Уражанне такое, што ніхто не асмеліўся б размаўляць тут уголас. Камісар уявіў сабе перапоўненых годнасцю паноў, у візітках і штанах у палоску, з тоўстымі цыгарамі ў зубах, за дзелавой размоваю.
Самавітая кампанія! З традыцыямі, якія перадаюцца тут, у правінцыі, праз стагоддзі з пакалення ў пакаленне. «Пан Гранмэзон?.. Яго подпіс надзейны, як золата ў злітках».
Мэбля ў кабінеце была ў стылі ампір, які больш падыходзіў для галоўнага пакоя кампаніі. На сценах — фатаграфіі караблёў, статыстычныя табліцы, каляровыя графікі.
Мэгрэ хадзіў па кабінеце, засунуўшы рукі ў кішэні, калі ў дзвярах з'явіўся нейкі стары.
— Што гэта такое?! — разгубіўся ён.
— Паліцыя! — кінуў Мэгрэ такім сухім тонам, што збоку можна было падумаць: ён кажа так, любячы кантрасты.
Стары, збянтажаны ўжо дазвання, мала не закалаціўся.
— Не хвалюйцеся. Я расследую справу па даручэнні вашага патрона. Вы ж…
— Галоўны касір, — спешна пацвердзіў стары.
— Гэта вы служыце ў кампаніі вось ужо… вось ужо…
— Сорак два гады. Я пачынаў тут яшчэ пры пане Шарлі.
— Вельмі прыемна. Значыць, гэта ваш кабінет справа? Па сутнасці цяпер усё тут трымаецца на вас, праўда? Ва ўсякім выпадку мне так казалі.
Тут усё ў Мэгрэ ішло як па масле. Дастаткова было ўбачыць дом, пасля гэтага старога слугу, каб здагадацца пра ўсё.
— Гэта ж натуральна, вы не згодны? Калі пан Эрнэст адсутнічае…
— Пан Эрнэст?
— Пан Гранмэзон. Я ведаў яго, калі ён быў яшчэ зусім дзіця, вось і называю яго панам Эрнэстам.
Мэгрэ нібыта між іншым увайшоў у канторку старога. Гэта быў сціплы пакой, адчувалася, што наведнікаў тут не бывае. Затое стол быў завалены папкамі. Сярод іх ляжалі загорнутыя ў паперу бутэрброды. На спіртоўцы дыміўся маленькі кафейнік.
— Вы тут і абедаеце, пан… Вось табе і на, забыў раптам ваша імя…
— Бернардэн… Але ўсе завуць мяне «дзядзька Бернар»… Я жыву адзін, так што і на абед дамоў хадзіць няма чаго… Вось… А пан Эрнэст запрасіў вас з нагоды дробнага крадзяжу на тым тыдні?.. Трэба было яму мяне папярэдзіць… Усё ўжо ў парадку… Адзін малады чалавек узяў у касе дзве тысячы франкаў… Але яго дзядзька вярнуў грошы… Малады чалавек даў слова… Вы разумееце?.. У такім узросце!.. Ды столькі ў нас дрэнных прыкладаў перад вачыма!..
— Мы пра гэта яшчэ пагаворым… Прашу вас, не звяртайце на мяне ўвагі, абедайце… Словам, вы былі даверанай асобай спачатку пана Шарля, а потым ужо яго сына, пана Эрнэста…
— Спачатку я быў касірам… Тады ў іх яшчэ не было галоўнага касіра… Можна нават сказаць, што гэтую пасаду ўвялі спецыяльна для мяне…
— Пан Эрнэст адзіны сын у пана Шарля?
— Але, адзіны. Была яшчэ дачка, якая выйшла замуж за прамыслоўца з Ліля, але яна памерла пры родах разам з дзіцёнкам…
— А пан Раймон?
Стары здзіўлена ўскінуў галаву.
— Як? Пан Эрнэст казаў вам?..
«Дзядзька Бернар» адразу ж насцярожыўся.
— Ён не належаў да гэтай сям'і?
— Стрыечны брат. Таксама Гранмэзон… Только спадчыны ён не атрымаў… Яго бацька памёр недзе ў калоніях… Такое ж часта здараецца ва ўсіх сем'ях, праўда?..
— Ва ўсіх сем'ях! — пацвердзіў не маргнуўшы вокам Мэгрэ.
— Бацька пана Эрнэста ўсё роўна як усынавіў яго… Карацей кажучы, знайшоў тут яму месца…
Мэгрэ патрабаваліся факты больш дакладныя, і ён перастаў хітраваць.
— Хвілінку, пан Бернар! Дазвольце, я збяруся з думкамі… Заснавальнік «Ангельска-Нармандскай кампаніі» — пан Шарль Гранмэзон, так?.. У пана Шарля Гранмэзона — адзіны сын, пан Эрнэст, сённяшні дырэктар кампаніі…
— Але…
Стары зноў разгубіўся. Яго бянтэжыў такі дапытлівы тон.
— Так! У пана Шарля быў брат, які памёр у калоніях, таксама пакінуўшы адзінага сына — Раймона Гранмэзона.
— Але… Я не…
— Чакайце! Ды ешце, прашу вас. Пана Раймона, сірату без грошай, прымаюць у дом дзядзькі, даюць месца ў кампаніі. Якое?
— Гм, — запнуўся стары. — Яго назначылі ў аддзел фрахтавання нейкім начальнікам.
— Так! Пан Шарль памірае і пакідае спадчыну пану Эрнэсту. Пан Раймон усё яшчэ тут.
— Але.
— І раптам яны сварацца. Хвілінку! У момант сваркі пан Эрнэст быў жанаты?
— Не ведаю, ці магу я…
— Я раіў бы вам гаварыць, калі вы не хочаце мець на старасці гадоў непрыемнасці з правасуддзем.
— Правасуддзем? Пан Раймон вярнуўся?
— Няважна. Пан Эрнэст быў ужо жанаты?
— Не. Яшчэ не быў.
— Так! Пан Эрнэст — дырэктар кампаніі. Яго стрыечны брат — начальнік аддзела. Што адбываецца пасля?