La cenzuritan ekzempleron de la 5-kopeka lernolibro mi ricevis
kaj kore dankas. Pri la ceteraj manuskriptoj oni diris al mi en la
Varsovia cenzurejo la jenon:
Ili ricevis el la „Glavnoe Upravl. po d. peĉati” 1 la manuskriptojn
kun la demando „kial la Varsovia komitato ne volas cenzuri la manuskriptojn, dum la unuaj eldonoj de tiuj verkoj estis ja cenzuritaj en
Varsovio?“ La Varsovia komitato tamen, anstatau cenzuri, tuj resendi s
la verkojn al la Glavnoe Upravlenje 1 kun la sekvanta respondo: „antau
kelkaj jaroj ni havis 2 cenzuristojn, kiuj prenis sur sin legi la verkojn
esperantajn; sed nun ambau tiuj ĉi cenzuristoj mortis kaj ni havas
nenian cenzuriston por la verkoj esperantaj w . En efektiveco tiu ĉi
respondo estas tute sensenca; ĉar la „nekomprenado de la lingvo“
povus reteni ilin legi nur verkojn en Esperanto, sed tio ĉi tute ne
estas kauzo por ne cenzuri rusajn lernolibrojn au vortarojn pri Esperanto,
ĉe kiuj oni nenion devas kompreni, kaj kiujn ili tamen obstine rifuzas!
La manuskriptojn kune kun la respondo la Varsovia komitato
sendis al la „Glavnoe Upravlenje” 1 antauhierau, t. e. la 22/X (3/XI).
Nun, se vi volas fari al mi komplezon, mi petas kore, ke iu el la
„Espero“ iru al la Glavnoe Upravlenje kaj petu ĝin (sendi) 2 doni la
manuskriptojn kiel eble plej frue al la komitato S. Peterburga, ĉar la
Varsovia, kiel la Upravlenje nun vidas, volas nenion cenzuri. Precipe
1 ruslitere en la originalo , signifas: Ĉefa Administrejo por la Aferoj
de la Gazetaro . 2 forstrekita en la originalo.
507
V. B. Ĝis nun nepresitaj leteroj al
pri la verko No 41 mi petas vin rapidigi ilin, ĉar de tiu ĉi verko, kiu
estas ja la plej grava, mi ne havas jam eĉ unu ekzempleron kaj devas
rifuzi al la petantoj.
N-ro 163. N p. 6 . (18.) XI. 1892
D-ro Ostrovski skribis al mi, ke la Jaltaj esperantistoj deziras
eldoni je sia nomo: „Mezan vortaron esperanto—rusan“; se manuskripto de tiu ĉi verko estas jam preta, li deziras, ke mi tuj komencu
la presadon kaj eĉ sendis jam parton de la kostoj de presado. Ĉar
„Espero“ posedas la manuskripton de s-ro A. Grŭnfeld, tial mi petas
vin sciigi min, ĉu vi deziras eldoni tiun ĉi verkon je via propra kalkulo
aŭ ĉu vi eble volos lasi la eldonon de tiu ĉi verko al lajaltaj esperantistoj? En la lasta okazo mi petas vin doni la manuskripton al la
cenzuro kaj post subskribo transsendi ĝin al mi (por la 80-kopeka
marko mi pagos al vi ĉe okazo). En tia okazo volu surskribi sur la titola
paĝo (laŭ deziro de lajaltanoj): „Izdanie Esperantistov goroda JaltiV.
N-ro 164. N p. io. ( 22 .) XI. 1892
Sinjoro de Majnov demandis min en la nomo de „Espero“, kiujn
librojn mi komprenas sub „Kurs vaĵnejŝiĥ soĉinenij na 1 rublj“ 1 2 , kaj
mi povas al vi respondi pluon 0 : Sub la nomo „Kurs“ mi komprenas
la verkojn NNo 56, 11, 12, 16, 18, 41 kaj 14.
N-ro 165. N p. 16. (28.) XI. 1892
Se vi havas ankoraŭ kelkan nombron da ekzempleroj de la verko
No 41, mi petas vin sendi ilin al mi (kun surmetita pago); ju pli multe
vi sendos, des pli bone.
Estu ankaŭ tiel bonaj kaj sciigu min, kio fariĝis kun la verkoj,
kiujn mi sendis al vi por la cenzuro? Se la cenzuro faras malfacilaĵojn, tiam mi petas vin peni, ke almenaŭ la verkon No41 (kiu
ja estis cenzurita en S. Peterburgo) oni subskribu al mi kiel eble
plej baldaŭ.
N-ro 166. N p. 7 . ( 19 .) XII. 1892
Hodiaŭ mi ricevis la cenzuritajn ekzemplerojn de la verkoj NN 08 ,
10, 11, 14, 27 kaj 41. Mi kore vin dankas. La verkon No 41 mi jam
donis al la presejo.
