. Э-э, пачакай, давай па-добраму. Я табе заўтра пашпарт выпішу.
Несцерка. Патрэбны ён мне, што мерцвяку балалайка. Я лепш цябе бултых — і ў рэчку.
Бургамістр. Э-э, я табе гандляваць без пошлін дазволю.
Несцерка. I гэта мне, што казе гармонік. (Цягне далей.)
Бургамістр. Э, пачакай, ну што ты здзекуешся з чалавека.
Несцерка. А — і табе з бургамістраў у чалавекі захацелася? Заплач, тады адпушчу.
Бургамістр. Э-э-э… (Плача.)
Несцерка. Што, браток, гульнуў, як голы ў крапіве? Ну ды ладна, калі вада з вачэй яшчэ цячэ, то, можа, штось чалавечае засталося, адпушчу. Толькі памятай — прахожых больш не крыўдзі!
Бургамістр. Навошта ж крыўдзіць?
Несцерка. Эх, бачу, і ты чалавек неблагі. Ды толькі вось не жылец ужо.
Бургамістр. Гэта чаму ж?
Несцерка. Чуў краем вуха, зарэзаць цябе хочуць. Жонка твая. Напоіць і… Дамаўлялася яна.
Бургамістр. Брэшаш! З кім дамаўлялася?
Бургамістр вылазіць з мяха і ідзе налева, а Несцерка вяртаецца да хаты Маланні, бярэ посцілку і хоча лезці на гару спаць. Але тут ззаду падыходзіць салдат Іван і хапае яго за каўнер.
Iван. Я табе пакажу — красці!
Несцерка. Эй-э, што красці — я спаць лезу.
Iван. А хто ты такі — спаць у маёй адрыне?
Несцерка. Работнік я, наняўся дровы калоць. А ты што ж, гаспадар гэтай хаце будзеш?
Іван. Быў гаспадар, ды не паспеў вокам маргнуць, як затараканілі мяне, братка, у салдаты.
Несцерка. I што ж — адслужыў!
Іван. Эге, братка. Адтуль толькі старым ці калекам адпусцяць. Армія ідзе маршам да граніцы. Кароль суседні з царом нашым у карты гуляў — ды і хлоп яго па лысіне. Казаў, муху хацеў забіць. А цар кажа: не было ніякай мухі. Адным словам, вайна можа быць. Гэта, брат, палітыка — справа тонкая.