konfuzo estas nur ŝajna, kaj tiu ĉi timo estas nur unua impreso; kiu
farus vastajn provojn, tiu eble baldaŭ konvinkiĝus, ke la afero ne
estas tia, kiel oni pensas, tiom pli, ke mi ĝin proponis precipe por
1 komp. II. 42. 48. 57. 59.
152
,La Esperantisto a 1892. — N-ro 62
versoj, kiuj, estante lukso, povas permesi al si dekliniĝon. Sed, ĉu
prave au ne prave, la pli granda parto de la amikoj donis voĉon
kontraŭ la propono, kaj tial mi ĝin forĵetas.) Restas paroli nur pri
la punktoj 1, 2 kaj 3 (proponitaj en No 4), pri kiuj pli granda parto
da voĉoj estas por la ŝanĝoj kaj malpli granda — kontraŭ. Sed la
voĉoj kontraŭ estas ne tiel sensignifaj, por ke ni povu lasi ilin sen
atento. Tial laŭ la opinio, kiun mi esprimis en miaj artikoloj, ni
devas, almenaŭ en la nuna tempo, lasi tiujn ĉi proponojn ankoraŭ
ne tuŝitaj.
Jen estas kelkaj el la ricevitaj opinioj kaj leteroj kontraŭ la proponoj:
Sinjoro S. A. Lundstrom skribas 1 : Je Vkaŭzo de via artikolo „Ŝanĝotaĵo“ en No 4 de la „Esperantisto“ mi ne povas lasi skribi al vi la
sekvantajn liniojn, ĉar mifirme kredas, ke la enkondukado de la proponitaj
ŝanĝoj danĝere malbonigos la lingvon. Unue vi proponas laforigon de
la oftaj n oj“ y »ojn“, „aj“, „ajn“ tiumaniere, ke nur la substantivoj akceptu
la finiĝojn (adjektivoj kaj pronomoj — se ili staras sen substantivo),
kaj vi donas kelkajn ekzemplojn, kieclass="underline" „mi rakontas al vi nova tre interesa
historion“, „mi venis kun ĉiu mia bona infanoj“. Tiuj ĉi ekzemploj ne
estas bone gramatikaj, ĉar la atributo devas respondi je sia ĉefvorto;
kaj, se la adjektivo povas preni la akuzativan finiĝon en kelkaj okazoj
(sen substantivo), ĝi ankaŭ devas fari ĝin kiel atributo de ia substantivo
en akuzativo, kial 2 oni ankaŭ devas diri: „novan tre interesan“. Alie
ĝi estas negramatike kaj nenature 3 . Sed kiel mi jam antaŭe diris en
unu el miaj leteroj, la aparta akuzativa finiĝo estas, laŭ mia opinio,
tute sennecesa. Oni egale bone komprenus la frazon „mi rakantos al
vi nova interesa historio“. Tamen la finiĝo „n“ estus tre oportuna, por
signifi movadon al ia loko post verboj, kiuj havas la econ signifi movadon;
ekz.: iri Berlinon, veni mondon: tie, tien; supre, supren k. c. Mi tial
konsilas: aŭ forigu la akuzativan finiĝon tute , aŭ ne/eĉ ian ŝanĝon en
tiu punkto. La finiĝoj „oj“ kaj „aj“ ne estas malbonsonaj. Mi trovas,
ke la esprimo „mi venis kun ĉiuj miaj bonaj infanoj“ sonas egale bone,
eĉ eble pli bone, ol „mi venis kun ĉiu mia bona infanoj“. Ankaŭ la
bela greka lingvo ja ofte uzas tiujn finiĝojn, kaj neniu mallaŭdas ĝin
de tiu kaŭzo. Tiuj finiĝoj tial estu uzataj kiel nun —jen mia konsilo! —
Tuŝante la duan punkton, mi kredas, ke tia ŝanĝo estus kaj sennecesa
kaj senutila, krom en poezio. La tria punkto pri laforigo de T artikolo
kontraŭe ŝajnas’ al mi tre grava. Vere ĝi estus granda faciligo por la
slavoj, kiuj ne scias la uzon de V artikolo, sed aliflanke ĝi estus por la
aliaj popoloj granda malfaciligo kaj ekster tio por la lingvo mem granda
1 En ĉi tiu numero kaj en II. 71. 74 k. a. mi presigis la de Zamenhof ricevitajn leterojn en kursivaj literoj kaj substrekis la nomojn de
T skribintoj, por plifaciligi la superrigardon. 2 komp. la noton 3 al II. 50,
paĝ. 122. 3 „ĝi“ kun adverbo (kvazaŭ la vorteto estus ellasata) troviĝas
ankaŭ en la Zamenhofaj tekstoj, ekz. en II. 35; komp. noton 2, paĝ. 88.