N-ro 167. Np. 21 . I. (2. II.) 1893
Hodiaŭ mi ricevis la manuskriptojn de la franca lernolibro kaj la
meza vortaro kaj mi kore vin dankas. Mi miris, ke sur la banderolo
estis dirite: „iz cenzury“ 3 . Ĉu ne vi alsendis al mi tiujn ĉi manuskriptojn?
1 en la originalo ruslitere , signifas: Eldono de la esperantistoj de
la urbo Jalta. 2 en la originalo ruslitere, signifas: kurso de la plej gravaj
verkoj por 1 rublo. 3 en la originalo ruslitere, signifas: el la cenzuro .
508
Societo Espero en St. Peterburgo. — N-roj 162—170
Mi petas vin alsendi al mi 50 ekzemplerojn de la „Regularo“ kaj
la pagon por tiuj ĉi ekzempleroj meti en mian kalkulon.
Unu sinjoro oferis 50 rublojn por la partoprenado de Esperanto
en Cikago. Ĉu vi havas ankoraŭ la intencon kaj la eblon aranĝi tiun
ĉi partoprenon? Mi petas vin respondi al mi pri tio ĉi.
N-ro 168. N l. 25. IV. (7. V.) 1893
La librojn mi elsendis al vi kaj nun mi sendas al vi la fakturon,
Partopreni en la ekspozicio en Ĉikago mi kredeble ne povos; sed en
ĉia okazo mi petas vin alsendi al mi la regulojn de la rusa filio.
N-ro 169. Np. 13 . (25.) V. 1893
Mi sendas al vi hodiaŭ per rekomendita banderolo du manuskriptojn („Universala vortaro“ kaj „Ekzercaro“) kaj mi petas vin havu
la bonecon doni ilin en la cenzurejon kaj poste resendi al mi. Mi
forte dezirus, ke tiuj ĉi 2 verkoj estu pretaj ankoraŭ en tiu ĉi somero,
kaj tial mi estos al vi tre danka se vi volus peni, ke mi ricevu returne
la manuskriptojn subskribitajn kiel eble plej frue. La 80-kopekajn
stampajn markojn volu preni el la mono, kiun la societo ŝuldas al mi.
N-ro 170. N l. 18. (30.) VI. 1893
Mi ricevis la leteron de s-ro Beker kun 4 rubloj kaj mi (sendis
la 5) 1 transdonis ilin al s-ro Trompeter por ke li sendadu al Espero
ankoraŭ 5 ekzemplerojn de la gazeto. Vian peton pri la mankantaj
numeroj de 1892 mi bedaŭrinde ne povas plenumi, ĉar mi mem havas
nenian ekzempleron. Mi konsilas al vi turni vin pri tio ĉi al la eldonanto, s-ro Trompeter— eble li trovos ankoraŭ por vi ekzempleron
de la mankantaj numeroj. Se li nur povos fordoni po unu ekzemplero
de la mankantaj numeroj, li faros tion ĉi volonte, se vi vin turnos
re kte al li.
Tuŝante la transporton de la „Esperantiso“ el Nurnbergo S. Peterburgon, mi povas sciigi vin, ke mi faris al vi la proponon ne sole
kun la scio de s-ro Trompeter, sed eĉ rekte de lia propra iniciativo — kaj laŭ lia propra peto 2 . Por pruvo mi aldonas tie ĉi unu el
liaj leteroj. Formalan rifuzon de lia flanko mi nun ankoraŭ ne povas
preni, ĉar mi ne scias ankoraŭ ĉu prosperos al vi ricevi la permeson
de la rusa registaro. Ni ne povas forĵeti la malnovan ordon,
antaŭ ol ni havas tute pretan ordon novan. S-ro Trompeter
kelkajn fojojn petis min, ke mi penu atingi la eblon eldonadi la gazeton
en Varsovio aŭ S. Peterburgo. Mi promesis al li kaj mi skribis al vi.
Se ni havos jam en la poŝo Ia permeson de la rusa registaro kaj se
ni el la kondiĉoj de tiu ĉi permeso havos la garantion, ke ni povos
1 forstrekita en la originalo. 2 alskribita super la linio.
509
V. B. ĉis nun nepresitaj leteroj al
(kvankam cenzurante en S. Peterburgo) presadi ĝin kaj dissendadi ĝin
al la abonantoj enVarsovio sub nia proprakontrolokaj respondeco, tiam, nur tiam mi povos diri al s-ro Trompeter: „jen ni havas
la eblon eldonadi la gazeton en Rusujo; la permeson de la registaro
ni havas; la tutan materialan flankon kaj la tutan respondecon por ia
akurateco mi prenas sur min; skribu al mi, ĉu vi deziras daurigi la
eldonadon en Nurnbergo au ĉu vi deziras, ke ni ĝin eldonadu en
Rusujo“. Ne estas eĉ la plej malgranda dubo, ke li tiam elektos la
lastan (ĉar la gazeto alportas ja nur klopodojn kaj perdojn, sed neniajn