vue a Voeuvre a Boulogne. II dirigera les discussions sans en avoir
Vair, et saura les faire tourner pour le mieux de VEsp. En le faisant
entrer dans notre Comite, nous donnons a VEsp. non seulement un
temoignagc de sympathie, mais un gage de succes certain. Nous
serions evidemment beaucoup moins sŭrs du resultat si M. Boirac n’etait
pas la, car, quel que soit riotre devouement a l’Esp., nous aurions bien
467
V. A. Jam presitaj leteroj
moins d’autorite que lui pour plaider la cause de VEsp., faire valoir
ses qualites, refuter les critiques, etc., M. Boirac est le lien necessaire
entre VEsperanto et la Delegation, et pour ainsi dire le symbole vivant
de leur alliance. Avec lui, tout ira bien pour VEsp.; sans lui, nous
ne sommes plus sŭrs de rien, parce que nous manquerions d*appui au
sein du Comite. #
*
[Traduko:
Sinjoro kaj kara Majstro,
Ni dankas vin por viaj saĝaj konsiloj , kaj ni des pli inklinas sekvi
ilin, ĉar ili estas tute konformaj al niaj intencoj kaj al nia plano …
. .. Memkompreneble la Komitato ne uzas la mallertajn formulojn,
kiujn vi timas, sed formulon, kiu indikus Jclare, ke estas nur unu sola
lingvo, kiu povas servi al … kaj kiun oni povas rekomendi por …
Kio koncernas la hipotezon, ke nia Komitato akceptus en principo alian
lingvon, ol Esperanton — permesu al mi eĉ ne konsideri ĝin, tiel ĝi estas
nekredebla, aŭ pli ĝuste neebla. Necesus, ke ni tre malbone elektu la
membrojn de nia Komitato, aŭ ke ili estu tre perfektaj komediantoj, por
ke ilia decido estu alia, ol tiu, kiun vi deziras same kiel ni .
La tuta demando limigas sin al jeno: ĉu Esperanto estas akceptita
kun aŭ sen plibonigoj …
Estas klare, ke ne nia Komitato povas difini ilin en detaloj,
kaj neniam ni pensis konfidi al ĝi similan taskon: jen kiel ni
prezentas al ni, ke ĝi procedos. Unue ĝi konsultus vin; poste, kiam vi
akordiĝos kun ĝi pri la principoj de reformoj (malgrandaj aŭ grandaj)
plenumotaj, ĝi komisius al vi studi ilin detale, ekzameni ĉiujn eblajn
sekvojn kaj rebrilojn, kaj prezenti al ĝi raporton, kiun ĝi devus nur
aprobi. Mi diras, ke ĝi turnus sin unue al vi, ĉar la Lingva Komitato,
elektita de vi, havas aŭtoritaton nur malsuperan al la via, kiel en la
okuloj de V esperantistaro, tiel ankaŭ en la okuloj de profanoj, kaj ĉar
via aprobo kaj via kunlaboro sufiĉus por rekomendi al la esperantistaro
la modifojn, kiujn ni juĝus utilaj. Sed, se vi volus deŝarĝi vin de unu
parto de T respondeco , aŭ simple fari alvokon al la lumiloj de viaj plej
bonaj adeptoj, vi povus, por helpi al la studado kaj prepari la reformojn,
fortni por vi malgrandan Komitaton de 10 ĝis 20 membroj elektitaj de
vi el la L. K. (ĉar tiu ĉi estas tro multenombra por povifari utilan kaj
sufiĉe rapidan laboron; kaj krom tio, ĝiaj membroj tute ne posedas la
saman kompetentecon). Se al vi ŝajnus tro delikate fari mem la elekton,
nia Komitato povus nur montri la punktojn, en kiuj oni devus studi la
reformojn, kaj sankcii la proponojn, kiujn vi al ĝi alportus post la studo
kaj la ekzameno, farita de via Komitato. Tiamaniere ne nur via aŭtoritato estus tute respektata en la okuloj de esperantistoj, sed via aŭtora
kompetenteco estus uzata en la maniero plej honora por vi kaj plej
profita por la lingvo. Cio ĉi koncernas la rilatojn inter nia Komitato
kaj vi, asistata, se vi tion deziras, de Lingva Komitato.
468
el la jaro 1913.
N-ro 54
Kaj jen kiel oni prezentus la aferon al publiko. Kompreneble, nia
Komitato ne deklaros, keĝi „elektis u Esperanton inter ĉiuj ĝiaj konkurantoj
aŭ akceptis ĝin kun kondiĉo, ke oni faros en ĝi tiun aŭ tiun riparon;
tio estus evidente tro malsaĝa kaj tio ne nur, kiel vi diras alportus malbonon al Esperanto, sed ankaŭ tute senefikigus la decidojn de la Komitato.
