Unuvorte, la lingvo konservus sian kontinuecon, kaj se ĝi evoluus, tio
okazus per maniero nesentebla, kaj, krome, dezirita de la plimulto de
ĝiaj adeptoj. La konservativuloj la plej fanatikaj ne povus plendi, ĉar
ili neniel estus devigataj akcepti la „novaĵojn“, kiujn ili trovus neutilaj,
kaj povus konservi la „klasikan“ lingvon; la reformistoj estus kontentigitaj, almenaŭ iom, kaj devus nur uzi sisteme la novajn formojn por
ilin triumfigi. Al malkontentaj, se tiaj restus, oni povus ĉiam diri:
„Oni ekzamenis konscience ĉiujn proponitajn reformojn; oni akceptis
ĉiujn, kiuj estis eblaj sen la rompo de la unueco kaj kontinueco de la
lingvo; kontentiĝu per tiu rezultato, vi estas tre feliĉaj, ke vi ricevis
ĝin. Sed tiuj malkontentuloj estus malmultigitaj ĝis la lasta malgrandaĵo,
kaj estus dronigitaj en la amaso de novaj adeptoj.
Jen kiel ni prezentas al ni (kiel ni prezentis, eĉ antaŭ via letero)
la taktikon plenumotan: al ni ŝajnas, ke ĝi tute kontentigas vin. Mi
parolis pri ĝi kun s-ro Boirac antaŭtage de la ricevo de via letero
(mardo), ĉar li ankaŭ diris, ke estus necese, por ne malutili al Esperanto,
komisii la studon kaj la plenumon de V reformoj al vi kaj al L. K.
Mituj respondis al li, ke ni neniam alie prezentis al ni la rolon
de nia Komitato, kaj ke ĝi ne povus sin okupi pri la detaloj
de lingvaj demandoj. Ni pensis, ke la ĉeesto de s-ro Boirac en nia
Komitato, estas necesa, pro lia persona kompetenteco de esperantisto:
li estus evidente la plej bona advokato de Esperanto, kaj bone povus ĝin defendi, ne nur kontraŭ ĝiaj konkurantoj kaj kritikantoj, sed ankaŭ kontraŭ
reformistoj nesingardaj kaj tropostulemaj. Lia nomo certe kunigus la
unuanimecon en voĉdonado de la Delegacio kaj li estus en la okuloj de
esperantistoj garantio por la afero de l 3 Komitato. Estus, kompreneble,
ridinde (kaj neutile) formi nian Komitaton nur el esperantistoj: ĝi havus
nenian valoron en la okuloj de V publiko; sed niforte deziras, ke Esperanto
havu en la interno de V komitato batalanton, kaj ni ne scias pli bonan,
ol s-ron Boirac, ne nur pro liaj kvalitoj personaj, kaj kvalitoj de esperantisto, sed ankaŭ pro lia oficiala ofico, kiu donas al li certan aŭtor-470
el la jaroj 1913, 1914. — N-roj 54—55
itaton en la okuloj de profanoj; tiel ke se li ne konsentos, ni ne vidas,
per kiu esperantisto ni povos lin anstataŭigi, ĉar ni ne povas akcepti
homon nekleran, sen pozicio kaj sen aŭtoritato (ekstere de Esperanto)
en la societon de scienculoj tre aŭtoritataj, kies partoprenadon ni esperas
havigi. Ni pensas eĉ, ke la konsento de s-ro Boirac taŭgus por sekvigi
aliajn grandavalorajn aliĝojn al nia Komitato. Sed s-ro Boirac prokrastis sian respondon, dirante ke li deziras konsulti vin, kio estas tre
natura. Mi do petas vin, se vi aprobas niajn planojn, respondi al li
en favora senco, ĉar lia partopreno, kiel vi vidas, estas tre grava, kaj
preskaŭ ĉefa, kiel el vidpunkto de Esperanto, tiel ankaŭ el vidpunkto de
Delegacio. Mi ripetas al vi, kaj mi insistas pri tio, ke Esperanto
devas nenion timi de la parto de nia Komitato, kiu konsistos
el personoj favoraj, almenaŭ en principo, al Esperanto. Sur tiajn personojn,
krom tio kleraj kaj liberigitaj de antaŭdecido (eble pli, ol estus la veraj
esperantistoj), s-ro Boirac havos tre grandan influon per sia kompetenteco
esperantista, kaj per sia diptomata lerteco, kiun vi vidis uzata en Bulonjo.
