Я хацела гэтага, я рабіла ўсё, каб дзеці былі добрымі людзьмі... Але нехта напомніў, куды трэба, зноў пра мяне... І я з'ехала яшчэ ў адзін раён, узяла з сабой маці. А там — воінская часць. І адзін маёр-удавец папрасіў мяне стаць яго жонкай, і я згадзілася. Бо я ўжо знемаглася, мне ўжо захацелася хоць трохі пажыць спакойна. Я нават ахвяравала памяццю майго бацькі, памяццю нашай з табой маладосці. Даруй мне, даруй. Можа, калі й сустрэнемся, успомнім... Даруй мне. Я цябе...Тоня».
Я пакутаваў над гэтымі двума словамі: «Я цябе...» А што «цябе»?.. Я быў крыкнуў аднойчы праз нейкае поле, нейкі лес: «А што «цябе»?! Але ніхто і нішто мне нічога не адказалі... Той раніцай, той дарогай, ад знявечанай Морачы ехаў, можа, у апошні раз.
Было ўжо каля поўдня, калі аўтобус пранёсся над густымі лазнякамі і чаратамі Шчары, потым — над Грыўдай і спыніўся ў гарадку майго юнацтва. Гадоў пятнаццаць таму тут загінуў Паэт — мой маленькі сабачка, загінуў з мясцовай міліцыяй...
На кватэры ў вёсцы, на ўскрайку Белавежскай пушчы я расчыніў перад сабой акно насцеж. Цёплы вечар — разам са свежым ветрыкам , з пялёсткамі жоўтых і чырвоных вяргіняў, з пахам травы ад плоту і аеру ад ракі — стаяў у маім пакойчыку. І мне раптам стала добра і лёгка на душы. Я ведаў: яшчэ доўга-доўга сёння акно маё, перада мной, будзе расчыненае насцеж...
Жнівень — верасень,
снежань 1998 г.
Вярховічы – Вялікая Гаць
Рэчкаю плывём, плывём
Яна пад алешнікам і ракітнікам цячэ скрай пасёлка. Праз дзень-ноч і яшчэ дзень-ноч рэчка нашая ўпадае ў вялікую раку, у Прыпяць.
Старыя людзі не кажуць «пасёлак», а «мястэчка». Мне гэта падабаецца. От быццам я тут, на нашай ускраіне, стаю ці сяджу, ці іду — і ніхто ў свеце мяне не бачыць і не чуе, таму што я ў мястэчку. Прыязджаю сюды на лета са школы-інтэрната і кожнае раніцы, калі і раса яшчэ не ападзе, іду гародам дзядзькі Сцяпана. Іду глыбокімі барознамі між градаў. I густа, ажно галава кружыцца, пахне кропам, кменам, гурочнікам. За штаны чапляецца скручанымі вусікамі гарохавінне. На стрыжаную галаву мне падаюць кроплі расы — з жоўтых пялёсткаў сланечніку. Спынюся ў баразне, сарву колькі стручкоў гароху і кіну іх у рот — пажаваць. Стручкі яшчэ зялёныя, сакаўныя, гарошынкі мяккія. I ні разу не зірну на двор дзядзькі Сцяпана, бо не баюся яго, ведаю, што ён не цікуе за мной спадылба — з-пад сівых сваіх броваў. А за гэтым гародам сінім і белым кветам цвіце бульба дзядзькі Восіпа. Перад тым, як перайсці бульбу, азіраюся на двор, на вокны дзядзькі Восіпа: ці не блішчаць на мяне яго акуляры?.. А потым стаю на беразе рэчкі, у высокай траве. У вадзе ціха гойдаюцца доўгія ружовыя сцябліны ракіты, лісце алешніку па-над рэчкай ледзь варушыцца — гэтак ціха тут уранні. А сонца прыпякае ўжо. I як і не было той расы. Сядаю на траву, мае босыя ногі вісяць з берага, стаўлю іх падэшвамі на шырокае лісце. Вада не цячэ, стаіць, бо тут маленькая затока, у ёй расце густы чарот, а ля самага берага, з мулі, — аер, як вузкія зялёныя шаблі. Звіняць, блішчаць на сонцы сінія празрыстыя стракозы. Лісце ляжыць на вадзе, на ім сядзяць зялёныя жабы. Калі я варухнуся на беразе, жабы скачуць з лісця ў ваду, хутка вынырваюць, глядзяць на мяне з вады спакойна, але крыху быццам здзіўлена: ну чаго ты варухнуўся там?.. Вырываю са дна аерыну, адломваю вузлаваты з белымі жылкамі карэньчык, пазногцем расхінаю ў ёй адзін — той, які вузкі, бы заточаны — бок і дастаю са сцябла светла-жоўтую мякаць, і ем яе. Смачна, бо пахне аер рачным дном, мулам, ракушкай, рыбай, раскай. I мне тут добра-добра.
А ў затоцы, ля берага, ля маіх ног, пад веццем алешыны пагойдваецца, калі падзьме ветрык, лодка. На нашай рэчцы самая доўгая, шырокая і самая чорная ад смалы — лодка дзядзькі Сцяпана. На карме, на носе і пасярэдзіне лодкі ўчора дзядзька паклаў чатыры лавачкі, яны белыя, бо са свежых сасновых дошак. Лодка за карму і дубовы слупок на беразе зачэпленая ланцугом. На ланцугу вісіць вялізны замок. Сёння ўжо, мусіць, хутка сюды, на бераг, прыйдуць абодва мае дзядзькі, Сцяпан і Восіп, мы ступім у лодку, сядзем на лаўкі і паплывём рэчкай — па цячэнні, у бок вялікай ракі.