153
II. A. Gazetartikoloj el
malplibonigo. La lingvo ja estas tiel konstruita, ke la artikolo oftege
povas esti ellasata sen neklareco, se oni ne komprenas ĝian uzon; sed
aliflanke ĝi havas eksterordinare grandegan signifon, se oni komprenas
ĝin ĝuste uzi. Tiuj, kiuj ne komprenas ĝian uzon, povas ĝin tial ellasi,
sed tute forigi ĝin el la lingvo ne estus plibonigo, sed tute certe granda
malplibonigo. Pri tiu ĉi punkto mi sekve serioze konsilos: ne faru
eĉ ian ŝanĝon en la uzo de 1’ artikolo!
Sinjoro Geoghegan skribas: 1) Punkto 1 (forigo de „aj u , „oj“ k.s.)
ne tre plaĉas al mi: tiaj esprimoj („ĉiu mia bona infanoj u ) al mi sonoras
tiel, kiel se oni tuŝus malĝustan tonon, kiam oni elsonorigas akordon
en la muziko. 2) La sonoj „aŭi u , „iaŬ u ne malplaĉas al mi; mipensas,
ke okazaj diftongoj donas pli multetonan karakteron al la lingvo. 3) Mi
aprobas: kiu ne bone komprenas uzi la artikolon, al tiu certe la leĝoj
de la lingvo ne malpermesas forĵeti ĝin el siaj skribaĵoj. — En la tuto,
mi nun tiel alkutimiĝis al la sono de la lingvo, ke mi nenion volus
ŝanĝi.
Sinjoro Grabowski, kiu per si mem ĉiam estis por la diritaj
ŝanĝoj (li eĉ estis la unua el ĉiuj amikoj, kiu proponis [kvankam ne
postulis] la ŝanĝon N-o 1), en sia lasta vizito ĉe mi diris al mi, ke
li nun iom ŝanĝis sian opinion, ĉar, komencinte pli multe uzadi la
lingvon parole, li konvinkiĝis, ke la „aj“, „oj“, „ajn a , „ojn“, tute ne
estas tiel malagrablaj al la orelo, kiel li en la komenco pensis teorie.
Sinjoro Trompeter diras, ke kelkan tempon li ankaŭ estis por la
forigo de la artikolo „la“, sed poste li ŝanĝis sian opinion.
Sinjoro Rijkov kaj kelkaj aliaj rusaj kaj polaj amikoj skribas, ke
kvankam ili estas slavoj, ili tamen tute ne povus aprobi la forigon de
la artikolo „la“; s-ro Riĵkov ankaŭ ne aprobas la punkton 2, dirante,
ke tio ĉi sen ia utilo aŭ neceso konfuzos la regulon pri la konstanta
akcento.
Sinjoro Ŝmurlo skribas, ke la nekonformeco de la adjektivo kun
substantivo (propono 1) malproksimigos nin de ĉiuj veraj lingvistoj;
ke se tiuj ĉi nun nin ne aŭskultas, ili tiam havos la rajton superĵeti
nin per ŝtonoj.
Sinjoro Wiens skribas: Mi estas en tiuĉirilato tre konservativa;
mi preferus lasi nian lingvon ankoraŭ en ĝia komenca formo, almenaŭ
ĝis la lingvo estos pli disvastigita. Estas amikoj, kiuj ellernis nian
lingvon, sed, estante okupitaj je aliaj laboroj, ne disponas je sufiĉe
libera tempo por okupadi sin je la lingvo senĉese, ili kontentiĝas, unu
fojon ellerninte la lingvon, kiel ĝi estas. Laŭ mia opinio oni devas
ankoraŭ meti atenton sur la malfortajn amikojn kaj malpli atenti la
guston de apartaj instruituloj.
Pli-malpli en tia sama maniero — kun diversaj dekliniĝoj, pli aŭ
malpli detale, kelkaj kun tutaj serioj da aliaj proponoj anstataŭ la ne-154
,La Esperantisto* 1892. — N-roj 62—63
akceptataj proponoj 1, 2 kaj 3 — skribas ankorau 8—10 aliaj amikoj.
Ĉiuj ceteraj amikoj esprimis sin por la proponoj au diris, ke ili estas
indiferentaj en tiu ĉi rilato.
Nun kia estas la rezultato de la faritaj proponoj? Lau la opinio
kiun mi esprimis en miaj artikoloj, ni devus nun akcepti, ke la propono 4 devas esti forĵetita kaj la proponoj 1, 2 kaj 3 devas esti permesitaj por prova privata uzado, sed ne esti ankoraŭ akceptitaj oficiale.
Sed la maldolĉa tono, kun kiu kelkaj amikoj (kies leterojn mi ne
presis) renkontis la proponojn pri la „nova lingvo Esperanto“, en ligo
kun la ankoraŭ ne sufiĉe forta kaj ne sendependa stato de nia afero,
igas min repreni miajn proponojn kaj lasi (almenaŭ de mia flanko)
la lingvon tute en tiu formo, kiun ĝi havis ĝis nun. La provo montris al mi, ke por ŝanĝaj proponoj ne venis ankoraŭ la tempo.
Pro tiu ĉi sama kaŭzo mi nun forlasas ankaŭ la demandon pri
„kiu, kia, kiela“, kiun mi promesis tuŝi en nia gazeto.
Kion mi diris, estas mia persona opinio. Tiuj amikoj, kiuj ne