Li gvidos la diskutojn eĉ ne montrante tion, kaj scios ilin turni al la
bono de Esperanto. Invitante lin en nian Komitaton, ni donas al Esperanto ne nur ateston de simpatio, sed ankaŭ garantiaĵon de certa
sukceso. Ni evidente estos multe malpli certaj pri la rezultato, se
s-ro Boirac ne estos tie ĉi, ĉar kia ajn estu nia sindonemo al Esperanto,
ni havos multe malpli da aŭtoritato por pledi Esperanton, valorigi
ĝiajn kvalitojn, refuti la kritikojn, k.t.p. S-ro Boirac estas la necesa
interligo inter Esperanto kaj la Delegacio, kaj, por tiel diri, simbolo vivanta de ilia unuiĝo. Kun li ĉio iros bone por Esperanto; sen li, ni pri nenio
estas certaj , ĉar al ni mankos la apogilo en la interno de Komitato.]
# *
♦
Kun granda abomeno mi ektuŝis la temon, pri kiu mi volis neniam
paroli. Mi ĉiam silentis, ĉar unue mi ne volis entiri min en polemikon
kun certa kategorio da personoj kaj due mi ĝis nun ĉiam esperis, ke
la konscienco de tiuj personoj fine eble vekiĝos kaj, se ili ne pentos
siajn malbelajn agojn, ili almenau ĉesigos sian konstantan insultadon
kaj kalumniadon. Mi petas pardonon, ke mi fine perdis la paciencon
kaj diris kelkajn vortojn. Mi antauvidas tre bone, kia amaso da koto
nun estos ĵetata sur min; sed tiuj sinjoroj faru, kion ili volas.
N-ro 55. 1914
A1 la redaktoro de „Libera Penso u
„Liberpensulo“ III. 1927, n-ro 3.
(La letero estas nedatita en la gazeto, sed laŭ la enhavo skribita
mallonge antaŭ la kongreso en Paris 1914.)
Kara sinjoro! — Kun plezuro mi subskribis kaj resendas al vi la
folieton pri „La Vojo“. ✓
471
V. A. Jam presitaj leteroj el la jaroj 1914, 1915, 1916. — N-roj 55—57
Mi nun ne scias ankorau, ĉu mi povos veni al la Pariza kongreso;
sed se mi venos, estos al mi tre agrable ĉeesti ĉe la kulturkoncerto,
kiun la Libera Penso intencas aranĝi.
N-ro 56. 3. III. 1915
A1 pastro J. Cyprian Rust
(Pri la „Malnova Testamento“)
„The British Esperantist“ XI. 1915, n-ro 124 , paĝ. 66.
Cher Monsieur!—J’ai le grand plaisir de pouvoir vous annoncer
que TAncien Testament est dĉjk en entier traduit (et ecrit h. la
machine). Afin que 1’oeuvre entiĉre ait partout un style Ĝgal, j’ai tout
traduit moi-meme. Ce n’est que pour les livres „Chant de Salomon”
et „Ruth“ que je me suis servi des traveaux de M. Fred, tout en y
faisant des corrections nĉcessaires. Malheureusement je ne peux pas
vous envoyer la traduction ŭ present, car notre poste n*expedie rien
(pendant la guerre) qui est ĉcrit en Esperanto. Par consĉquent je
suis obligĉ d’attendre jusqu’& la fin de la guerre.
*
[Traduko de la „British Esperantist“. — Estimata sinjoro! — Kun
granda plezuro mi povas sciigi al vi, ke la Malnova Testamento jam
estas tute tradukita (kaj maŝine skribita). Por ke la tuta verko ĉie
havu egalan stilon, mi mem tradukis ĉion. Nur por la libroj „Kantoj
de Salomono“ kaj „Ruth“ mi faris uzon el la laboroj de s-ro Fred,
farante en ili la necesajn korektojn. Bedaŭrinde mi ne povas en la
nuna momento sendi alvi la tradukon, ĉar nia poŝto ne transsendas
ion (dum la milito), kio estas skribita en Esperanto. Sekve mi devas
atendi ĝis la fino de la milito.]
N-ro 57. 1916
A1 Universala Esperanto-Asocio
„The British Esperantist“ XII. 1916, n-ro 136, paĝ. 54.
Profunde kortuŝis min la malĝoja novaĵo pri la malfeliĉa morto
de nia kara amiko Mudie, kiun mi ĉiam alte estimis kaj profunde amis.
Por Esperanto tio estas neriparebla perdo.
A1 U.E.A. mi esprimas mian tutkoran kondolencon.
Ĉar mi bedaurinde ne havas la eblecon tion fari, mi petas vin,
komuniki al la gepatroj de V mortinto la esprimon de mia profunda
simpatio. En la koroj de multaj miloj la nomo de ilia brava kaj nobla
filo ĉiam restos neforgeseble vivanta.
472
B. Ĝis nun nepresitaj leteroj
B. ĜIS NUN NEPRESITAJ LETEROJ
La leteroj de ĉi tiu subparto B ne estas ordigitaj nur lau