Несцерка. Бач ты?!
Іван. Ну, пайшлі ў хату, што, табе там месца не знайшлося?
Несцерка. Хто яго ведае. Я чалавек прахожы, мне не пад плотам — і то добра. Дзе пакладуць, там і лягу, хоць і не вячэраўшы.
Іван. Ну то і перакусім разам. Мяне ж іх благароддзе на гадзіну адпусціў — дай Бог яму здароўя, паставіў яму выпіць на апошні рубель. Эй, Малання, адчыняй.
Малання адчыняе дзверы, відаць, як Пшэбыеўскі хаваецца ў бочку ля печы.
Малання (убачыўшы Івана). А-о-о-о…
Іван. Што, касатка, — не рада?
Малання. А-о-о-о…
Іван. Сядай, добры чалавек. А ты цягні на стол усё, што ёсць. Можа, апошні раз у сваёй хаце перакусіць давядзецца — палітыка, брат, — тонкая справа. Ды расказвай, як жывеш тут без мужа.
Малання (ставіць на стол хлеб і сала). Вядома, як удава.
Іван. Мабыць, не сумуеш?
Малання. А і не павесялішся — на хлебе з салам.
Іван. А салдат і вадзе, бывае, рад. А з салам ды хлебам — то свята.
Несцерка. Гэта так. Сала — добра, а вось гусь — таксама не горш.
Іван. Які гусь?
Несцерка. Тушаны — з печы, вунь там, за ўслонам.
Малання. Што ты мелеш, мо п’яны?
Iван. А ты адкуль ведаеш?
Несцерка. Ды я, міл чалавек, наскрозь бачу. Асабліва, калі есці хочацца. Заглянь, заглянь, гаспадынька, у печ і ў шафу.
Малання. Што ты вярзеш, валацуга!
Іван. Ну-ну, не шумі, я і сам загляну. (Дастае гуся.) Каму ж гэта ўсё прыгатавана? Ох, дабяруся я да цябе…
Несцерка. Давай, салдацік.
Iван. I як ты на гэтую шафу глянуў? А то бачыш, як з бабаю. А вось у нас таксама быў адзін гэтакі, як і ты. Але ён усё больш чарцей бачыў — дык яго ў манастыр адпусцілі.
Несцерка. Эй, чарцей — гэта я яшчэ ў дзяцінстве мог.
Малання. Ды ты сам чорт бязрогі.
Несцерка. Вось, напрыклад, бачыш бочку?
Іван. Ну.
Несцерка. А ў ёй — бачу — сядзіць чорт.
Іван. Не можа быць. А калі яго перахрысціць?
Несцерка. Не заўсёды дапамагае. Каб чым другім…
Іван. А ну, пачакай… (Бярэ ружжо, цэліцца.)
Малання. Ты што, здурнеў, у хаце…
Іван паспявае стрэліць, бочка падае, Пшэбыеўскі выскоквае, уцякае праз акно.
Іван. Каб сам не бачыў — не паверыў бы. Я думаў, чэрці ўсе чорныя, а гэты голы, як турэцкі святы.
Несцерка. Э-э, братка. Усялякія бываюць.
Іван. А ты, жонка, што скажаш? Даўно ў хаце чэрці завяліся?
У разбітае акно заглядвае салдат.
Салдат. Гэй, Іван, паспяшай, апошняя рота на маршы!
Іван. Ну, альбо вярнуся — чарцей выведу, альбо зусім не вярнуся — знайду сабе месца: з табою жыць, што з тым чортам. Бывай і ты, добры чалавек.
Салдаты пайшлі. Малання хапае качаргу і кідаецца да Несцеркі.
Малання. Бач, работнічак! Я табе пакажу, як соваць нос у чужую задніцу!
Несцерка. Ціха, ціха, мілая.
Малання. Не тое што праз заслонку — свету божага не ўбачыш.
Малання б’е качаргою. Несцерка аббягае вакол стала. Малання б’е яшчэ раз, трапляе па стале, разбівае посуд.
Несцерка. Ты што нарабіла?
Малання, змарыўшыся, кідае качаргу, садзіцца на крэсла.
Малання. О Божа! Прынеслі цябе чэрці на маю галаву.
Несцерка. Ты б лепш дзякуй сказала, а яна — з качаргою.
Малання. За што табе, іраду, дзякуй?
Несцерка. А ты падумай сваёй бабскай галавою — не было б мяне, дык застаў бы вас Іван уціхую? А расказаў бы я яму пра твае хітрыкі — пра скасаванне шлюбу, думаеш, ён бы ў бочку з свайго ружжа стрэліў ці ў цябе — га?
Малання (спалохана). Што ты кажаш!
Несцерка. Баба — волас доўгі, розум кароткі. Івану што там, на вайне, загінуць, што тут — адна рэдзька. Вось і думай.
Малання. А ты спрытнюга. Бач, як усё перавярнуў. Мне б гэткага памочніка. Яно і сапраўды — баба ёсць баба.
Несцерка. А што за дапамога табе патрэбна?
Малання. Не простая. З розумам трэба.
Несцерка. Гэткага дабра ў мяне хапае.
Малання. Наперад не выхваляйся. Не ведаю, казаць табе або не. (Закрывае падушкаю пабітае акно.) А, цяпер усё роўна. Трэба мне Пшэбыеўскаму вяселле сапсаваць. Хоча ён Кацьку, пісараву дачку, браць.