afero tute alian fizionomion 1 .
Tiuj ĉi malfeliĉaj ŝanĝoj estis pura blinda okazo. Por ke la legantoj
ne pensu, ke la redakcio ilin faris en ia malbona intenco, mi diros
antaŭ ĉio kelkajn vortojn pri la kaŭzoj de tiuj ĉi ŝanĝoj. Kelkaj punktoj
en mia Regularo ŝajnis al la redakcio ne bonaj kaj elvokis la timon,
ke la Regularo estos ne bone akceptita aŭ tute ne efektivigebla. En
ĉia alia tempo la redakcio kredeble skribus al mi sian opinion, mi
responde klarigus al ĝi la signifon kaj la celon de la demandaj punktoj
kaj ĉio fariĝus bone. Sed en la tiamaj cirkonstancoj la konsiliĝo devus
okupi tro multe da tempo, kaj la tempo ŝajnis tre kara. Tial, por ne
perdi tempon, la redakcio faris mem kelkajn ŝanĝojn en la punktoj,
kiuj ŝajnis al ĝi ne bonaj; la redakcio povis ĝin fari kun tiom pli
granda rajto, ke la ŝanĝoj je V unua rigardo efektive ŝajnis tre malgravaj kaj sensignifaj kaj povantaj havi nenian influon sur la komunan
karakteron de la Regularo. Sed bedaŭrinde tiuj ĉi ŝanĝoj, je Tunua
rigardo tiel malgravaj, donis rezultaton tute neatenditan.
Mi ne analizos la tutan signifon de Ia faritaj ŝanĝoj, mi diros nur
kelkajn vortojn pri ilia komuna karaktero. Verkante mian Regularon
(kiun mi longe pripensadis), mi havis antaŭ la okuloj la specialan
situacion, en kiu sin trovas la plej granda parto de niaj amikoj, kaj
la sperton, kiun donis al mi mia trijara laborado en nia afero. Ne
estante kaj ne povante ankoraŭ esti societo oficiala, havante siajn
membrojn en diversaj landoj sub diversaj leĝoj kaj kondiĉoj, nia Ligo
ne povis esti konstruita sur tiuj samaj principoj, kiel aliaj societoj.
La ĉefaj principoj, sur kiuj mi fondis mian Regularon, estis:
1. Nia lingvo, kiel ĉia alia lingvo, la plej bone devus esti tute
libera kaj sendependa de ĉia leĝdonanta institucio kaj disvolviĝadi
laŭ vojo natura; sed se ni jam transdonas la sorton de nia afero al
ia institucio, ni povas ĝin fari nur tiam, kiam ni vidas, ke tiu ĉi
1 komp. //. 15.
74
,La Esperantisto* 1890. — N-ro 22
institucio estas jam sufiĉe forta, ordigita kaj elprovita; ĉar alie ni
riskas facilanime kaj malsaĝe detrui en unu tago la verkon, kiu kostis
jam tiom multe da malfacila laboro kaj oferoj. Nia Ligo en tiu ĉi
rilato tute ne povas esti komparata kun aliaj societoj (kaj sur tiun ĉi
punkton mi ripete turnas la atenton de kelkaj amikoj): ĉia societo
havas la celon krei ion, kio ankoraŭ ne ekzistas; al la entreprenita
afero ĝi donas, kion ĝi povas, kaj akceptas de ĝi nenion; tial ĝi povas
komenci sian funkciadon eĉ ĉe la plej malgranda nombro da membroj
kaj ĉio, kion ĝi faras, estas nur pura gajno. Sed nia Ligo devas trans-preni aferon jam kreitan kaj jam sufiĉe fortan, kaj la sorton de tiu ĉi
afero ni jam ne povas blinde transdoni al ia malgranda malforta
grupeto da homoj ne preparitaj kaj ne elprovitaj. Ĉar tiam per la
transiro anstataŭ ion gajni nia afero nur perdus ĉion, kion ĝi havis
ĝis nun: forton neniu el la malgranda grupeto povos al ĝi doni, sed
rompadon, malordon kaj malkonsenton ĉiu alportos aparte, kaj post
kelkaj semajnoj nia floranta kaj pace progresanta afero fariĝus publika
ridindaĵo. Tial laŭ mia Regularo la sorto de nia afero devus transiri
en la manojn de la Ligo ne pli frue ol kiam tiu ĉi lasta atingos la
forton de almenaŭ 7500 frankoj ĉiujare (25 kluboj po 25 frankoj ĉiumonate); ĉar a) kiam la Ligo atingos tian forton, tio ĉi montros, ke
ĝi kreskas regule kaj sendispute kaj la ordo en ĝi estas sufiĉe elprovita; b) la malgrandaj maloportunecoj aŭ disputoj, kiuj tiam eble
ankoraŭ restos, estos kovritaj per la grava forto materiala, kiun la
Ligo alportos al la afero. ĉis tiu tempo laŭ mia Regularo la sorto
kaj la bona nomo de nia afero devus dependi de nenia institucio
kaj nia Ligo devus esti liberaf de apartaj sendependaj kluboj.
