unuforme korektas la stilon en ĉiuj artikoloj alsendataj por la „Esperantisto“, unu amiko konkludis, ke mi batalas kontraŭ la libereco de
la stilo. Sed se li nur ĵetus rigardon sur tion, kio estas farata en
ĉiuj aliaj lingvoj, kiuj ja tute certe estas sendependaj, li facile vidus,
ke lia konkludo estas tute erara. Rilate la verkojn, kiujn la diversaj
aŭtoroj eldonas sub siaj 8 propra respondeco kaj kostoj, mijneniam
batalis kontraŭ ilia stilo, mi neniam protestis eĉ per unu vorto en
la nomo de iaj rajtoj de aŭtoro. (Tiel ekzemple la diligentaj legantoj
povis rimarki, ke en kelkaj elirintaj verkoj estas trovataj pecoj kun
tia stilo, kiun aprobi ne povus ne sole mi, sed neniu en la mondo
84
teksto: malagrable. 2 teksto: pro. 8 teksto: sia.
t La Esperantisto“ 1890. — N-roj 32—33
kaj eĉ la autoroj mem, se ili atente tralegus sian verkon; tamen ĉu
mi iam elparolis ian „veto ai ?) En siaj sendependaj verkoj la autoroj
povas ŝangi la stilon, kiom ili volas, uzi ne sole aliajn vortojn ol mi
uzas, sed eĉ ŝanĝi la formojn gramatikajn — mi neniam protestos.
Ĉu ilia stilo plaĉos au ne plaĉos, ĉu iliaj verkoj estos legataj aŭ for-ĵetitaj kaj forgesitaj, ĉu iliaj ennovaĵoj estos akceptitaj — ĉio estas
propra afero de la aŭtoroj mem. Sed en verkoj aŭ gazetoj, kiuj eliras
sub mia morala respondeco, estas ja afero tute natura, se mi penas,
ke la stilo estu tia, kiu estas bona en miaj okuloj. Oni povus eble
trovi, ke ĉar mi la plej multe laboras, skribas kaj eldonas, mia voĉo
estos la plej influa; sed laboru kaj eldonu vi pli multe — kaj via
voĉo estos pli influa ol mia. Se mi ne pretendas je pli multe da
rajtoj ol ĉiu alia esperantisto, oni ne certe ja povas postuli, ke mi
havu pli malmulte ol ĉiu alia. Cetere, se mi eĉ mem volus esti tute
senvoĉa — kion dirus miaj legantoj, se sub la redakcio de unu sama
persono ili ricevus pecojn kun multkolora stilo?
Ni montris la nunan staton de nia afero, aŭ almenaŭ la punkton
de vidado, sur kiu nun staros nia gazeto. Eble ni revenos ankoraŭ
al tiu ĉi demando — se la legantoj ĝin deziros — aŭ per apartaj
artikoloj, aŭ per respondoj al la amikoj.
N-ro 33. paĝ. 60
z Respondoj al la amikoj
A1 s-ro K. en Boguĉar. — Mi jam respondis al vi per
letero, sed ĉar tiun saman demandon mi ricevis ankaŭ de kelkaj
aliaj personoj, mi donos pli detalan respondon tie ĉi. Sanĝi
la nomon de nia lingvo, nun estus tre malutile, ĉar la publiko
pensos, ke ĝi estas ia nova lingvo kaj tiel, anstataŭ fortigi
nian aferon, ni ĝin nur malfortigus. La plej granda parto de
la publiko estas tute indiferenta por ĉia nova afero, la plej
gravan aferon ĝi lasas sen atento, se tiu ĉi afero ne fariĝis
ankoraŭ sufiĉe moda, kaj la plej sensencan bagatelon la tuta
amaso de V mondo baldaŭ akceptas, se ĝi nur estas en modo.
Tiun ĉi karakteran econ de la publiko ni devas ĉiam bone
memori, se ni volas, ke nia afero sukcesu. Se la publika
amaso konstante aŭdados la nomon de nia afero, ĝi ekmemoras
ĝin, ĝi kutimos ĝin respekti kiel aferon fortan kaj ĉiam pli-fortiĝantan, kaj pli aŭ malpli frue la plej indiferentaj aliĝos al
ni; sed rekte kontraŭan rezultaton ni atingos, se ni ofte ŝanĝados la nomon de nia afero, — kun ĉiu nova ŝanĝo ni devos
denove komenci la batalon kontraŭ la indiferenteco, kaj en la
okuloj de la publiko, kiu longan tempon konas nur la nomojn
1 latina vorto = mi malpermesas.
