А Ярмолік выскраб і вымыў з усіх бакоў чэрап, загарнуў яго ў сярэдзіну шкуркі і, аддаючы тугі скрутак Міхасю, прамовіў:
— Ну от, мы яе не падзелім на ўсіх. Дый жываглоты адбяруць пры вобыску. А яму за тое, што дагадзіў нашаму брату, зробім хоць невялічкую прыемнасць.
Сіліч паклаў скрутак у рэчмяшок, трошкі ўражаны словамі Ярмоліка. Ён, безумоўна, меў на ўвазе вартавога з жалезным крыжам. Кольб аддаў нам дзічыну, а Ярмолік думае, што мы зробім немцу невялічкую прыемнасць, калі вернем шкурку i аголены чэрап! Толькі не хапае яшчэ дзвюх складзеных крыж-накрыж касцей, як на эсэсаўскай эмблеме! Хто яго ведае, можа, Ярмолік хоча намякнуць пра гэта немцу? Бо навошта ж вартавому чэрап зайца? Са шкуркі, вядома, можна пашыць шапку. Але ж i шкуру вяртаць непрыгожа. Атрымліваецца неяк смешнавата. Маўляў, мяса мы з’елі, а шкурку можаце ўзяць сабе.
Хлопец так узрушыў сябе гэтымі супярэчлівымі думкамі, што да паўночы не мог заснуць.
Калі назаўтра на гравійцы Ярмолік пачаў прыспешваць яго аддаць. Кольбу скрутак і растлумачыў, што хоча зрабіць вартавому чучала, Міхасю стала няёмка за ўчарашнюю наіўнаватую недасведчанасць.
«Аказваецца, от што ён меў на ўвазе, уручаючы мне загорнуты ў шкурку зайцаў чэрап. А я падумаў чорт ведае што! Значыць, ён сапраўды хоча зрабіць вартавому невялічкую прыемнасць у падзяку за яго чалавечны ўчынак».
— Ну, смачная зайчаціна? Маладая ці цвёрдая? — напрошваўся на гаворку Кольб, спыняючыся на абочыне каля Сіліча з Ярмолікам, калі тыя з насілак скідвалі ў кювет снег.
— А мы яшчэ не адведалі яе,—разгубіўся Міхась. — Кухар яе згатуе сёння. Паспытаем, як вернемся ў лагер. — Але, падахвочаны напарнікам дый карыстаючыся зручным выпадкам, асмялеў, хуценька выняў з рэчмяшка і аддаў вартавому згорнутую заячую шкурку i, паказваючы рукой на Ярмоліка, дадаў: — Ён з яе зробіць вам чучала.
Кольб, відаць, не чакаў такога павароту справы, бо трошкі сумеўся. Але праз нейкі момант нетаропка паклаў скрутак у торбачку за спінаю i адразу ж ажывіўся:
— А чым я павінен памагчы? Што ад мяне патрэбна?
— Нічога асаблівага, — супакоіў яго Ярмолік, калі Міхась пераклаў пытанні вартавога. — Канечне, было б добра, калі б дасталі мыш’яковага раствору i пару штучных вачэй. Але цяпер гэтага, відаць, не раздабыць.
Сіліч пераклаў Ярмолікавы словы.
— Цяпер не да штучных вачэй, — самотна разважыў Кольб.— У зямлю не паспяваюць хаваць мёртвыя чалавечыя, —але, напэўна, жадаючы адкараскацца ад журботных думак, роблена з’іранізаваў:—А шнапсам нельга замяніць мыш’яковы раствор?
— Шнапсам толькі вочы заліваюць, — не разгубіўся Ярмолік, калі Сіліч пераклаў словы вартавога. — А шкурку ім не вырабіш. Лепей ужо выдубіць яе прымітыўным дзедаўскім спосабам — радкаватым аўсяным цестам. Нябось, цяпер сяляне таўкуць у ступах авёс, каб гатаваць жур. Па~ прасіце ў іх паўкацялка тоўчанай аўсянай мукі з шалупіннем.
Міхась пераклаў сказанае Ярмолікам.
— I што з ёю рабіць?—праявіў цікаўнасць вартавы.
Калі Міхась пераклаў яго пытанне, Ярмолік не спяшаючыся пачаў тлумачыць:
— У гліняным або ў драўляным посудзе вадою разбавіць цеста да гушчыні смятаны, добра пасаліць яго і дадаць трохі разведзеных дражджэй. Накрыць посуд і на пяць-шэсць дзён паставіць у цёплае месца. Пасля таго, як цеста адбродзіць і запахне спіртам, можна ім вырабляць шкурку.
Хаця ён гаварыў нетаропка, але Міхасю цяжкавата было знаходзіць у нямецкай мове патрэбныя канкрэтныя словы, i таму хлопец ледзьве наспяваў услед за Ярмолікам перакладаць ягонае тлумачэнне.
— А як гэта робіцца?—ужо не цярпелася Кольбу.
Сіліч пераклаў напарніку гэтае пытанне.
— Унутры намажаце шкурку цестам, складзеце ўдвая, футрам наверх, i пакладзеце на адны суткі, — удакладніў Ярмолік і трохі пачакаў, пакуль Міхась перакладзе сказанае. — Потым цеста саскрабеце нажом і зноў намажаце яе ў другі раз і ў такім жа складзеным выглядзе пакладзеце яшчэ на адны суткі, — і зноў пачакаў, пакуль Міхась перакладзе ягоныя словы, —А пасля, ужо не саскрабаючы цеста, развесіце шкурку сушыцца,. але толькі не на сонцы i не над печкаю, а ў сухім месцы. Па меры высыхання цеста адваліцца само—i шкурка будзе выдублена.
— Складаны гарбарны промысел, — з глыбакадумным выглядам на твары зазначыў Кольб, калі Міхась да канца пераклаў грунтоўнае Ярмолікава тлумачэнне.
Хлопца таксама здзівілі напарнікавы веды. «Няйначай, як сапраўды ён працаваў у гарбарні».
А Кольб неяк міжвольна памацаў за спінаю торбачку са скруткам і зусім нечакана пацікавіўся:
— Што гэта загорнута ў шкурку?