2. La plej grava rajto de la membroj kaj kluboj — la elekto de
la estonta leĝdonanta kaj administranta akademio — devas esti en la
manoj de la personoj, kiuj efektive subtenas nian aferon, kaj ne en
la manoj de personoj, kiuj sub la influo de unu minuto permesis enskribi ilian nomon, pagis kelkajn pfenigojn kaj poste forgesas pri la
afero. Tial mi en mia Regularo mezuris la grandecon de la voĉoj ne
laŭ la nombro de la enskribitaj membroj aŭ de la promesitaj pagoj,
sed laŭ la grandeco de la efektive enportitaj oferoj („ĉiu klubo havas
tiom da voĉoj, kiom fojojn 25 frankojn ĝi alportis al la kaso de
P Ligo, kalkulante la sumon de la komenco ĝis la tago de la voĉdonado*) 1 . Tio ĉi estas ne sole la plej justa, sed ankaŭ la plej facila
maniero de mezurado; ĉar la ĉiumonataj enportoj estos ĉiam presataj,
ĉiu povos ĉiam sendispute difini la grandecon de la voĉoj de ĉiu
klubo, dum alie kontrolo estos tute ne ebla kaj eternaj disputoj kaj
malordoj estos neeviteblaj. (Ne sole flanka persono ne povos kontroli la nombron de la membroj en ĉiu klubo, sed ĉiu aparta klubo
1 Tiun ĉi enkrampigitanfrazon la Nŭrnberganojforstrekis; komp. II. 15.
II. A. Gazetartikoloj el
mem neniam povos scii, kiom da membroj efektivaj kaj kiom fiktivaj
ĝi havas.)
3. Estus ne prudente difini ian egalan pagon por ĉiuj membroj;
ĉar difinante tro grandan pagon, ni perdos multajn membrojn kaj
difinante tro malgrandan — ni perdos multan monon de la flanko de
la pli riĉaj membroj, kiuj facile povus pagi pli multe. Sed en tia
okazo pli granda pago devas esti ankau ligita kun pli grandaj rajtoj.
Tio ĉi ankau povas esti atingita nur tiam, se ni mezurados la nombron
de la primitivaj voĉoj ne lau la nombro de la enskribitaj membroj,
sed laŭ la grandeco de la pagoj. (Unu amiko skribis al ni, ke ne
konvenas kalkuli la grandecon de la voĉoj laŭ la enportita mono; sed
alian pli bonan manieron de mezurado ni ja ne havas, ĉar mezuri la
moralajn meritojn de ĉiu aparta membro estas ja tute neeble. Cetere
la funkciistojn [kiel ekzemple Akademianojn, prezidantojn de kluboj
k. c.] ni devas elekti laŭ iliaj personaj meritoj, sed la simplaj membroj
de la Ligo estas ja nur simplaj matematikaj grandoj, por kiuj ni
devas havi ian difinitan mezuron, kaj anstataŭ mezuri simple laŭ la
kapoj [t. e. laŭ la enskribiĝoj, tute sensignifaj, kiel montris al ni la
sperto kun la „Promesoj w ], estus jam per si mem multe pli juste kaj
pli prudente mezuri laŭ la fortoj, kiujn ĉiu kapo alportas, eĉ se la
aliaj kondiĉoj ne postulus tian mezuradon.)
4. La grandeco de la voĉoj devas dependi de la grandeco kaj
ne de ia formo de la enportitaj oferoj; ĉar ne parolante jam pri tio,
ke la esenco estas ĉiam pli grava ol la formo, la formo ofte dependas
ne de nia volo, sed de aliaj cirkonstancoj (la leĝoj de P lando, la
tempo k. c.). Tial mi diris en mia Regularo, ke la interna organizacio
de ĉia aparta klubo dependas tute de la volo kaj decidoj de tiu ĉi
klubo mem, kaj por la Ligo estas gravaj nur la rezultatoj. „Ĉiuj enportitaj 25 frankoj havas unu voĉon (mi ripetas, ke tio ĉi estas nur
voĉo elektanta), tute egale ĉu ili venas kune de cent personoj aŭ de
unu persono; ĉu ili venas sub la nomo ,pago de klubanoj ( aŭ ofero
de unu persono k. c“. Sendi monon estas permesite en ĉiu lando, sed
esti „klubano“ estas en kelkaj landoj severe malpermesite. Tial se
ni volus doni voĉon nur al tiu, kiu estas oficiale enskribita kiel
„klubano“, ni eble morgaŭ vidos, ke ia sensignifa nenion faranta
persono en ia malgranda germana urbeto post unuhora laborado havos
5 fojojn pli multe da voĉoj ol la tuta Rusujo, kiu havas de ĉiuj