85
II. A. Gazetartikoloj el
antaŭ ol ĝi decidas ekkoni la aferojn, — ni restos ĉiam malfortaj. Kian nomon nia afero havos, estus tute egale, ĉar la
nomo estas nur sensignifa sono, kondiĉa signo sen graveco
interna; sed la nomo estas nia standardo, per kiu ni povas
diferencigi amikojn de malamikoj, kaj kiu montras al la publiko
la unuecon de niaj diversaj batalantoj en diversaj lokoj; kia
ajn la standardo estas, ĝi devas resti ĉie kaj ĉiam tiu sama,
por savi nian aferon de miksado kaj konfuzo. Se ni volus
intence elpensi ian nomon por nia lingvo, ni povus sendube
trovi multe pli konvenan kaj pli logikan nomon ol „Esperanto“;
sed la nomo de nia lingvo ne estas elpensita, kaj jen estas
ĝia historio: Eldonante la unuan lernolibron de nia lingvo, mi
prenis por mi la pseŭdonimon: „Esperanto“; la lingvo mem
havis nenian propran nomon kaj estis nomata „la lingvo internacia proponita de Esperanto”. Pro oportuneco oni komencis
uzadi la esprimon „lingvo de Esperanto” (die Esperanto-Sprache);
aliaj esprimoj, kiujn kelkaj provis uzadi (ekzemple „la lingvo
internacia”, „la internacia“), montris sin ne oportunaj kaj ne
enfortikiĝis, ĉar ili estis ne bone elparoleblaj, ne memoreblaj
por la publiko kaj prezentis nenion difinitan (ĉar sub „lingvo
internacia” oni povas egale bone kompreni la Volapŭkon aŭ
aliajn proponitajn projektojn). Baldaŭ montriĝis, ke nur la
vorto „Esperanto“ (sole aŭ kun aliaj vortoj) klare diferencigas
nian lingvon de aliaj, kaj multaj amikoj komencis baldaŭ en
siaj leteroj aŭ artikoloj uzadi simple la solan vorton „Esperanto“, ekzemple „la afero Esperanto w , „skribi en Esperanto”,
k. s. Tiel iom post iom ellaboriĝis unuvorta nomo de nia
lingvo. Vidante, ke mia komenca pseŭdonimo transiris al la
afero mem kaj ke ĝi estas tre oportuna, mi baldaŭ tute ĉesis
uzadi mian pseŭdonimon, kaj ĝi restis nur kiel nomo por la
afero mem. La nomo „Esperanto w estas per si mem tute
senlogika; sed en sensignifa kondiĉa nomo kial ni bezonas
logikon? La plej grava estas tio, ke sub tiu ĉi nomo nia afero
estas jam iom konata en la mondo, dum alia nomo estus por
la publiko tute nova, kaj la fruktoj, kiujn ni jam gajnis, estus
nun perditaj. Estas necese, ke ni ĉiam ripetadu unu nomon
al la oreloj de la publiko, por ke ĝi kutimu je la nomo kaj
respektu la konstantecon de nia afero. „Esperanto“ estas nun
nomo de afero kaj ne de persono; „Esperantisto w nun tute ne
signifas „Zamenhofisto w , sed kontraŭe, Zamenhof estas unu
el la esperantistoj.
86
„La Esperantisto* 1890—1891. — N-roj 33—34
1891
N-ro 34. paĝ. 1
A1 la nova jaro
A1 ĉiuj niaj amikoj en diversaj landoj ni sendas per tio 1 ĉi nian
koran gratulon je la veninta nova jaro. Ni esperu, ke tiu ĉi jaro alportos al nia afero grandan forton kaj proksimigos ĝin per paŝoj
grandegaj al la ideala celo. Se ni ekmemoros, en kia malfavora tempo
naskiĝis nia afero kaj kun kiaj grandegaj malfacilaĵoj ĝi devis batali
en siaj unuaj kelkaj jaroj de ekzistado; se ni vidas, ke malgrau ĉio
la afero ĉion kuraĝe eltenis kaj stariĝis fine sur fortaj piedoj, sur
vojo promesanta nun regulan progresadon, — ni povas diri, ke ni
havas la rajton kuraĝe kaj kun la plej bonaj esperoj rigardi en la
estontecon.
Pri nia programo en la nuna jaro ni ne bezonas paroli, ĉar la
legantoj ĝin jam scias. Ni diros nur, ke ni irados konstante lau la
vojo, kiun ni unu fojon elektis, kaj nenia forto igos nin fariĝi mal-fidela al la afero, el kiu ni faris la celon de nia vivo 2 . La graveco de
nia afero estas nia fera ŝildo, kaj laborado, konstanteco kaj pacienco,
pacienco, konstanteco kaj laborado, konstanteco, laborado kaj pacienco
estas la fortoj, per kiuj ni devas venki, se eĉ granda parto de la nun
disŝutata semo ŝajnas perdata. A 1 diversaj personoj, al kiuj nia celo
ŝajnas neatingebla, ni povas diri, ke nenio en la mondo estas neatingebla por kolekto da personoj, kiuj, konsciante la tutan gravecon