Стэла выходзіць.
Ухватаў (недаверліва). Думаеш — усё ў парадку?
Кудасаў. І не сумнявайцеся. Ён у нас пунктуальны, законнік, юрыст, так сказаць.
Ухватаў. Што ж, зайду да яго.
Кудасаў. Навошта? Навошта вам хадзіць? Ён усё зробіць, аформіць, узгодніць, падпіша і па старому знаёмству сам прынясе вам дамоў. А вы яму чарачку паставіце. Ён чарачку любіць. Сам прынясе.
Ухватаў (недаверліва). Ой, ці не тады, калі рак свісне.
Кудасаў (з лёгкім папрокам). Хведар Паўлавіч! Для вас? Ай, як нехарашо вы пра нас думаеце. Спакойна ідзіце дахаты, адпачывайце. Уключыце тэлевізар ці пачытайце «Неделю». I не турбуйцеся. Каб Сілан ды не зрабіў для вас? Ай-яй-яй, Хведар Паўлавіч, Хведар Паўлавіч!.. Вы ж для яго богам былі, ідалам, ён жа пакланяўся вам.
Ухватаў. А Бусько сказаў, што ты будзеш вырашаць гэту справу.
Кудасаў. А хіба я сказаў што-небудзь супроць? Мы з ім узгаднілі, абгаварылі, парэкамендавалі. (Абышоў вакол крэсла, на якім сядзіць Хведар Паўлавіч, і ўсё-такі не ўтрымаўся, абнюхаў яго ззаду. Развёў рукамі — нічым не пахне.)
Ухватаў. Глядзі ж, Кудасаў, я на цябе спадзяюся. А то вы тут насабачыліся.
Кудасаў. Як на каменную гару.
Ухватаў. Ты ж, калі на кілбасе гарэў, помніш? Я, дурань, цябе выручыў. Табе і цяпер яшчэ, пэўна, гарэлым пахне. Смаленым.
Кудасаў. Вы мяне ўратавалі, а я вас не выдаў. Гарэлі б мы разам. Значыць — квіты! Усё! Не напамінайце пра смаленае. Мне праз год пенсію прасіць.
Ухватаў. Ну, глядзі, Кудасаў! Бывай! (Выходзіць.)
Кудасаў. Бывайце! Усяго добрага! (Зачыніўшы за ім дзверы.) Ну, скажы ты, якая сіла — гэта прывычка! Ніяк сябе пераламаць не магу. Ну, хто ён? Ну, што ён? Ніхто! Нішто! Нават нічым не пахне!.. Проста ўчарашні дзень, а… а перад ім распраміцца не магу. Нібы ў яго нейкія фітанцыды ўлады. Няма на вачах, дык гатоў яму гадасць якую-небудзь, пакасць зрабіць. А пападзе на вочы — што тая цыбуля — раз'ядае вочы да слёз… Вось што значыць дрэсіроўка, інерцыя, умоўны рэфлекс. I каторы ўжо раз на гэтым сябе лаўлю. Прыйдзе, так і хочацца гаркнуць на яго, зарычаць акі леў, тупнуць, па стале грукнуць, а… духу не хапае. Інерцыя…
На кругавой арбіце — кабінет Сілана Данілавіча. На стале — фартыфікацыйныя збудаванні з кніг, папак, даведнікаў, інструкцый, палажэнняў, кодэксаў, прэс-пап'е, карандашоў і аўтаматычных ручак, сучасных, падобных да ракет «Зямля — паветра». Адна горка кніг вельмі нагадвае танк з башняй — прэс-пап'е. На другой — нібы на ўзгорку зенітная ўстаноўка з аўтаручак. (Карацей кажучы, мастаку задача пастаўлена. А цяпер — была б толькі ў яго фантазія.)
Сілан Данілавіч за сталом — нібы ў засадзе. Ён насцярожаны, пільны, у руцэ трымае карандаш, як пісталет. Уваходзіць Ухватаў.
Ухватаў. Здароў, Сілан!
Сілан. А-а-а! Хведар Паўлавіч!.. Салют!
Ухватаў. Ух ты! Якая фартыфікацыя! Настроіў барыкад.
Сілан. Правільна, Хведар Паўлавіч, барыкады. А я іначай і не магу. Такі мой участак фронту — кватэрны. Каб адбіць атаку, трэба мець пад рукой увесь гэты арсенал… Як правіла, праціўнік мой — напорысты, упарты, ведае, за што ваюе, на штурм ідзе грудзьмі. Во як!
Ухватаў. Значыць — акапаўся?
Сілан. У абароне.
Ухватаў. А можа, у засадзе?
Сілан. Калі хто незаконна, то…
Ухватаў. А я, напрыклад?
Сілан. Што ты?
Ухватаў. Законна?
Сілан. Вот якое дзела, Хведар Паўлавіч… Я сёння ўсю ноч сядзеў з Пархвенаўнай. Перагортваў усе гэтыя інструкцыі. Шукаў законного оонованія…
Ухватаў. Ну і што? Знайшоў?
Сілан (уздыхнуў, развёў рукамі). Не прадугледжана.
Ухватаў. Гэта ў пісаных законах не прадугледжана…
Сілан (спалохаўся). Э-э, Хведар Паўлавіч… А на няпісаныя… цяпер не тыя часы: народны кантроль прыдумалі. Раней яго не было. (Уздыхнуў.)
Ухватаў. Слухай, Сілан! Ты хоць прачытаў маю заяву? Зразумеў, чаго я хачу?
Сілан. Чаго ж там не зразумець? Дзве кватэры хочаш.
Ухватаў. Правільна. Па два пакоі. Але ж я аддаю на абмен…
Сілан. Адну кватэру.
Ухватаў. Правільна. Але з пяці пакояў. Вам жа выгадна, дзяржаве выгадна.
Сілан. А-а, пра дзяржаву клопаты. Але якая ж выгада? Бярэш дзве кватэры, а аддаеш адну.