Ne ĝi redaktus sian decidon en la senco kaj proksimume en la formo,
kiun vi indikas kaj deziras; ĝi deklarus laŭte, ke Esperanto estas la sola
L. I. akceptebla kaj praktikebla, la sola, respondanta al ĉiuj bezonoj,
kiuj jam pruvis tion, k.t.p.; kaj ĝi rekomendus tre klare akcepti ĝin
tia, kia ĝi estas, en la lernejoj kaj en la oficialaj institucioj, kaj ĝi
farus tuj la paŝojn necesajn por okazigi tiun akcepton. Poste ĝi montrus
tre diskrete la „studojn u farotajn en formo simila al sekvanta: „Iaj
esperantistoj notis al la komitato kelkajn malfacilaĵojn praktikajn, aŭ
petis kelkajn plisimpligojn .. . La Komitato komisiis al d-ro Zamenhof
esplori tiujn demandojn (kun la partopreno de L. K., se ĝi okazos), kaj
prezenti al ĝi pri tiu temo proponojn. u Neniu vorto montrus aŭ lasus
supozi ke la afero rilatus al „perfektigado u aŭ „reformado u de Esperanto.
Al la kontraŭuloj aŭ konkurantoj oni povus kontraŭmeti la formalan kaj
senesceptan akcepton de Esperanto faritan de la Komitato; al la malnovaj esperantistoj oni dirus: „De nun vi nenion devas timi, Esperanto
estas akceptita tia, kia ĝi estas, vi povas daŭrigi ĝin uzi kaj propagandi kun certeco u . Kaj jine al la profanoj oni dirus: „Vi povas
kuraĝe lerni Esperanton ĉar ĝi estas akceptita, kaj neniu lingvo povos ĝin
detronigi. u Tiamaniere la propagando de Esperanto suferus de tia fakto
neniun halton, nek malfruigon , sed kontraŭe ricevus novan impulson,
kio estas plej grava.
Nun por efektivigi la reformojn aŭ korefctojn (malgrandajn aŭ
grandajn), la plej saĝa kaj la plej certa metodo estas tiu, kiun vi
konstante laŭdas, t. e. — tiu de neologismoj. Ni devas nin gardi ,
efektive, kontraŭ malatento kiel al komerca intereso de eldonistoj kaj
al mona intereso kaj kutimoj de adeptoj, kiuj devus aĉeti kaj studi
novajn librojn en la okazo de radikala reformo, tiel ankaŭ al la intereso de la lingvo mem, kaj al ĝia kontinueco: evidente, la malnovaj
libroj, kiuj formas literaturon tiel interesan kaj riĉan, ne devas fariĝi
nelegeblaj por la novaj adeptoj tiel ke oni estas devigata traduki ilin
en novan lingvon. Al ni ŝajnas, ke oni povas kontentigi (pli aŭ malpli)
la reformistojn plej postulemajn ne rompante tiun kontinuecon,
kaj enkondukante simple la neologismojn nedevigajn, kiujn oni povos
uzi paralele kun la ekzistantaj formoj, ĝis la praktiko decidos inter ili,
kaj transformigos la malnovajn (se tio okazos) en arĥaismojn. Tiu
evolucio aŭ transformado, kiu dependos de la personoj, kiuj praktike
uzos la lingvon, povos esti tiel malrapida, kiel oni tion deziras (se ĝi
estos rapida , tio estos la signo, ke la reformoj respondas al ĝenerala
kaj urĝa bezono). Por enkonduki tiujn neologismojn, oni povus prezenti
469
V. A. Jam presitaj leteroj
ilin ne kiel plibonigojn, sed simple kiel formojn permesitajn pro praktika
bezono, aŭ sub la nomo de provo: ekzemple, se oni dezirus (ĝi estas
nur simpla hipotezo) eviti la uzadon de supersignitaj literoj, oni
devus prezenti ortografion tian, kiu permesus pasi per la reguloj ĝeneralaj kaj unuformaj de V ekzistanta ortografio al la ortografio nova,
tiamaniere ke oni povus utiligi la lernolibrojn kaj vortarojn; kaj oni
proponus ĝin proksimume en sekvanta formo: „Ĉar multaj niaj samideanoj bedaŭris, ke oni ne povas presigi en Esperanto ĉie, en ĵurnaloj, revuoj,
aŭ en iu ajn presejo, kaj ĉar ili deziris havi por tiu celo ortografion
(aŭ alfabeton) „propagandan“, jen la ortografio, kiun ni rekomendas
uzi, anstataŭante ĉ per… ĝ per. .. k.t.p“. Ne nur oni ne notus ke
la formoj malnovaj estas juĝataj malpli bonaj, sed oni povus prezenti
la novajn kiel simplajn rimedojn, ĝis la praktiko decidos inter ili.